12. gaia

Lan ematearen etenaldiak eta lan kontratuaren etendura

1. Lan prestazioaren etenaldia;a. langilearen borondateagatikb. enpresariaren erantzukizunagatik eta indar nagusiengatik

2. Lan kontratuaren etenduraA. Sarrera.b. Elkarren adostasunagatikc. kontratuan adierazitako arrazoiengatikd. langilearen aldi bateko ezgaitasunagatike. Amatasuna eta adin txikiko adopzioagatikf. Soldaduska edo gizarte zerbitzu ordezkatzailearengatik.g. langilea espetxeratzeagatik.h Zigor diziplinarengatik.i. indar nagusiengatik j. arrazoi ekonomiko edo teknologikoengatik.k. Greba egiteagatik.l. Ugazabak egindako Legezko itxieragatik.m. kargu publiko baterako hautatu izateagatik edo derrigorrezko utzialdeagatik.n. genero- indarkeriaren biktima den emakume langilea

3. Laneko utzialdiaa. Nahitaezko utzialdiab. borondatezko utzialdi arruntac. Utzialdia bereziak: •umeak (ahaideak)zaintzeko borondatezko utzialdia.•eginkizun sindikalengatiko borondatezko utzialdia

Legezko baimenen Taula

Zergatiak Araua Zenbatekoa

ezkontza 37.3 a art. 15 egunekoa

Seme-alaben jaiotza, Ahaide baten gaixotasun larria, ospitaleratzea edo hilketa ( 2. gradurainoko ahaidea)

37.3.b 2 egunekoa4 egunekoa (leku aldatzea beharrezkoa bada)

Etxea aldatzeko 37.3.c 1 egunekoa

Jaio aurreko azterketak eta erditzerako prestakuntza 37.3 f Beharrezkoa den denbora

EdoskitzeaEmakumeak hala nahi badu.

LELeko 37.4 Egunero Ordu betekoa (bitan bana daitekeena)Laneguna ordu erdi gutxitzea

Hiritarren betebeharra edo kargu publikoa betetzeaA. epaiketan partaidetzazinpekoLekukoAdituaB. Hautesteko eskubidea; hautesleakMahaiburuak, mahaikideak, ikuskatzaileakahaldunak

37.3.d DagokionaBeharreko dena

Hauteskundeko egun osoa eta hurrengo egunean 5 orduHauteskundeko egun osoa

Enplegua bilatzeko (kaleratze objektiboan) 53.2 Astero 6 orduak, aurre-abisuaren zehar

Igorritako langilea jatorrizko egoitza itzultzeko 40.4 4 egun 3 hiru hilero

Azterketak egiteko baimena 23.1.a Beharrezkoa azterketa ondo egiteko (egun osoa

Langileen ordezkaritza a.Ordezkaritza baterakoia eta sindikatuarena (orduen kreditua)Ordezkarien kopuruan arabera (eta hau langileen zenbatekoaz sortzen da)a.Negoziazio kolektiboa (sindikatuen ordezkaritza)b.Prebentzioko delegatuak

31/1996 Legeko (37art)

15, 20, 30, 35 edo 40 ordu hilerobeharrezkoabeharrezkoa (bilerak,...)

Def. lan ematearen etenaldietan lan kontratuaren lan egiteko beharra eseki egiten dela baina ordezko obligazioa mantentzen da, soldata ordaintzeko obligazioa badu enpresariak

Bi motak;

1. langilearen borondateagatik

a. arrazoi edo egoera pertsonalak a. Ezkontza 15 egun naturalakb. seme-alaben jaiotza = 2 egun naturalak

c. ahaide hurbil baten ospitaleratzea, gaixotzea edo heriotzaahaide hurbila bada 2. gradurainokoa, nahiz odolezkoa nahiz ezkontzazkoa 3/2007 Lege organikoa kausa berria =ebakuntza kirurgikoa ospitaleratze gabekoaLeku-aldatzea beharrezkoa izatekotan + 2 egund. , ohizko egoitza aldarazteko egun bateko baimena dago e. umekia aztertzeko beharrezkoak diren frogak eta erditzez prestatzeko denbora Badira beste baimen batzukFuntzio sindikala edo ordezkatzekoa egiteagatik

b.betebehar publiko edo kargu publiko betetzeagatik (hauteskundean parte hartzea; epaiketan partehartzea;…Denbora eta ordainketa betebeharra oanrtzen duen legearen araberaBetebehar edo kargu publikoa aritzeagatik lanaldiaren %20a galduez gero ,

enpresariak langilea halabeharrezko utzialdian sartu

2.enpresariaren erantzukizunagatik eta ezinbestez ez direnakEnpresariaren erruaz gertatutako lan-etenak ez dira errekuperatu behar eta langileak badu

soldatako eskubidea

Lanetenaldiak

3/2007 Lege organikoaren beste aldaketak 37.4art haurra elikatzeko tartea pilatzeko aukera37.5art. ahaidea zaintzeko lanaldia jeisteko tarte minimoa lehen1/3tik ½ ra arte, orain 1/8tik ½ra arte) adingabearen adina (lehen 6 urte; orain 8)

laneko etendurak

Egoerak Iraupena eraginak amaitzean

a.- Elkarren arteko adostasuna.b.- Kontratuan itzartutako arrazoiengatik.

paktatutakoa paktaturikoa

c.-Langilearen aldi baterako lan ezintasuna 12 hilabete (+ 6 hilabete) gaitasun osoko alta => lanera birsartzeko eskubideaelbarritasuneko alta=> laneko ezintasun iragankorra (laneratzerik ez dago)

d.- Emakume langileen amatasuna eta 6 urte baino txikiagoen adopzioa.

16 asteko (anitza => + 2 aste gehiago seme-alaba bakaoitzagatik )Jaiotako edo adoptatutako haurra elbarritua izanez gero + 2 aste

lan postua gordetzeko eskubideahurrengo egunean laneratzea

e. laneko arriskua haurdun egotean erditu arte lan postua gordetzeko eskubidea

f. Soldaduzka, beharrezkoa edo borondatezkoa, eta gizarte zerbitzu ordezkatzailea

irauten dutena, 9 hilabete lan postua gordetzeko eskubidealangileak badu soldaduzka amaitzean 30 eguneko epea laneratzeko

g.-Kargu publiko baterako hautatua izatea irauten dutena lan postua gordetzeko eskubidealangileak badu amaitzean 30 eguneko epea laneratzeko

h. Langilearen askatasun gabetzea, epai kondenatzailerik ez dagoen bitartean.

irauten dutena Errugabetzat joes gero lan posturik bermatutaUrte bete baino handiagoko espetxeko zigorra lan kontratua buka dezake.

i.- enplegu-soldaten esekidura, arrazoi diziplinariarengatik

irauten dutena Amaitzean berriro lanean

j.- Denboraldiko indar jasa ezina irauten dutena Amaitzean berrio laneanIraunkorra bada kontratua bukatzeko zioa

k.- Lan ematea eta onartzea oztopatzen dituzten zio ekonomiko edo teknologikoengatik

irauten dutena Amaitzean berrio laneanIraunkorra bada kontratua bukatzeko zioa (ikus kaleratze kolektiboa)

l.- greba eskubidea erabiltzeagatik. irauten dutena Amaitzean berrio lanean

m.- Enpresaren legezko itxiera.-“lock out Irauten duena Amaitzean berriro lanera

n. Emakume langilea eta genero-Indarkeriaren biktima

o. Aitatasuna

Hasteko 6 hilabte eta gehienez 18 hilabeteraino luza daiteke

13 egun

Lan postua erreserba

Amaitzean berriro lanera

Lan kontratuaren etendura15 egoerak oso desberdinak batzuk halabeharrezkoak, beste aukerakoak

• Oro har eteteak lan egiteko eta lana ordaintzeko elkarrekiko betebeharrak ezabatzen ditu (L.E.aren 45.2 art)

• Beste eskubideak iraun egiten du (fede ona, sekretua,…• langileak ez badu betetze zigortua izan daiteke

• Oinarria: langilea babesteko egina dago.

• Normalki kontratuetan alde batek ezin badu haren obligazioa bete, kontratua amaitzen da edo behinik behin beste aldeak ez betetzeagatik kontratua amaiarazi ahal du.

• Lan kontratuan, berriz, bere obligazioa betetzea tarte batetan ezinezkoa izatean, legeak iraungiaraztea baimendu beharrean, tarte horretan ere, ordaina edo kontraprestazioa ez emateko besteari baimentzen dio. Normalean lan postua gordetzeko eskubidea dago etenaldian.

Def. Lan kontratua egoera batzuetan eten egiten da, kontratuaren eraginak eseki edo izoztu egiten dira

zio ekonomiko edo teknologikoagatik: enplegu

erregulatzeko espedientea.• Arautegi berezi : 43/1996 E.D.

• Lan kontratu etetea enpresariaren iniziatibaz arrazoi ekonomikoak edo teknologikoak direla eta

Prozedura: Enplegu erregulatzeko Espedientea (kalerazteko kolektiboak egiteko erabiltzen dena)

Lan administrazioari baimena eskatzea kontratuak eteteko

Kontsultak egitea langile ordezkariekin (negoziatzeko); langileekin paktatuez gero, lan administrazioak baietz esan

behar du

Berezitasunak (art 47.1 LET)

– a. ez du garrantzirik langilearen zenbakia, beti erabili behar da etendura lortu nahi bada

– b. Kontsultak egiteko epea erdira

– c. Trinkoagoa eta arinagoa (dokumentazioa beharrezkoa dena soilik)

– e. eskaera onartua izan behar da, neurria beharrezkoa dela aldi aterako krisialdia igarotzeko ikusten bada

– Berriz lanera itzultzea=> emandako epearen hurrengo egunean

Laneko utzialdiak

motak helburua iraupena Eraginak bukatzean

Nahitaezko utzialdia Ordezkaritzako kargua hautatua izatea

Karguak irauten duena

lanposturako eskubidea

Borondatezko utzialdia

Urte enpresan eramateaAurreko utzialditik 4 urte igaro

4 hilabetetatk 5 urterainokoa

Lehentasuna lanpostura sartzeko

Utzialdi berezia 3 urte baino txikiagoa den umea zaintzea

Urte betetik 3 urteraino

1. urtekoa = lanposturako eskubideahortik aurrera lehentasuna sartzeko lanposturako

Utzialdi berezia 2. gradurainoko ahaidea zaintzea

2 urteraino 1. urtekoa = lanposturako eskubidea

Utzialdi berezia Funtzio sindikalak betetzeagatik

Kargua irauten duena lanposturako eskubidea

Nahitaezko eszedentzia edo utzialdiaEgoera: kargu publikorako izendatzea edo hautatu izatea; langileak berak eskatu ahal du eszendentzia, + lan-saioaren % 20 baino gehiago galtzekotan (3 hilabetetan) enpresariak sartu ahal du honelako egoera batean.Eraginak; Laneko utzialdian egondako denbora antzinatasunerako kontutan hartzen da.Kargu publiko izendapena Bukatzean berrio lanera behar du langileak karguaren bukatu eta gero 30 eguneko epea lanera berriro joateko

Borandatezko utzialdiaDef. Langileak eskatuez gero =eszedentzian / langilearen eskubideaBetekizunak; urte bete eramatea enpresan

aurreko eszedentzia 4 urte pasatu izateaIraupena; 4 hilabetetik 5urtera arte(tarte horretan nahi dena)Eraginak amaitzean; ez dago birsartze automatikorikLehentasuna dauka berriro enpresan sartzeko, baldin eta bere mailako edo beheragoko lanpostuak badira . Amaitzean bersartzea eskatu behar du enpresaren aukera desberdiank (lanpostu hutsik ez egotea, ber-sartzea ukatzea etabar,…

utzialdiko denbora ez da kontutan hartzen antzinatasunerako. Hitzarmen kolektiboen bidez beste egoeratara zabal daiteke utzialdia erregulazioa eta ondorioak hitzarmen berak erabakiz.

Eszedentzia edo lan utzialdia Lege-aipamena;, L.E.aren 46.art.eszendentzia bi moten arteko desberdintasuna eszendentzia zelan eskatzen den (nahitaezkoan enpresak jarri ahal du egoera horretan) Bestean eskubidea da

eszendentzia amaitu eta gero langilearen egoera; enpresariak langilea derrigorrez berronartu behar duen ala ez.

Jatorria; Eszendentzia funtzionarioen legislazioan sortutako kontzeptua . Egoera hauek bateraezinak zirenez, eta kargu publikoan aritzean ezin zen izaten funtzionariotasuna galtzeko arrazoia, tarte horretarako funtzionariotasuna eseki egiten zen. Gero beste eremuetara zabaldu da

Eszedentzi bereziaka.- Haurra zaintzeko eszendentzia.( L.E.aren 46.3 art.an) langilearen eskubidea

Iraupena; umea jaiotzetik hiru urterainoko eszedentzia. (ez dago iraupen minimorik)Eraginak; 1 urtekoa nahitaezko eszedentzia/ berriro enpresan onartu beharra

handiagoa bada borondatezkoa lehentasuna sartzeko

b. Bigarren gradurainoko ahaidea zaintzeko ahaidea = adinez, istripuz edo gaixotasunaz

ahaideak ezin duela bere burua zaindu eta ez duela ordaindutako iharduera egiten langilearen eskubideaIraupena; urte betekoaBi eszedentzientzat Bi hauetan enpresa berean lan eginez gero bi pertsonek batera eskatzekotan

pertsona bera zaintzeko enpresak batera erabiltzea mugatu ahal du. Subjektu sortzaile berri bat agertzekotan (sema-alaba bat jaioez gero) utzialdi beri bat

zabaltzen da eta aurrekoa itxiko da.

c.- Funtzio sindikalak betetzeagatik (langilearen eskubidea)

Herrialde edo maila handiagoetan funtzio sindikalak betetzea

kargu publikoagatikoarekin pareka daiteke. Funtzio sindikalak amaitzean, langileak badu 30 egunetako epea laneratzea eskatzeko.