135. zenbakia (2014ko martxoa)

artzape135. zenbakia - 2014ko martxoa

GE

TA

RIA

RR

ON

TO

PA

GU

NE

A

GAIZKA ZUlAIKA “TxAKO”] EMAKUMEAREN NAZIOARTEKO EGUNA

MENdITxOKO bIZIlAGUNAK ETxERA]

Itsasoaren aztarnak

artzape135. zenbakia

2014ko

martxoa

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Izaskun Urbieta [maketazioa]

Monika Uzkiza [lan taldea] Aritz Iribar, Eider Iribar, Izaro Uzin, Izaskun Larrañaga, Nerea Kamio,

Josune Urresti, Jon Ander de la Hoz , Iker Alberdi, Alain Inza, Unai Mateos, Haritz Esteban,

Amaia Iribar, Amets Etxabe, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel Mugika, Getaiko Gaztetxea,

Iturzaeta herri eskola, Elan-Euskadi GKE, Markos Aizpurua, Andres Alberdi eta David Zapirain.

[kolaboratzaileak] Cesar Blanco eta Iñaki Requejo.

[argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape [inprimaketa] Gertu [tirada] 1170 ale

[lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak eta Foru Aldundiak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2014ko martxoaartzape-3

Gure Txeru Elkartea

]3/Aurkibidea

]4/Eskerrak - Gaglo gaztelekua

]5/Txapakalezka - Artzapetik begira

]6 -7/Zer berri - bi hitzetan

]8-11/Erreportajea: Olatu gorrien esanetara

]12-13/Argazki-txokoa: Inauteriak

]14-15/Elkarrizketa: Gaizka Zulaika

]16/ Harritarten txutxupeka

]17/Getaiko gaztetxea

]18/Historiaren katebegiak

]19/Herriko toponimia - literatur txokoa

]20/Iritzia

]21/Elan- Euskadi

]22/Agenda

]23/Hari tartian - Zorion agurrak - Guardiak - Telefono interesgarriak

] bertsotan / Getaiko Bertso eskolaDoinua: Bertsuak jarri dizkat

Sevillan apirilez

urtero feria

zortzi abizen gabe

gurera ekarria

garagardoz bustitzen

zaigunez herria

stero Sokoan jokatzen den futboleko porran irabazlea ateraberri da. Hala, sariaren %30 Artzape aldizkariari eman dio ber-tako nagusiak.

Hemendik parte hartzen duten guztie, irabazleari eta berezikitabernako nagusiari eskertu nahi diogu.

Artzapeko lan taldea

] eskerrak

A

4- artzape @topagunea.com

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbidera bidalizure izen-abizenekin. Gutunak gehienez 200 hitzizan beharko ditu eta luzeagoak direnak moztekoeskubidea izango du Artzapek. Ez dugu testuiraingarririk onartuko eta Artzapek ez du bere gainhartuko argitaratzen diren iritzien gaineko erant-zukizunik.

Sokoa tabernako porra

] Gaglo gaztelekua

Badira 7 urte Gaglo gaztelekuak ateak zabaldu zituela. Urte hauetan zehar ekintza asko eraman badira aurrera gazteekin elkar-lanean, egun, gizarte errealitate berrira egokituz, egitasmo berritzailekin hasi dira lanean.

Zehazki, ume, gazte edota helduengan eragina duen mugikorren erabilera masiboaren inguruan hausnartzeko parada eskaininahi dute. Horretarako, 12-17 urte bitarteko gazteekin mugikorren erabilera egokirantz heztea bilatzen ari dira gazteentzat inte-resgarriak diren ekintzak diseinatuz eta hauek martxan jarriz.


artzapetik begira

Etxera iritsita ordenagailuaren aurreanegokitu eta ikusi dugu dokumentala.Gero dutxan sartu eta negar egin dut.Malkoak xaboiaren artean babesarenbila. Halakoetan nigan amaren begiakdira negarrez dabiltzanak. TxikitanJeneral Mola kalean bizi ginela anaia bateraman zuen guardia zibilak. Amakegunak eman zituen negarrez, gugan-dik ezkutaturik, baina guk bagenekien.Negarrez eskaileretan; pasilloan; loge-lan.. Negar egiteko nahikoa begiez, etanegar egiten zuen amak gure begienbidez. Hiru hamarkada lehenago militarberaiek aita eraman zioten eta umezurtzutzi zuten, hamalau urteekin bederatzianai ahizpen buru. Hortik negarra,semea ere hilko ziotelako ustearen mina.Anaia itzuli zen eta itzuli ziren barreakgurera. Hainbeste barrerako txikioknahikoa begi ez eta amaren begien bidezere egiten genuen barre, Mola militarra-ren kalean. Mola; San Jurgo; Franco;Yagüe… militarrek ezarri ziguten mun-duan. Auzotarrak ditugun Itziar Furundare-nak eta Migel A. Jimenezek “Jeneralarenkalea” dokumentala egin eta internetenikusgai jarri dute. Hamabosgarrena dutehau. Lan honekin oroimen historikoa-ren berreskuratzeari heldu diote.Ahoan bizarrik gabeko testigantzaz osa-tuta.Dena epel, mamirik gabe saltzen dengarai honetan kriseilua da dokumentala.Zinez aholkatzen dut ikustea. Batez ere,frankismoa zuzenean ezagutu ez dute-nei. Azken hamarkadetan izan dugun bio-lentzia politikoa ezin da ulertu, are oke-rragoa, ezin izango da gainditu aurretikfrankismoak eraiki zuen izu sistemati-koa argitara atera gabe, haien nahietaraplanifikatu eta irentsi arazi ziguten sis-tema politikoa (errepresioa; erregetza,konstituzioak…) epaitu gabe.Chile, Argentina; Uruguaiko diktadura

guztiek baino hilketa gehiago burutuzuen frankismoak. Nafarroan bakarrik3.000 zibil akabatu zituen gerra frenterikgabe. Inork, inoiz ez du erantzun orain-dik hainbeste hilketengatik!Faxisten izenekin edo gabe gure kaleek,herriek, soldatek, eskubideek … haienondorengoen eskuetan diraute.

txapakalezkaAitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika]

Oraingo honetan ere, atal berezi batekin gatozkizue. Izan ere, hirugarren aldiz +/=/-atala zertxobait egokitu, “tuneatu” dugu, eta =/=/= atalean bihurtu dugu martxoan.

Izan ere, azken hamarkadetan mundua, eta ondorioz baita gure Euskal Herria etaGetaria ere asko aldatu diren arren (paisaia, egoera ekonomikoa, teknologia, bizimo-dua, elikagaiak, ohiturak, janzteko modua, harremanak...), bada, era berean, betibezala, berdin-berdin, jarraitzen duen gauzarik ere. Mendeen igarotzeari aurre egin,eta duela hainbat urte bezala jarraitzen dutenak, denbora igaroko ez balitzaiebezala…

Denboraren makinan iraganeko Getariara bidaiatu ohi dugunean ikusten genituenhainbat kontu, gaur egun ere lehengo moduan antzematen dira. Hona hemen bada,Getariako “klasikoak”, “Made in Getaria” etiketa daramatenak, eta txuri beltzekotelebistan zein “home cinematan”, “walkmanetan” zein “mp4-an” berdin berdin ikuseta entzun daitezkeenak…

Ez da negu gogorra izan aurtengoa, baina abendutik aurrera itsasoa haserre, inoizkohaserreen, agertu da! Bortizki kolpatu du kostaldea, txikizio handiak eraginezgurean. Ondorioz, obrak egin artean, Zarautz bidean semaforo bat dugu, eta Zumaiabidean bi. Zorionez, bidea 2 egunez bakarrik izan genuen moztuta, eta semaforoetandenbora asko ez da zain egon behar izaten, baina asteburutan kola luzeak ikustea ezda arraroa. Betiko leloaren betiko leloa: olatuak ez direnean, lur-jauziak dira… Hirubide daude Getariara iristeko, eta bakar batek ere ez du segurtasunik ematen luzera.Konponbide (eta inbertsio) serio bat behar duen gaia da, baina “behi lodien” garaiankontuari heldu ez bazitzaion…

Aurrekoarekin lotuta, ekaitzaren ostean azkenean barealdia etorri dela dirudi, etaeguraldi ona aprobetxatuz jende asko hurbildu da asteburuetan Getaira. Semaforoaksemaforo, ilarak ilara… Jendea kalera irteteko gogoz zegoen eta herriko kaleak jendezgainezka ikusi ditugu. Batetik, honek gure herriak duen arrakasta, “tiroia” argi era-kusten du, berezko edertasun itzela baitu. Eta hau oso ona da herriarentzat, zalantza-rik gabe! Naturaren oldarraldiak jasan behar izan arren, natur aldetik toki aparta daGetaria. Bestetik, dena ez da kexa izango, eta halako bisitari kopuru, poteo, kale giro eta otor-duen artean, ostalaritzakoak ere gustura egongo ote dira...

Gustoa ematen du egunak, asteak joan eta etorri frontoi izkinan herriko gizon jubi-latu taldetxoa hor ikustea: tertulian patxadan, eguzki pixkat hartzen, herriko berrienberri ematen… Hainbat urtetan gogor lan egin ostean, ondo merezitako deskantsuazgozatzen, frontoi ixkinan (edota moilan) elkartzen zaigu gizon talde hau. Guretzatherriko beste ikur bat ere bilakatu dira. Izan ere, halako zaindari taldea handiarekinseguru eta lasai sentitzen da bat herrian… Bejondeiela, eta segi dezatela horrela urteaskuan!

Cesar blanco

= / = / = “Jeneralaren kalea”

https://vimeo.com/88599479

= Errepide mozketak

= Eguraldi ona + asteburua = Herria gainezka

= Frontoiko eta plazako zaindariak


] getarian zer berri?

Erakusketa batetik bestera

jauzi eginezJakina denez, Cristobal Balenciaga Museoa, erakusketa ezberdinez janzten daurteko hainbat sasoietan. Kolekzio finko bat izateaz gain, hainbat erakusketa anto-latzen ditu, non, traje berriez gozatzeko aukera paregabea izaten den.Momentu honetan, eta martxoa amaiera arte, “Paperezko moda” izeneko erakus-keta dago ikusgai. Erakusketa honen bidez, Güeñeseko (Bizkaia) paperezko soine-koen lehiaketa historikoari buruzko atzera begirakoa eskaintzen da. Pieza esangu-ratsuenen artean, Alberto Sinpatrón, Ion Fiz, Javier Berroeta, Antonio Alvarado…sortzaileenak daude.Erakusketa hau amaitzean, eta apirilaren 11tik aurrera, “Balentziagaren artea” ize-nekoa jarriko da martxan. Madrilgo Trajearen Museoarekin elkarlanean, han dau-den Balentziagaren trajeen berrazterketa egingo da. Erakusketa honen bidez, jos-tunaren artea, modatik haratago doala baieztatuko da. Guztira, 60 pieza izangoditu erakusketak eta Zuloaga, Zurbaran, Velazquez, Goya eta Sorolla bezalakoartisten eragina aztertuko da bertan.

Auzokonpos-

taren

emaitzak

ezagutzeko

parada

egon zen

Iribarrenako bizilagunak

etxera bueltatu dira

Bukatu da 10 hilabetetako ezin egona.Pasa den martxoaren 21ean, Mendit-xoko bizilagunak etxera bueltatzekoabisua jaso zuten. Baina guztiak ez diraberehala beraien etxeetara bueltatu,izan ere oraindik, labarra egonkortzekoazken lanak falta dira. Pixkanakaegingo dute etxe aldatzea, eta etxebarruan konponketa batzuk egiteko ereaprobetxatuko dute zenbaitek.

Gogoratu, iazko maiatzaren 5ean ger-tatu zela guztia. Menditxoko etxeetakoazpiko labarraren zati bat erori zen, etaordutik, 9 eta 11 eskatzetako bizilagu-nak etxetik kanpo bizi izan dira.

Hainbat herritarren hilabeteetakolanaren emaitzak ikusteko garaiairitsi zen herrian. Hala, auzokon-posta egiten duten pertsonek, fron-toian elkartu eta bahetze lanak eginzituzten. Horrela, konpostarenitxura aldaketa, bertatik bertara eza-gutzeko aukera izan zen. Amaieran,nahi zuenak, konposta etxera era-mateko aukera izan zuen.

Pilota

txapelketako

irabazleak

Martxoaren 9an, igandean, GureTxeruk antolatutako XXXVI. eskuzbanakako pilota txapelketako fina-lak jokatu ziren. Txikien mailanManex Ibarbia izan zen garailea.Benjamin B mailan, Xabier Elezga-rai, eta Benjamin A mailan berriz,Ekhi Ezenarro. Alebinetan, ManexAristi izan zen txapelduna, eta azke-nik, federatu mailan, bikoteka,Gorka Zenekorta eta Xabier Etxanizizan ziren garaileak.

Emakumearen Nazioarteko eguna dela-eta, herriko emakume talde boluntariobat, urtarriletik elkartzen egon zen hainbat ekintza antolatzeko. Beste urteetanere, elkartu izan dira egun hori ospatzeko. Aurten gainera, aldez aurretik, herriko emakumeak gutun batzuekin gonbidatuzituzten, osatu zuten egitaruan parte hartzeko luzatuz. Ostegunean, Balenciaga museoko auditorium gelan “81 amama” dokumentala-ren proiekzioa eskaini zen. Amaitu ondoren, zuzendariarekin solasaldia egitekoaukera izan zuten bertara hurbildu zirenak. Ostiralean, Amaia Lasari omenaldia egin zioten. Gainera, hemendik aurrera,urtero emakume bati egiteko asmoa azaldu dute antolatzaileek. Horrela, Artza-pen elkartu eta kalejiran plazaraino iritsi ziren aurtengo omenduarekin, AmaiaLasarekin. Bidean topatzen zituzten emakumeei plazara igotzeko gonbidapenaegin zieten lore batzuk emanez. Omenaldia hunkigarria izan zen, Paco Etxebe-rriak Amaiaren bizitzako laburpen xume bat irakurri zuen, eta antolatzailetako 3emakumek bere olerkiak irakurri zituzten. Gero, lore sorta bat oparitu zioten etaAmaia berak ere hitz batzuk esan zituen. Ondoren, urtero egiten den moduan,mikro irekia egon zen, nahi zuenak libre zerbait egiteko. Abestu eta antzerki txikibat egin zuten herriko lau emakumek. Ekitaldia amaitzeko, mokadu bat jatekoaukera izan zen berdura plazan, giro jatorrean.

Emakumearen egunean, larunbatean, kontzentrazioa alaia egin zuten plazan.Uxue Alberdik bertso ederrak kantatu zituen, Eñaut Elorrietak gitarrarekinlagunduz.Igandean berriz, Donostian egin zen Lilatoira herriko emakume batzuk joanziren.

Hau guztia egiteko Udalaren laguntza izan zuten antolatzaileek.

Euskal Autonomia Erkidegoa inguru-menaren iraunkortasun kultura hedat-zeko lanean Eusko Jaurlaritzak uste duingurumen politikak erantzunkidetasu-nean oinarritu behar dela. Hartarako,eta koordinaturik, administrazioek eta,herritarrek parte hartu behar dute. Bide-orriak 5 helburu nagusi ditu: Ekosistemak kontserbatzea

Korridore ekologikoen sare bat garatunahi da, Biodibertsitate eta PaisaiarenEstrategia Paneuroparraren barruan;aparte, hauek ere berrikusiko dira: espe-zie mehatxatuen katalogoa, galzoriandauden espezieak kudeatzeko planaketa espezie exotiko inbaditzaileen aurkaborrokatzeko estrategiak.Ingurumenaren kalitatea hobetzea

Ahaleginak ondoko ekintzak burutzerabideratzen dira: batetik uren kalitateaeta tratamendua eta bestetik; airearenkalitatea hobetzera; soinu-kutsaduramurriztera, eta lurzoruaren kutsaduraprebenitzeko eta zuzentzeko legea aldat-zera.Baliabideak eta hondakinak modu

jasangarrian kudeatzea

Euskadi mailan hondakinak kudeatzekoplan bat taxutzea da helburua. Orobat,hondakinak berriro erabiltzea eta birzi-klatzea sustatu nahi da, kudeaketa sis-tema integratuak zuzen ezartzea bultza-tuta, ekoizle kudeatzaileekin eta tokikoerakundeekin akordioak eginez.Erantzunkidetasun publiko-pribatu eta

herritarrena

Hainbat tresna indartuko dira: inguru-menean eragiten duten politika publi-koen koordinazioa hobetuko da; ekono-mia berdearen kontzeptua garatuko da,eta jasangarritasunaren ikuspegia txerta-tuko da energia eta mugikortasunarloko politiketan.Ingurumen-administrazioa bizkortzea

eta sinplifikatzea

Ingurumeneko administrazio-proze-durak bizkortzeko eta sinplifikatzekoegiten da lan, zerbitzu publiko azkarra-goa eta eraginkorragoa eskaintzearren.

Informazioa gehiago:Tel. 943 896024

[email protected]

] bi hitzetan

Emakumearen Nazioarteko

eguna ospatu zen Getarian


Negu benetan gordina pasa dugu Kantauri itsasoaren maga-lean bizi garenok. Gehiago edo gutxiago, itsas denboraleareneragina sufritu dute kostaldeko herriek, eta Getariak ere ez duihes egiterik izan olatutzarren boteretik. Guztira, bi alerta gorrieta lau laranja izan dira negua definitu dituzten egoerak. Ondo-rioei buruz hitz egiteko, kalte zuzenak pairatu dituztenekin,alkatearekin eta portuan lan egiten dutenekin egon gara. Guz-tiak ere olatuekin liluraturik, baina beraien esanetara.

“Ezohikoa, ezustekoa, espero gabekoa” dira galdegin diegunguztien ahotatik ateratzen diren lehenengo hitzak. Hainbestedenborale jarraian sufritzea ezohiko egoera bat izan da, etahorietatik bi alerta gorriak bezala ondorioztatzea, pentsaezina.Baina adituen abisuak ez dira ahuntzaren gauerdiko eztulaizan, eta pronostiko guztiak bete dira.

Lehenengo alerta gorria otsailaren 2an izan zen, eta Getariaridagokionez, kalterik handienak eragin dituena izan da. Biga-rrena berriz, hilabete beranduago etorri zen; martxoaren 3-4an,zehazki. Iker Ezenarro, EKP-ko (Euskadiko Kirol Portuak) lan-gilearen iritziz, “lehenengo denboralean, itsaso handiagoazegoen, bortitzagoa. Goizeko 04:30-05:00ak aldera, oraindikitsasgorarako pare bat ordu falta zirela, olatua dagoeneko iris-ten zen gure kostaldera”. Ikerrek jarraitu duenez, EKP-ko bule-goaren parean, ura metro bete zegoen. Bigarren denboraleanordea, ez zen horrelakorik pasa: “kasu honetan ura 10-20 zm-raino igoko zen”.

Asier Martinez, Gurutze Gorriko basean egoten denaren iritziz,akatsa aurretik egon zen. “Balearri jatetxea eta Gurutze Gorria-ren artean hondarra zegoen pilatuta, eta horrek txirrista efektuaegin zuen, olatuari erraztasuna eman zion sartzeko”. Horrek,Gurutze Gorriko eraikina bete-betean jotzea suposatu zuen, eta erreboteak Balearri jatetxeari jotzea, ondorioz, erabat txiki-tuz. “Aurretik, makina bat sartu behar zen eta pilatutako hon-darra kendu. Alegia, pare bat metrotako hutsunea egin”. Iker ez da iritzi berekoa, “10 metroko zuloa egin bazen ere, uraberdin-berdin sartu eta txikituko zuen. Egia da adibidez, Gurutze Gorriko baseari, aurrean hondarra pilatuta izateak, zuzenean kaltea eragin ziola” gaineratu du.

Otsaileko denboralean olatuak martxokoak baino txikiagoakziren, baina hondamendirako baldintza guztiak eman ziren:marea biziak, itsasgora, periodo handia… Asier ez zen bertanaurkitzen lehenengo denborale hartan, baina argazki eta bideobidez jarraitu zuen. Eraikinaren kanpoko pareta izan da kalte-tuena. “Barrutik ondo dago, ez du erortzeko arriskurik”. Kon-ponketak Eusko Jaurlaritzari dagozkio, eta jadanik martxan

jarrita du eskaera. “Protokolo bat jarraitu behar da eta polikidoa, baina lanketa handirik ez da egin behar eta laster konpon-duta izatea espero dut”, aitortu du Asierrek.

Iker ordea, bi denboraletan bertan izan zen, portuan. Beldurrikez zuela pasa baieztatu du. “Inoiz ez nuen horrelakorik ikusi,harrigarria izan zen. Itsasoaren beldurrik ez nuen izan, Balea-rriko hondakinek, kristalek, makinek, izozgailuek… ebaki batedo min ematea nuen ardura bakarra. Izan ere, gauez ez zenaskorik ikusten, eta uraren azpian zer zegoen ere ez da jakiten”.Hala ere, guztiaren gainetik, otsailaren 2ko, zoritxarreko gauhartako irudi batekin geratzen da: “Bela Eskola parean nen-goen eta itsasoa bera atzera nola erretiratzen zen ikustea harri-garria zen. Hau da, nolako hutsunea sortzen zen. Ikusgarria.Hutsune horrek, tsunamietako pelikulak gogorarazten zizki-dan, alegia, nola itsasoa atzeratzen den, berriro ere indar guz-tiarekin jotzeko”.

Zeharkako kalteak

Nikanor Lertxundi alkatea, hainbat erakunderekin bileretanizan da azken ia bi hilabete hauetan. Kalte-ordain guztiakzehatz zehazteke dauden arren, guztira Getariako herriarenkostua 500.000 euro ingurukoa da. Azken finean, herrian eraginduen kaltea horrela laburbildu daiteke: errepidea (Diputazioaridagokio), Zarautz alderako pasealekua eta Malkorbe hondart-zako apurketak (Espainiako Gobernuari dagozkio) eta EuskoJaurlaritzaren konpetentziakoak diren Balearri eta Ketarri jatet-xeak, Kostabela, Gurutze Gorria, portua bera…

Udalari aldiz, Malkorbeko hondartzako zerbitzuak konpontzeadagokio. “Hala ere kaltea ez da hain handia izan: hondartzakodutxak, instalazioak, komunak… Eta udaran, beti bezala funt-zionatzeko ez da arazorik izango” aipatu du Nikanorrek.


Izaskun Urbieta ] Erreportajea

Olatu gorrien esanetara

Zuzeneko kalteak, batez ere, Balearri eta Ketarri jatetxeeksufritu dituzte. Horien kasua hain berezia izanik, aurreragoberaien iritzia jakiteko aukera izango duzue. Baina zeharkakokaltetuak ere izan dira. Hala nola, portuko altzariak, arrantza-leak… Markos Aizpurua, Portu Zerbitzuko langileak aipatuduenez, “arrantzaleei ez die aparteko kalterik eragin. Bigarrendenboralean, hala ere, Mariñelak barkuari sokak eten eta itsa-soak dantzan ibili zuen”. Gainerakoan, eta lehenengo denbo-ralean, sareak, sareen karroak, harriak, 2 auto… bota zituenuretara itsasoak. “Txarrean, Getaria ez da hain kaltetua atera,dikeek ez dute horrenbesteko galerarik izan, eta Ketarri jatet-xearen parean bi zulo handi daude. Kaltetuenak, zalantzarikgabe, Ketarri eta Balearri jatetxeak izan dira”. Hemendikaurrera, eta dagoeneko horretan daude, “garbiketa lana gerat-zen zaigu, hondarra kendu…” aipatu du Markosek. “Portukokudeaketa Eusko Jaurlaritzak eramaten du, beraz, lanak beregain egongo dira. Orain balorazioak egiten ari gara, presu-puestoak, perituak etorri dira… Baiezkoa ematen dutenean,lanekin hasiko dira” bukatu du.

Zeharkako kaltetuei dagokionez, alkateak, horrelako kasue-tan herria berak jasaten duten inkomunikazio edo komuni-kazio txarrari jarri nahi dio arreta. “Itsasoa dela eta, istripubat, lurjauzia… errepidea itxi egin behar da eta gu egoeradesegokian geratzen gara. Gainera, informazio hori helaraz-teko zailtasunekin aurkitzen gara”. Hori dela eta, ZarauzkoErtzaintza eta diputazioarekin elkarlanean, kasu hauetarakoprotokolo bat zehazten ari dira. Ildo horretatik, Zarautz alde-rako paseoak sortu duen eztabaidaren aurrean, alkateareniritzia finkoa da: “Hori baino lehentasun handiagoak daude,esaterako, ziurtasuna bermatzea, errepidea konpontzea,garraio publikoaren zerbitzu ona ahalbidetzea, zerbitzuakondo egotea… Hauek beharrezkoak dira”.

Amaitzeko, hondarraren gaia dago. Itsasoak hondar asko kendu du, esate-rako, Malkorbeko kantinaren parean. Ikerren iritziz, “harritzen nau udara-rako hainbesteko hondar ekartzea itsasoak. Bestela, ahal da ekarri, bainahobe da itsasoak berak ekartzea, hori da naturala”. Nikanorri ere ardurat-zen dion gaia da: “Soluzio bat baino gehiago daude. Bat hondarra ekartzeada, baina ni ez naiz aldekoa. Bestea, eta niri egokiena iruditzen zaidana da,hondartzara jaisteko pasabidea luzatzea. Orain, hainbeste hondar kendudenez, pasabidetik hondarraren arteko tartea handia da, jauzi handia dago.Nire ustez, luzatuta, inoiz, beste horrelako bat gertatuta ere, urte batzueta-rako behintzat arazoa konponduta egongo litzake”.

] Erreportajea/ Olatu gorrien esanetara


Halaxe geratu zen Ketarri jatetxea otsailaren 2ko gau hartan.“Tabernako alarmak jo, eta jarraian jaitsi nintzen bertara. Goi-zeko 7:00ak ziren, eta taberna txikituta ikusi nuenean, mutugeratu nintzen”, hala kontatu du Asier Alcelayk, Ketarrikojabeak. “Nire lehenengo erreakzioa, Ketarri bukatuta, amaituta,zegoela izan zen” aitortu du. Izan ere, negu partean, soilik aste-buruetan irekitzen du Asierrek, eta “ordainketa minimoak egi-teko ematen dit” azaldu du.

Ketarri jatetxea, duela 17 urte zabaldu zen, eta ordutik dabillanean Asier; hasieran langile bezala, eta gero jabe bezala.“Inoiz ez da ur tantarik sartu. Horregatik, ez neukan arduraberezirik itsasoak sortu zitzazkeen kalteen aurrean” aitortu du.“Are gehiago, mendiak kalte gehiago eragin dizkit, itsasoakberak baino” azaldu du.

Orokorrean, leihoak apurtzea izan da galera handiena. “Bi zati-tan daude jarrita. Behekoak mugitzen diren ateak dira, etadenak txikitu ditu. Goikoak salbatu dira, behintzat”. Barrual-dean berriz, mahai eta aulki guztiak, jangelako altzari bat, ontzigarbigailua, paretako egurrak, pertxeroak… txikitu ditu. “Egiaesan, hainbeste ere ez da izan. Balearrirekin konparatu ezkero,nirea ez da hainbeste. Baina nola negua hain justuan pasatzendudan, bete-betean harrapatu nau. Gainera asegururik gabenengoen. Hankaz gora utzi nau”.

Gastuei aurre egitea

“Ahal bezain pronto, zabaltzeko asmoa dut, ez zait besterikgeratzen” esan du Asierrek. Leihoak jartzen dizkienean, mart-xan jartzeko intentzioa du. “Barrualdea ez da egongo nik nahibezala, baina beno, hori pixkanaka jarriko dut”.

Lokalaren terrenoa eta jabetza Eusko Jaurlaritzarenak dira,baina barruko aktibitatearen erantzukizuna Asier berarena.“Lokalaren itxidura, eraikina, Eusko Jaurlaritzaren aseguruakordainduko du. Gainerakoa nire kargu doa”. Konponketeidagokionez, poliki doala kontatu du Asierrek. “Ahal ditudanate guztiak jo ditut, eta zorionez, nire koinatak Eusko Jaurlarit-zako bulegoetan lan egiten du eta bera ere galdezka hasi zen.Hala, Eusko Jaurlaritzako aseguruaren perituarengana iritsiginen. Harremanetan jarri, eta bera hasi da dena mugitzen”.Asierrek gaineratu du, momentu oro, erakundeen interesa jasoduela, eta horrek poztu egin duela.

Orain, momentu honetan, konponketak hasteko zain dago.“Nik 3 aurrekontu bidali dizkiet eta, gero horren arabera,beraiek aukeratzen dute bat. Badakit, nik bidali nizkien gremiobatekin jarri direla kontaktuan, baina hortxe gaude. Ezin dutgehiago aurreratu. Ea laster zerbait esaten didaten, eta martxanjartzen garen”.

Gastuei aurre egiteko, bi ekintza antolatu ditu. Alde batetik,tonbola bat, eta beste aldetik, Getabat-eko kideek emandakoopariekin osatutako zozketa bat. “Denak prest azaldu zirenlaguntzeko, asko eskertzen diet”. Errifaren saria ez da nola-nahikoa gainera: luxuzko asteburua Getarian, bazkari, afari,logela eta gosariarekin. Zozketa, apirilaren 25ean izango da.


] Erreportajea/ Kaltetu zuzenak / Ketarri, aparraren azpian

San Ferminetako entzierroetan, zezen bat korrikalari batekinsumintzen den modura, itsasoak jarrera berdina hartu zuenBalearri jatetxearekin. Txikituta, deserritua, babesik gabe, bilu-zik utzi zuen otsailaren 2ko denborale hartan.

Duela 18 urtetik, Ana Gomezek eta Maria Luisa Ezenarrokzuzentzen dute Balearri, edo “txiringitoa”, askoek ezagutzenduten bezala. Biak kanpoan harrapatu zituen denboraleak.Anak kontatu duen bezala: “Eskiatzen nengoen, eta ostiraletikabisatu zidaten alarma gorria eman zutela, baina zer egin neza-keen? Ezin dugu jatetxea lekuz mugitu”. Hala, itsasoak nego-zioa puskatu zuela jakin bezain pronto, herrira hurbildu zen.“Igandean, goizeko 5:45etan, ordurako dena txikituta zegoelaabisatu zidaten. Segidan, etortzeko erabakia hartu nuen”aipatu du Anak.

Sinesgaitza egin zitzaien txikizioa ikusi zutenean eta amorruasentitu zuten. “Abisatuak ginen nolako egoera aurkitukogenuen, baina hala eta guztiz ere, harrituta geratu ginen”aipatu dute biek. “Orain 6 urte ere gertatu zitzaigun, ez hain-bestekoa, eta buelta eman genion, baina berriro pasatzeak amo-rrua sentiarazi zidan” esan du Maria Luisak. Dirudienez, olatuhandi batek txikitu zuen guztia. “Olatuak etortzen ari ziren, etapixkanaka terraza apurtzen ari ziren, jaten, baina

badirudi olatu handi bat etorri zela, Gurutze Gorriko basea jo,eta ondoren, errebotean, jatetxeari eragin ziola. Horrek apurtuomen zuen Balearriko jangela osoa”, kontatu du Maria Lui-sak.

Probisionalki zabalduko da

Balearri, EKPri dagokio, 5 urtetik behin berritzen dute kontra-tua, eta hortaz, hasieratik, beraiekin jardun dira harremanetanjatetxearen etorkizuna zehazteko. Bilerak egin dituzte ia bihilabete hauetan, eta azkenean erabakia orain dela gutxi hartudute. “Kontua da, berria eraiki behar dela, eraikin sendoagobatekin. Baina ez dago denborarik proiektu hori aurrera ate-ratzeko, eta beharrezko ikerketa, ebaluazio eta kalte ordainenazterketa egin ondoren, probisionalki irekitzea onartu digute”kontatu du Maria Luisak. “Prest daude diru laguntza batemateko, aurten guk probisionalki martxan jarri dezagun”gaineratu du. “EKPk eraikuntza egingo du, eta guk barrukodena konpontzeko ardura hartu dugu” esan du Anak.

Inoiz ez dute eraikuntza ez berritzea edo ez egitearen baiezta-penik jaso. “Alderantziz, erakundearen aldetik ikusi dugunegozioa martxan jartzeko laguntza” esan du Maria Luisak."Enplegua sortzen dugu, komertzioa egiten da, hondartzarizerbitzua ematen diogu… eta hori gaur egungo egoerangarrantzitsua da” aipatu du Anak.

Orain arte, EKPko arduradunek, erraz desmuntatzeko eraikinbat nahi izan dute, baina konturatu dira, horrek erraztasunakeman ditzakeela apurtzerako garaian. Orduan, eraikin sendo-ago, indartsuago eta finkoa den zerbait egiteko prest azaldudira. Beraz, proiektu handi hori gauzatu bitartean, hurrengourtera begira, aurtengo denboraldirako probisionalki martxanjartzea erabaki dute. “Gure helburua, maiatzaren 1eko zubi-rako irekitzea da” esan du Maria Luisak. Orain lanei ekingodie, ahal bezain azkar amaituta izateko guztia. “Gauza askokonpondu behar dira; hodiak, instalazio elektrikoa egin beharda, makina eta izozgailuak neurrira ekarri behar ditugu…Baina egingo dugu”. Herritarrek, kanpokoek, bezeroek…askok galdegin diete denbora guzti honetan zer gertatuko otezen jatetxearekin, “laguntza, ulermena eta irekitzeko animoakjaso ditugu. Jendeak estimatzen du gure lana, eta horrek erelagundu gaitu aurten kondizio ez hain onetan irekitzeko era-bakia hartzerakoan”.

] Erreportajea/ Kaltetu zuzenak / Balearri, dianaren erdian


Mozorroez goxatutako

inauteri jaiak

Ez zen egun dizdiratsua atera inauterietako asteburuan,baina hala eta guztiz ere, giro epela eta goxoa ipini zutenherritarrek. Kaleak, mozorro, kolore, festa eta irriez jantziziren, eta ongi pasatzeko helburua denen arteko elkarla-naz gauzatu zen.

Goizean goizetik, musikaren laguntzarekin, poteo ederraegin zen, eta ondoren herri bazkaria izan zen Berdura pla-zan. Arratsaldean, mozorro lehiaketako sariak emanziren, eta aurtengo “karnabaleroena” Elvisen jantzia izanzen. Bestalde, herriko tabernek ere euren epaia emanzuten, eta besteak beste, koadrila onenaren saria, dragoiaosatu zuten txinatarrek eraman zuten.

Herriko dantza taldeak ere bere uzta eskaini zuten. Hala,“Keinu bat” Euskal Herriko inauteriei izeneko dantzaikuskizuna egin zuten. Asteburu gozoarekin amaitzeko,igandean, Musika Bandak kontzertua eskaini zuen.

12-artzape @topagunea.com

Argazkiak:

Artzape aldizkaria

] argazki txokoa

22

00

11

44

II NN AA UU

TT EE RR II

AA KK


Izaskun Urbieta ] Elkarrizketa

Gaizka, ala “Txako”?

Bai, (barrez). Errugbian “Txako” bezala ezagutzen didate. Hasi-berritan, lehenengo babarrun janean, txikiteoan txakolina majoedan nuela eta, gainera getariarra izanda, Txako ezizenarekinbataiatu ninduten…

Zu izan al zinen errugbian jokatzen hasi zen lehen getariarra?

Ez. Pentsatzen dut lehenago ere ibiliko zela getariarren bat. Nikgogoan dudanez, Iñigo Silveti (Antero) izan zen nire aurretikzebilena. Nik apenas ezagutzen nuen kirola, eskolan zerbaitegina nintzen baina gehiago ez. 18 urterekin hasi nintzen.

Nola gogoratzen dituzu garai horiek?

Hasierako egokitzapena nahiko zaila izan zen. Ez nekien errug-biko legeak zeintzuk ziren, ez jokatzen, ezta zein teknika era-bili… Baina pixkanaka ikasten joan nintzen. Hala ere, aipatubehar dut ez duzula inoiz ikasten amaitzen. Zorionez edo zorit-xarrez, urtero-urtero legeak aldatzen dituzte. Honen alde onada, pertsonaren segurtasun fisikoa ahalbidetzen dela. Txarraberriz, eguneratua egon behar duzula.Beraz, niri hau pixka bat kosta egin zitzaidan. Nik gainerazelaian ikasi nuen. Zuzenean senior mailan hasi nintzen eta eznuen oinarririk. Baina segituan engantxatu zidan. Lagun taldeederra osatu genuen, partidu ondorengo 3. denbora itzelak egi-ten genituen! (Barrez) 4. denbora, afariak, eta bosgarrenak erebai…

Eta kirol mailari dagokionez?

Denboraldirik onena liga nazionalera igo ginenekoa izan zen,2003-2004 denboraldian. Igoerako partida hartan gainera,mitiko bihurtu den “Sin Sin” jokaldi batekin entsegua egitealortu nuen! Bera-Beraren aurka irabazi genuen, eta egunahobeto borobiltzeko, ondoren urteroko babarrun jana izangenuen. Dotore-dotore jantzita!Gu beti euskal ligan ibiltzen ginen, gure moduko talde xumeenaurka. Eta jauzia eman genuenean, izugarrizko poza izan zen.Beldurra genuen mailaz igotzeak suposatuko zuenarekin,baina orduan bi argentinar genituen taldean, Getarian ezagu-nak diren Jokin eta Lutxo, eta freskotasuna ekarri zuten. Ongiibili ginen liga hartan. Jaitsi ere egin ginen gero, eta berriro igo2008-2009ean. Ordutik hor mantendu gara, eta iaz, 2012-2013denboraldian, maila bat gorago igo ginen. Orain, zilarrezkoligan gaude, Ohorezko B mailan.

lehenengo urtea izateko gainera, 3. postuan zaudete.

Bai, oso gustura gaude. Jokalariek ere serio hartu dute mailahonetan jokatzeari. Profesional puntu bat dute. Zaintzen hasidira, dieta egiten dute, fisikoa asko lantzen dute… Niregaraian, lagun talde baten antza gehiago zuen taldeak. Hauekordea, kirolariak dira. Txikitatik hasi dira kirol honetan, etaorain, lanketa horren emaitza jasotzen ari dira. Heldutasunera

“denboraldirik onena

liga nazionalera igo

ginenekoa izan zen”

Gaizka

Zulaika

“Errugbiaren arrakasta,

eskola kirolean egindako

lan handiak eragin du”

Babyauto Zarautz Rugby Taldeko presidentea da GaizkaZulaika duela 4-5 urtetik. Aurretik, hamar bat urtez jokalariizan zen, eta kirol honen duintasuna eta ezagutza lantzea duhelburu. “Guztiei probatzeko esaten diet, horrela jakiten baitagustatuko zaien edo ez”. Urte guzti hauetan ikasi duenaz, berelanaz eta errugbiaren arrakastaz hitz egin dugu.


iritsi dira.Pena izan da liga motza izan dugula aurtengoa, eta martxoaamaierarako bukatu dugula, baina hurrengo urtera begira,aldaketak egongo dira, eta talde gehiagoko liga osatuko dugu.

Arrakasta du errugbiak Zarautzen?

Esango nuke urtetik urtera izena hartzen ari dela, jendea kirolhau ezagutzen ari dela. Eta horren arrazoi handia eskola kiro-lean inbertitzen dugulako da. Bagenekien lan handiena behekomailetan egin behar zela, jendearengana hurbiltzeko ahaleginaegin behar zela, alegia. Horregatik, denbora eta lanketa handiaegiten dugu horretan, bai gure beheko mailetan, nahiz hortikkanpo.Xabier Castaño dugu, adibidez, eskoletara joan eta heziketafisikoko orduetan klaseak ematen dituena. Zarautz, Orio, Geta-ria, Zumaia, Azpeitia… inguruko eskoletan ibiltzen da, eta osogustura gaude izan dugun harrerarekin. Norbaitek zerbaitgehiago egin nahi badu, asteazken arratsaldetan izaten daentrenamendua Astin.Jendea oso gustura dago, eta egia esan, entzun dugunagatik,inguruko errugbi taldeen inbidia gara, oso ideia ona iruditzenbaitzaie egiten duguna. Lan honen ondorioa da ume taldeensorrera. Esaterako, Gipuzkoan, 14 urte azpitik bi talde dituenbakarrak gara. Hala ere garrantzitsuena gerturatzen direngurasoak konbentzitu ditugula da. Dagoeneko ez dute errug-biarekiko “beldurrik”, beraien seme-alabak oso gustura dabilt-zala ikusten dute.

Emakumeen taldea izan zenuten. Gaur egun, zein da egoera?

Urte dezente egin zuen emakumeen senior taldeak, baina desa-gertu egin zen azkenean. Orain, beheko kategorietan badituguneska batzuk, eta maila horietan talde mistoek jokatu dezakete.Beraz, alde horretatik ez dago arazorik. Baina, neska horiek ezdute erreferenterik. Mutilen artean ibiltzen dira, entrenatzaileedo begiraleak ere mutilak dira, eta askotan horrek uztera bide-ratzen dituela susmatzen dugu. Hori dela eta, aurten, errug-bian ibilia den Itsaso Ibargureni deitu diogu laguntza eskatuz.Horrela, bera arduratzen da Astira etortzen diren neska guz-tiez. Eta nola ez, hemendik neska eta emakume guztiei animatunahi diet guregana etortzera. Datozen urteei begira, behe kate-goria bakoitzean talde bat izatearekin batera, emakume taldeberri bat sortzea da gure gogoa.

Presidente bezala duela 4-5 urtetik zaude. Zein da zure lana?

Errugbi eskolako oinarria dugu; beheko kategoriak Xabier Cas-tañok koordinatzen ditu. Ondoren, Aritz Astigarraga eta ni

gaude, diruzaina eta presidentea. Bestalde, kirol arduradun bezala ere banago, eta kudeaketalana da, orokorrean nik betetzen dudana. Iazko udaran adibi-dez, erronka handia izan genuen. Orain arte, babesle finkorikgabe ibilitakoak ginen. Beti, tabernen eta denden laguntzare-kin… jarraitzen genuen aurrera. Baina iaz, Babyautorekin kon-taktatzea lortu genuen, eta 4 urterako gure babeslea izan dadinadostu dugu. Berri oso ona da guretzat.Beste zuzendaritza talde bat ere badago, Garagardo Azoka,Bultzarock eta horrelako ebento guztiak eramaten dituena.Ahaztu gabe noski, astebururo Astiko txiringitoan lanean jar-duten diren Errugbiko Lagunak taldekoak. Esango nukeZarautz Rugby Taldearen azken urteetako gorakadaren partegarrantzitsu direla.

Getarian, nolako oihartzuna izan du errugbiak?

Egia esan, nahiko jende ibili da. Bai mutil eta bai neska. Gauregun, “Larra” da jarraitzen duena. Bera da gainera taldekokapitaina. Eta beno, herrian badago errugbiarekiko ezagutza.Jakina da zein dabilen errugbian, nor den ibilitakoa… Loturakoso erraz egiten dira. Baina nik egia esan, faltan botatzen dutherritar gehiagoren presentzia. Orain hala ere, baditugu bi hauribiltzen direnak, gogo eta ikasi nahi izugarriarekin.

Eta amaitzeko, Garagardo Azoka duzue urteko eskapareterik

ezagunena askorentzat. Zer aurreratu dezakezu aurtengo edi-

zioaz?

XIV. edizioa da aurtengoa. Izugarrizko lana da, egia esan. Bainabeno, dagoeneko esperientzia pixka bat hartua dugu, eta ongiateratzen da. Arrakasta handia du azokak, eta guretzako diruiturririk nagusienetakoa da. Urtero, hobetzen saiatzen gara, etaaurtengo ediziorako ere berrikuntzak sartu nahi ditugu. Esate-rako, menuan zerbait berria nahi dugu eskaini. Janari aldetik,eta baita prezio aldetik ere. Horrela ekonomikoagoa den menubat sortu nahi dugu, batez ere gazteei begira. Ildo honetatik, etahau garrantzitsua dela pentsatzen dugu, jateko eremu bat erre-serbatuko da. Askotan gertatzen baita, jendeak afaltzera joannahi, eta ez duela mahai librerik aurkitzen.

] Elkarrizketa / Gaizka Zulaika

“Inguruko errugbi

taldeen inbidia gara”

1998.urtean benidorrem “la Vila”ren aurka jokatu zutenean.

Gaizka taldearekin 2003.urtean.


] harritarten txutxupeka / herri eskola

ITURZAETAKO INAUTERIAK( Lehen Hezkuntzan?)

Goiz batean irakaslea sartu zenean 2014ko marrazki lehiaketarako orria eman zigun. Uste dut denok jarri ginela pozik; horrek las-ter inauteriak izango zirela esan nahi zuelako. Ni behintzat mozorro perfektuarekin eta egingo nuen marrazki ederrarekin ames-ten hasi nintzen.

Jadanik eskolan inauterietako ostiralean egingo genituen jolasak prestatzen ari ginen. Garaiz hasi ginenez dena prest genuen egunberezirako. Gelaz gela pasa ginen nolako antolaketa izango genuen eta zein motatako jolasak egingo ziren adierazteko. Gure hel-burua zein zen garbi utzi nahi genien ikasle guztiei: festa giroan egotea.Eskolako ikasleek festa politarekin hasiera eman genien aurtengo inauteriei. Polikiroldegian elkartu ginen eta mailaz maila mozo-rro desfilea oso polita egin zen: piratak, Bob esponja, raperoak… Ondoren sei gune desberdinetan banatu ziren eta gu arduradunbezala egokitutako taldearekin jokoetan hasi ginen.

Jokoekin gustura, pozik eta alai zeuden: uztai jokoa, zapiarena, bonba, altxorraren bila… Gure helburua lortu genuela uste dut,hau da, ondo pasatzea eta dibertitzea inor mindu gabe.

Seigarren mailakoek besteok ondo pasatzeko aurretik lan asko egin genuen. Gogoeta asko egin ondoren adostutako jolasak ondofuntzionatu zutela pentsatzen dut.

Jolasak bukatu ondoren Zanbuka Guraso Elkarteko arduradunek txokolate beroa eta bizkotxoak eskaini ziguten. Bukaera goxoabenetan! Eskerrik asko.

6. maila

Otsailean Artzaperik gabe tristura eta negar malkoak egon direlako susmoa dugu, susmoak errealitatearekin bat datoz? Asperga-rri hutsak gara, ez besterik. Ez dut uste, Getariari nolabaiteko aniztasunaren kolorea igortzen dio, informazioaren eta txutxu-mut-xuen kolorea, ezagutzaren eta eguneroko esaldien nahasketa, nahasketa herrikoia, nahasketa goxo-goxoa.

Alde batera utziaz Artzaperen koloreen igorri sorta, gaztetxeko soinu sorta igortzeko prestatu dizuegu idatzi motz eta konprimituhau. Koloreak bizi poza eta algaren errudun dira, soinua eta ixiltasuna, zehazki musika, berriz gure oroitzapenen dardarkariakdira, hautsez buztiriko saku beltzean hiltzaturik ditugun sentimenduak harrotzen dizkigun fenomenoa.

Otsaila eta martxoan zehar zenbait talde izan ditugu gaztetxean hautsak harrotzen, ez gure barneko hautsak soilik,bazter guztiakere harrotu zituzten. Otsailak 4ean “The Estranged” eta “Gaitza” izan genituen protagonistak. Lehena Estatu Batuetako post punkdelako musika korrontearen errepresentatzaile izan zen, bigarrenak Azpeititik etorriak izan ziren. Bestetik, martxoaren 23an bestehiru talde izan genituen oholtza gainean, “The Spritz” (Italia), “Klaus legal” (Frantzia) eta “MKT” (EH).

Martxoak 5ean, Norbegiatik eta Argentinatik etorri zen musika, globalizazioaren alderdi onuragarrietako bat izaki. “Staer” eta“Horacio Pallard” taldeak izan ziren protagonistak.

Nola aldatzen du depresioak pertsona baten bizitza? Eta pertsonahonen aldamenean dauden pertsonena? Matilde zapata bildumazalea eta Tristan orduak liburutegian igarotzen dituenak, martxoak16 igandean, erantzunak ematen saiatu ziren . Matilde eta Tristan“Mikrohuinak” antzezlanaren protagonistak dira, Tristanen arrebatxikiaren heriotzaren osteko tentsio aroaren kontakizun bat da. Osointeresgarria izan zen antzezlana, inork ez baitaki heriotzarenaurrean nola jokatu, batez ere espero eta merezi ez duten horienabada.

Kirmen Uribe idazlearen olerki batekin agurtzen dizuegu, Bitartean heldu eskutik olerki liburutik. Hurrengorarte!

“Ihesi doaz hodeiak. Neguko eguazkiaren usainak maindireek. Goiz da oraindik”.

Koloreak bizi poza eta algaren errudun dira

] getaiko gaztetxea

18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com18- artzape @topagunea.com

] historiaren katebegiak / Udaletxeko artxiboetatik ...EREITEN kultur zerbitzuak


Udalaren ekimenez hilero artxiboari buruzko berri bat argitaratzen da Artzape aldizkarian

Egindako lana errepasatzeko une aproposa dela pentsatzen dugu. Horretarako, Getariako

alkate Nikanor lertxundi elkarrizketatu dugu.

Zergatik hileko artxiboaren berri bat?

Gipuzkoako historian toki esanguratsua da Getaria. Hainbatpasarte garrantzitsu eman ziren gurean. Artxiboan baino, osoberri historiko dugu, hainbatetan erre egin zuten eta. Hutsunehori konpontze nahian eta, era berean, artxiboak ere funtziosozial bat duela aldarrikatzeko, gure artxibo historikoa zaintzenlaguntzen digun Ereiten enpresaren ideia ontzat eman genuen:artxiboko berria argitaratzea hilean behin, hain zuzen ere.

Artxiboak ba al du funtzio soziala?

Bai noski. Artxiboa Udaletxearen memoria da. Udaletxearena ezezik, Udalarena esango nuke nik. Artxiboak gure jarduna gordet-zen du. Urteak joan urteak etorri, alkateak joan alkateak etorri,funtzionarioak jubilatu ahala… artxiboan geratzen da denajasota. Eskubideak eta bete beharrak bermatzen ditu. Ezinbeste-koa da egunerako kudeaketa.Horregatik, egindakoaren berri ematen duelako, nolakoak izangaren islatzen du. Egungo egoera ulertzeko ezinbestekoa da.Ondorioz, talaia ona da aurrera begiratzeko. Datu asko ematendigu gure izaera komunikatzeko, kultura lantzeko, aisialdian era-biltzeko…

Historiarekin lotzen gaitu beraz?

Bai, baina horrek ez du esan nahi egindakoagatik kondenatutagaudenik. Getariako Udalak egin duena hor dago jasoa. Geta-riako Udalak edo Getariako auzotarrek egin nahi dutena, baina,ez dago inon jasoa. Hori guk erabakiko dugu gure beharren ara-bera, gure aurrekoek egin zuten bezala: unean uneko erabakiakhartzea.

Hileko berri hau da artxiboan egindako lan bakarra?

Ez, ez. Gure artxiboa informatizatuta dago (ikusten? Historianzehar inoiz ez da horrelakorik izan, noski!), eguneratuta eta ondogordeta. Udal aktak, adibidez, interneten bidez daude eskuraga-rri, www.getariakoartxiboa.net helbidean. Digitalizatzea ez ezik,edukiak ere deskribatu egin ditugu, bilaketak egin ahal izateko.Aurten, gainera, Getariari buruzko Angel Gorostidi Gelbentzu-ren eskuizkribua ere digitalizatu dugu. Jaurlaritzaren eta Aldun-diaren diru laguntzak probestu ditugu horretarako.

Eta etorkizunean?

Bi erronka nagusi dugu artxiboari dagokionez. Batetik, Getariatikkanpo dagoen informazioa nolabait bildu; bestetik, espazio alde-tik arazorik ez badago ere, xahuketa edo espurgo lanak burutzea.

Elkarrizketan: Nikanor Lertxundi

2004ko martxoaartzape -192011ko martxoaartzape-19

PendriveArtzape

Idazlea: Arrate Mardaras(Abadiño, 1960)

Argitaletxea: Susa

Urtea: 2013

Orrialdeak: 136

Arrate Mardaras idazle berrihonen lana aurkeztera nator-kizue hilabete honetan. Idaz-leak narrazio sorta honenlaguntzaz egin du jauzia eus-kal literaturara. Narraziosorta hau beste narraziobaten barnean txertatutadago, baina noski, istorioa-ren mamia istorio bildumahau da.

Hasieran, pendrive batenaurkikuntza dago. Editorebatek pendrive hau aurkit-zen du ustekabean eta, ber-tan zer dagoen gorderikbegiratzen du. Dagoena iku-sirik, hau da, norbaitek idat-zitako hainbat istorio, bereliburu propioa argitaratzeaerabakitzen du, eta horreta-rako berak idatzitako hain-bat pasarte eta aurkitutakoistorio hauetaz baliatzen da.

Narrazio hauek gizartearenzenbait arotan gertatzendiren maitasun istorioakdira: kobazuloetan bizi zirengaraikoak, Erdi Arokoak,1936. urte ingurukoak, bes-teak beste. Gertakari guztiakEuskal Herrian kokatzenditu pendrive-a galdu duenidazle misteriotsuak eta, pro-tagonista gehienak emaku-meak dira.

Istorio interesgarriak aurkiditzakegu bertan. Horrezgain, mendeen arabera mai-tasuna eta honek dakartzangorabeherak ulertzerakoangizakiok izan dugun bilaka-eraz jabetuko gara. Pentsa-molde eta ohitura aldaketekgaur egungo gizartean izanduten eragina ongi ezagu-tuko dugu.

Esku artean daukazun aldizkariaren izena dugu gaur hizpide,mintzagai dugun lekuaren izenetik hartu baitzuen aldizkariakberea.

Artzape izenaren esanahiaz jabetzeko, argazkiari begiratu bes-terik ez dago, ondo asko adierazten eta ilustratzen du-eta izena-ren adierazia: (h)arritza + -pe eraketatik -(h)ar[ri]tza + -pe- sortuda (h)artzape. Harri-toki baten edo labar baten beheko parteaesan nahi du, hain zuzen.

Hitzari erreparatuz, beraz, Artzape, jatorriz, labarraren behekoparteari esango zitzaion (-pe atzizkiak ageri du hori), baina,gerora, goi-parteari deitzeraino hedatu zen. Eta, gaur egun,Katropona eta Elkano enparantzen arteko begiratoki edo mira-doreari egiten dio erreferentzia.

Paraje horretan taberna batek izen hori hartzeak izenari eustekoeta sendotzeko balio izan zuen. Izan ere, 1942. urtean ireki zutenhor taberna Jose Mari Larrañaga Zabalak eta emazteak, eta urteaskoan egon zen zabalik. Artzape izena han irakur zitekeen idaz-kun edo errotuluan duela hilabete batzuk arte, pintura higatutaegon arren. Dagoeneko ez, euskarri zuen ohola puskatu eta ero-rita baitago.

Argazkia: Antxon Aguirre Sorondoren Getaria liburukoa.

] literatur txokoa / Izaskun Larrañaga] herriko toponimia / Andres Alberdi

20- artzape @topagunea.com20- artzape @topagunea.com

Krimeaz, Krimena

] iritzia / Jon Ander de la Hoz

Ostiral gauero legez, asteko egin beharrak amaituta tabernarazuzendu nituen oinak. Inor gutxi barruan, futbito txapelketahasi berria ikustera joanak izango baitziren gehienak. Bikoteezezagun bat eta koadrilakoak ez izanagatik ere lagun on ditu-dan bi gazte tabernan. Bitan pentsatu gabe eurengana gertu-tatu nintzen.

Tertulian ari ziren, eztabaidaraino iritsi gabe. Ohiko legez gara-gardoz bustitako futbolsofia merkean ariko zirela pentsatuta nikere garagardo bat eskatu nuen, Jagoba Arrasatek igandean aur-keztu beharreko planteamendu taktikoaz iritzi (ustez) jakint-suak emateko prest. Alabaina, ez ziren futbolaz ari. Ukrainaz,hobe esan, Krimeaz ari ziren nire harridurarako.

Harritzeaz gain poztu egin nintzen. Ez da ohikoa asteko nahi-gabeek, futbolak eta asteburuko planek goitik-behera zipriz-tintzen dituzten tertulietan beste gairik entzutea. Harridura etapoza erabatekoak ziren, are hain gai exotikoa hitzetik hortzerazerabiltela jakinda. Isildu eta haien tertulia entzutea erabakinuen. Denboran kokatzeko, Krimeako erreferendumarenasteko ostiralean izan zen, kontsulta baino bi egun lehenago.

Ideiak nahas-mahasean zenbiltzan besoa barrari itsatsitakolagunen artean. Posizio ustez neutraletik abiatuta, informa-zioa jaso ahala botatzen zutenaren irudipena nuen. Komunika-bide gehientsuenetatik eta gainontzeko iturrietatik jaso bezala,alegia. Mass-medien indarra. Azken asteotan Ukrainaz intere-satu denak badaki zertaz ari naizen.

Etxera bidean ideia batek hartu ninduen. Ez naiz ni izango gaz-teak Krimeaz mintzo direla ikusita kexatuko dena. Baina harajoaterako, ba al dakigu bertakoaz zerbait? Zerbait bota izanbadut faltan Getarian, historiaren zirrikitu horiek jendarteanzabalduak izatea da. Ez da izango halako istoriorik ez dugu-lako herrian. Zenbat informazio kanpokoaz eta zein gutxi ber-takoaz.

Lerro hauek idazten ari naizen egun berean, martxoak 20, jaiozen duela 100 urte José Aramendi “Felipe” pilotari getariarra.

Getariak izan duen goi-mailako pilotari gutxietako bat, 1944koburuz burukoan txapeldunorde (batzuen ustez, hirugarren)izana. Niri bederen, data gogoangarria iruditzen zait. Ez daezer aipatu herri mailan. Bihoakio mezua dagokionari.

Aitortu behar dut, nik ere Kepa Iribarrek Euskadi Irratiko“Katedra” saioan egindako erreportaiaren bidez izan dudalamendeurrenaren berri. Egia esatera, ez dakit asko Aramendiriburuz, behinola amonak kontatu zidan zerbait eta koadrilakobatek, haren familiako izaki, kontatutako anekdotaren bat.Horrez gain, deus ez Aramendi, Ulazia eta garaikideei buruz. Ez da harritzekoa, ordea. Hau irakurri berri duen edonorkhausnarketari ekin badio, ohartuko zen Getarian lanketa horiez dela eman. Ez eman beharko litzatekeen mailan behintzat.Edo nik emango nukeen mailan. Adibide bat: Michael Jacksonzenaren kontu guztiez jakin ahal dugu, baina deus gutxi Elka-noren estatuak Getariatik Donostiara eta Donostiatik Getariaraegin zuen bidaiaren arrazoiez. Globalizazioaren ondorio izangoda ziurrenik, bere adibide nagusia, Internet, buru dela.

“Think global, act local” zion Patrick Geddesek 1915an, lemabere (eta ezagun) milaka kolektibo ezberdinek egin arrenhamarka batzuk geroago. Baliteke lema horrek hemen idatzia-rekin zerikusi handirik ez izatea. Hala ere, bada herrikoarenmetafora moduko bat: lehen zatia ederki betetzen dugu, etahorrek ez du deus txarretik, baina bigarrenaren aztarna urrienaere ez.

Etengabeko belaunaldi aldaketan gabiltzanean, ahotsak.combezalako proiektuek berebiziko garrantzia dute. Bere webgu-nean datorrenez, “Euskal Herriko ahozko ondarea eta herri hiz-kerak bildu eta hedatzea da” proiektuaren helburua. Batetikahozko ondarea biltzea, herriko historiaren berri jakitea. Herrihizkerak bestetik. Hizkuntzak (eta hizkerak) etengabe aldatzendoaz, baina azken urteotan Getariako herri hizkerak izan duhalako transformazio ikaragarria gazteen artean. Ez da kasua-litatea, lotuta doaz. Ahozko ondarearen bilketa, bada, ez da bizahar euren batailatxoak kontatzen grabatzea. Ez hori bakarrik.

Urrutira joan gabe, Zarautzen eman da lanketa bat gutxienez1987. urtetik hasita. Orduan, “Zarauzko aiton-amonen hizkera”bekaren baitan hasi ziren ahozko ondarea lantzen. 2013. urteanNarros jauregiko mamuaren istorioa getariar dezenteren ezpai-netatik irten zen, ikus-entzunezko eta testu pare batek Getarianere interesa piztu zutelako. Istorioa horrek 1572. urtean du sor-burua. Getariako “Izurdia” eta Donostiako “Potakorra” ontzienarteko arteko 1869ko desafioaz nork daki ezer? Eta desafio harkekarri zuen soka luzeaz? Bertso-parerengatik ez balitz...

Ondoko herrikoaz jakitea bertakoaz ezin jakinik gabiltzaneannahiko tristea da. Garagardoz bustita Yanukovitx gora eta Putinbehera aritzea, horren ondorioa.

] elan-euskadi

Sentsibilizazioa eta garapenerako hezkuntza ezinbesteko ele-mentuak dira gizartea aldatzeko. Munduko desberdintasunezeta horien arrazoiez jabetu behar dugu, giza eskubideak erres-petatzen dituen planeta justu eta berdinago bat lortzeko etapobreziak eta desberdintasunek bortizkien kolpatutako pert-sona eta herrien alde egiteko.

UNESCOk honelaxe definitu zuen hezkuntza Nazioarteko Uler-men, Lankidetza eta Bakerako Hezkuntzari eta Giza Eskubide etaFuntsezko Askatasunen inguruko Hezkuntzari buruzko 1974koGomendioan: “gizartearen prozesu global bat da, zeinaren bitar-tez pertsonek eta talde sozialek nazioko zein nazioartekokomunitatearen barnean eta beren onurarako ikasten dutengaitasun, jarrera, trebetasun eta ezagutza guztiak modu kont-ziente batean garatzen dituzten”. Garapenerako hezkuntzak hezkuntza aktiboa esan nahi du,hau da, giza eskubideekin, bakearekin, justiziarekin eta pert-sona nahiz gizarteen duintasunarekin konprometitutako hez-kuntza. Gainera, hezkuntza aktibo hori lagungarri zaigu Ipa-rralde-Hegoalde harremanen errealitatea ulertzeko, jarreraarduratsuak garatzeko, zentzu kritikoa barneratzeko, aurreirit-ziak gainditzeko eta herrialde pobretuekiko jarrera solidarioakbultzatzeko. Azkenik, garapenerako hezkuntzak mundu justueta berdinago bat lortzeko aldaketa sustatzen du eta giza gara-pen iraunkorra bideratzen du.

Euskadiko GGKEen Koordinakundea 1988an sortu zen garape-nerako gobernuz kanpoko erakundeen (GGKE) arteko elkarre-ragina bultzatzeko eta egiten duten lana indartzeko. Helburuhorrekin, gogoeta espazioak sortzen dira herrialde aberastu etapobretuen arteko desberdintasunen arrazoiei buruz hausnart-zeko. Azken herri hauen errealitatearen inguruko sentsibiliza-zioa eta ezagutzaren sustapena bultzatzen da eta eragin politi-koa egiten da. Gaur egun 80 erakunde baino gehiago daudeKoordinakundean; horietako askok lan handia egiten dutesentsibilizazioaren eta garapenerako hezkuntzaren esparruetan

eta lan hori gero islatuta ageri da publiko heterogeneo bati(ikasle taldeei, kolektibo sozial espezifikoei edo gizarte osoari)zuzendutako hezkuntza baliabide sorta batean. Baliabidehoriek bildu eta euskal gizarteari modu sinple batean eskaint-zea izan da Euskadiko GGKEen Koordinakundearen aspaldikohelburuetako bat, eta orain eskuartean dugu egindako lanarenemaitza.

Dokumentu hau aurrerapauso handia da ezagutzera ematekoerakundeek garapenerako hezkuntza eta sentsibilizazio gaie-tan egiten duten lana. Duela bi urte osatu genuen Garapenerakohezkuntzarako eta sentsibilizaziorako baliabideen katalogoa.

Informazioa modu ordenatuan aurkezteko eta baliabide, jar-duera eta materialen bilaketa errazteko, adinaren, zikloen(haur, lehen eta bigarren hezkuntzak, batxilergoa, prestakuntzazikloak, helduak eta adin guztiak) eta gaien arabera ordenatuditugu proposamen didaktikoak. Katalogoa osatzeko, amaie-ran hainbat atal jaso dira, beste baliabide interesgarri batzukeskaintzen dituztenak: erakusketak, tailerrak eta ikastaroak,konferentziak eta hitzaldiak, bideoak, eta abar.

Azkenik, eskerrak eman nahi dizkiegu katalogo hau egitenlagundu diguten pertsona, erakunde eta antolakunde guztieieta bereziki Garapenerako Lankidetzaren Euskal Agentziari,bere diru-laguntzarik gabe ezinezkoa zatekeelako dokumentuhau argitara ateratzea. Balia-garria izango zaizuela esperodugu.

Ana María ArriolaEuskadiko GGKEen Koordinakundeko

Lehendakaria

Garapenerako hezkuntzarako eta sentsibilizaziorako baliabideen katalogoa.

baloreetan trebatzeko aukerak Euskadin

]apirileko agenda


Ordua: 09:00etan.Lekua: Plazan.Antolatzailea:

Urritza Aisialdi Elkartea.

[Apirilaren 6a, igandea]

LESAKAN DANTZARITXIKI EGUNA. Gure Txe-ruko dantzariak bertanegongo dira.

[Apirilaren 13a, igandea]

MENDI IRTEERA: LOHITZATE. (Nafarroa).

[Apirilaren 25etik,

maiatzaren 2ra]

COSTA BRAVARA BIDAIA.Antolatzailea: ArrantzaleZaharren Elkartea.

] Ostiral

Gastronomi-

koak[Apirilaren 11a, ostirala]

GAIKO ARRAI-POTEOABerdelarekin egindako pintxoa + edaria 2€.Antolatzailea:

Herriko tabernak.

] Festak[Apirilaren 28a, astelehena]

SAN PRUDENTZIOEGUNA.

] Kirola“FLOREN MEMORIALA”IV. FUTBITO TXAPELKETA.Antolatzailea: Gure Txeru.

“SALBATORE DEUNA XVII.PILOTA TXAPELKETA” federatuent-zat (kadeteak, jubenilak eta22 urte azpikoak).Izen-ematea: apirila.Txapelketaren hasiera:

maiatza.Antolatzailea: Gure Txeru.

-Herriko neskek antolatuta,NESKEN IX. PALA TXAPEL-KETA.

- “Sahatsaga” kiroldegiakantolatuta, PATINAJE IKASTAROA.Iraupena: apirila,maiatza etaekaina (asteazkenetan, 18:00-19:30)Izen-ematea: Kiroldegian, tel.943140432, [email protected]

] Kz gunea Apirilako ordutegia:

Astelehenetik ostiralera17:00etatik 20.00etara.

* Apirilak 14,15 eta 16 goizezbakarrik irekita. Apirilak17tik 27ra itxita.

Tutoraren apirilako bisitak:

apirilak 2, 16 eta 30. (09:00eta-tik - 13:00etara).Lekua: Kultur Etxeko lehensolairua.

] Gaglo

gaztelekuaGAZTELEKUA – APIRILA

Ordutegia: ostirala, 17:00-20:00 // larunbata, 16:30-19:45 // igandea, 16:30-20:00.

[Apirilak 4,5,6 eta 11,12

eta 13]

Teknologia berriak proiektua.

Aste santua

Apirilak 18,19,20 eta 26,27astebukaeratan itxita.

Apirilak 22,23,24 eta 25 -10:30 -13:30 // 16:00 -19:00.

[Apirilaren 22a, asteartea]

BROTXE TAILERRA

[Apirilaren 23a, asteazkena]

BILBORA IRTEERA

[Apirilaren 24a, osteguna]

FOILETO BANAKETA etaEMANALDIA.

[Apirilaren 25a, ostirala]

FUTBITO MISTOA.

] Musika[Apirilaren 5a, larunbata]

LOW RIDERS taldearenKONTZERTUA, country rockbertsioak.Lekua: Harralde tabernan.Ordua: 22:30etik aurrera.Antolatzailea: Harritan Blai.

] Zinea

dokumentalak[Apirilaren 6a, igandea]

ZINE EMANALDIA.

Lekua: Gure Txeru.Ordua: 17:00etan.Antolatzailea:

Guraso Elkartea.

[Apirilaren 10a osteguna]

“FIX THE WORLD”. dokumentalaren emanaldia.

Lekua: Alondegia.Ordua: 19:00etan.Antolatzailea:

Elan-Euskadi.

] Hitzaldiak,

literatura

saioak[Apirilaren 24a, osteguna]

KATU KALE irakurle taldea-ren saioa. Jon Benitoren “Bulkada” poema liburua lan-duko dute idazlearekinbatera.Ordua:18:30ean. Lekua: Saiaz hotela.

[Apirilaren 29a, asteartea]

HITZALDIA:“Orioko Curriculuma sort-zen”. Getariako EskubideSozialen Kartak antolatuta.Ordua:19:00etan. Lekua: Alondegia.

] Irteerak[Martxoaren 30a, igandea]

ASKIZURA GOIZ PASA.

] Cristobal

balenciaga

Museoa

ERAKUSKETAK(A) Cristobal Balenciaga. Legatudenboragabea. Bilduma III

(B) Balenciagaren artea. Museodel Traje-ko bilduma.

JARDUERAKAste Santua Museoan:

(A) 6-12 urte bitarteko umeent-

zako bisita-tailerrak.

Datak: apirilaren 22a (euskara ), apirilaren 23a (gaztelera) eta apirilaren 24a(euskara).Ordutegia: 11:00 - 13:00.Prezioa: 5€.

Parte-hartzaile kopuru muga-tua. Izena eman beharra dago.

Informazio gehiago eta

izen-emateak:

Tel. 943 00 88 [email protected]@cristobalbalencia-gamuseoa.com

(B) Familiantzako bisita

tailerrak

Datak: apirilaren 19a (gaztelera ), apirilaren 20a (euskara). Ordutegia: 17:00 - 19:00. (apirilaren 19a) eta11:00-13:00 (apirilaren 20a).Prezioa: 5€ umeek eta 7€ helduek.Nori zuzenduta: 6-12 urte bitar-teko neska-mutilak, heldueklagunduta.

Parte-hartzaile kopuru mugatua.Izena eman beharra dago.

Informazio gehiago eta

izen-emateak:

Tel. 943 00 88 [email protected]@cristobalbalencia-gamuseoa.com

FUldAIN farmaziaren zaintza egunak:

apirilaren 22tik 27ra

(biak barne)

zorion agurrak

2014ko urtarrilartzape -23

Norbait zoriondu edo agurtu nahi izanez gero,

argazkia bere testutxoarekin Txeruko postont-

zian utzi edo eta [email protected]

bidali. Gogoratu! bazkideok doan daukazue eta

bazkide ez zaretenok 4 € ordaindu beharko ditu-

zue argazki bakoitzagatik.

]hari tartian / Aritz Iribar

Libe rtyUdaberriarekin batera urtero bezala Liberty estanpatuak gure armairuetara hur-biltzen dira. Hilabete honetan irudi hauen jatorriari buruz zerbait gehiago ikasikodugu.

Azken ehun eta hogei urteetan klase sozial altuenek mirestutako Londresko dendaospetsuenetarikoa da. Tudor estilora eraikitako eraikina, garaiko britainiar ontzie-tako egurrekin eraikia dago.

Liberty estanpatu ospetsuez gain hainbat produktu ezberdin eskaintzen ditu den-dak. Arthur Liberty fundatzaileak denda honetan garaiko artista ugari gonbidat-zen zituen bere lanak erakustera eta bertan estanpatu ezberdinak sortu eta salt-zera.

Gaur egun, ideia berarekin jarraituz, egungo artista ugariren lanak bertan erakus-gai eta salgai aurki ditzazkegu. Esan daiteke Art Nouveau mugimendua, istoriougari bizi izan dituen eraikin honetan herritartu zela.

Gaurtik aurrera, lorez beteriko arropak janzten ditugunean badakigu zein izan denhauen jatorria.

Udal bulegoa ..........943 896 024

Faxa ................943 140 190

e-mail: [email protected] ..............943 140 432

Kirol-portua ............943 580 959

Taxiak

Javier ..............607 720 242

Carlos ..............607 403 498

Udaltzaingoa ..........943 896 146

liburutegia ............943 896 147

Anbulatorioa ..........943 140 653

botika ....................943 140 441

Herri Eskola.......943 140 729

SOSdeiak ............................117

Kofradia ................943 140 200

Telefono interesgarriak

Izaskun Urbieta

Martxoak 30

Izaro Arruabarrena

Apirilak 2

Zorionak!! lan talde guztiaren

partez.

Zorionakprintzesita!!

Getaiko familiaren

partez.

Ondo pasa!

Amaia Osa

Martxoak 12

Zorionak!!eta 12 muxu

etxeko printzesari.

Etxekoen etaizeko Inaxin

partez.

135. zenbakia (2014ko martxoa)

Documents

Transcript of 135. zenbakia (2014ko martxoa)