10 ZEINU-LENGOAIA ESKULIBURUA HAUR...

41
10 ZEINU-LENGOAIA ESKULIBURUA HAUR HEZKUNTZA

Transcript of 10 ZEINU-LENGOAIA ESKULIBURUA HAUR...

10

ZEINU-LENGOAIA ESKULIBURUA

HAUR HEZKUNTZA

2

1.- TALDEAREN BERAREN JUSTIFIKAZIOA ETA HAUSNARKETA TEORIKOA: Funtsezkoa, oinarrizkoa eta, nolabait esateko, nahitaez betetzekoa da entzumen-urritasun handia edo sakona duten haurrak eskolatuta dituen ikastetxeak bere IIPn (Ikastetxearen Ikasketa Proiektua) gortasunaren gaia sartuta izatea. Gai hau IIPn derrigorrez sartu behar izateak honako helburu hauek ditu:

1.- Gortasunaren munduarekiko "ulermena sortzea". 2.- Gorrak diren haurren eta entzuten dutenenen arteko komunikazioa eta

elkarreragina erraztea. Honek hala izan behar luke edozein ikastetxetan, baina batez ere ikasleen artean gorrak dituzten haietan. Gaur egun, eskolan gai hau lantzen hastea ahalbidetuko duten hainbat materiali buruzko bibliografia lor daiteke, "gorra izatea zer den azaltzen duten eskuliburu praktiko" gisa. Guztiz beharrezkoa da irakasleak, ikasleak eta, hedaduraz, ikastetxeko gainerako pertsonak gortasuna denaz eta honek berekin dakartzan ondorioez gehiago kontzientziatzea.

Kontzientziazio hori lortzen da soilik oinarrizko irakaskuntza osoan zehar, Haur Hezkuntzako mailak barne, planteamendu teoriko bat badago eta honi unitate didaktiko osoen bitartez planteamendu horiek praktikan jartzeak jarraitzen badio. Hala egiten ez bada, esperientziak erakutsi duenaren arabera, gortasuna ikusezina denez eta gorrak biztanleriaren zati txiki bat direnez, beren arazoa ezagutu gabe geratzen da. Ikastetxe batean, entzuten duten ikasle gehienak ez daude prestatuta ikaskide gorrak izateko. Eta are larriago dena, irakasle eta zuzendaritza-talde gehienek ez dute ezer edo ia ezer ulertzen gortasunaren gaiari buruz.

Egoera horretan gerta daiteke ikasle gorrak bere eskolatze-aldi osoa orokorrean irakasle eta ikasleentzat erabat ezezagun izanik burutzea. Ez ezagutze horrek maila desberdinak ditu: "entzuten duen ala ez", "nola hitz egin behar zaion", "gizarajoa", etab. bezalakoetatik hasi eta hizkuntza erabiltzen hasteko duen arazo historiko eta espezifikora arte. Horrela, normalean gertatu ohi denez, pertsona gehienek badakite gorrek komunikatzeko eskuak erabiltzen dituztela, baina agian horixe bakarrik jakingo dute gortasunaren eta komunikazioaren arazo garrantzitsuaz. Unitate didaktikoen bitartez gortasunaren arazoarentzako tratamendu espezifiko bat jasotzean sor daitezkeen egoerak oso aberasgarriak izan daitezke, zalantzarik gabe, eskola-elkarte osoarentzat. Gauza bera gertatu da gutxiengoan dauden beste talde batzuekin; izan ere, halako talde batzuetako pertsonei buruz, beren historiari eta beren kulturari buruz ikasteko aukera izatean, haiek gehiago eta hobeto ulertzea lortu da. Modu horretan saihestu egingo lirateke hain kaltegarriak eta isolagarriak diren egoerak, eta pertsona gorrak besteak baino gutxiago sentiarazten dituztenak eta beren gaitasunak gutxiestea eragiten dutenak.

Nabarmena da eta egiaztatuta dago gortasunaren errealitatea ezagutzen ez duten pertsonak gorrak direnen aurrean urduri eta desgogara sentitu ohi direla; hau lehen urratsa da eta ondoren bigarrena dakar, hau da, pertsona gor horiekin ez komunikatzea edo oso gutxi komunikatzea. Horren ondorioz, pertsona gorrak guztiz bakartuta geratzen dira, gizaki guztiak bezala izatez gizartekoia den arren.

3

Beraz, oso garrantzitsua da gortasunaren gaia ezagutzearen "asmoa" azpimarratzea, gorago aipatutako helburuak lortzeaz gain, entzuten duten pertsonek eta entzumen-urritasuna dutenek ere gortasunari eta gorrei buruz dituzten kontzeptu okerrak baztertzeko baliagarria izango litzatekeelako.

Curriculum-proposamena bere esparruan kokatzeari dagokion atalean ideia hori bera azpimarratuko dugu eta, zentzu horretan, zenbait jarduera-ildo emango ditugu.

Orain, landutako materiala modu honetan planteatzera eraman gaituzten arrazoiak azalduko ditugu hemen. Gure taldea, "hipoakustikoen geletan eta gela arruntetan aplikatzeko komunikazio-sistema desberdinen azterketei" buruzko mintegian lanean aritu zen 91-92 ikasturtean. Mintegi hartan atera genituen ondorioek kontzientziarazi gintuzten haur gorrek jaiotzetik duten zeinuen bidez komunikatzeko aurretiko jarrera errespetatzeak duen garrantziaz. Orduan sortu zitzaigun zeinuen hizkuntza ezagutzeko beharra eta hizkuntza hori ikastea erraztuko zuen eskuliburu ulergarri eta erabilgarri bat lantzen hasteko beharra; eskuliburua, batez ere, gortasun sakona duten haurrei eta entzuten duten beren familiakoei zuzenduta dago, azken hauek ere ez baitute komunikazio-sistema hau batere ezagutzen. Bestalde, haur hauek eskolatzen diren ikastetxe arruntetako irakasleak ere egoera berberean daude eta, ondorioz, haur gor hauen eskolatzea desegokia da.

Duela bi urte Bilboko Gorren Elkartearekin harremanetan jarri ginen, zehazki Juanjo Abascalekin (gorren hizkuntzako irakaslea) eta Amaia Gordobilekin (pedagogoa) eta harreman hori funtsezkoa izan da lan hau burutzeko.

Argitaletxe desberdinek ziklo honetarako argitaratu dituzten testu-liburuak kontsultatu ondoren hiztegia aukeratu genuen eta, gero, gor-talde batek hitz bakoitza edo hitz-talde bakoitza bere testuinguruan kokatzeko lanari ekin zion, azkenean bideoz grabatzeko. Lan hau burutzea ezinezkoa izango zen, pertsona horien laguntzarik gabe; izan ere, lexiko-mota akademikoa denez, behin baino gehiagotan zeinu bat "asmatu" behar izan dute. Honela frogatu digute zeinuen hizkuntzak, kontrakoa uste bada ere, bere izaera zehazten duten ezaugarriak erakusten dituela, hau da:

- Arauak dituen eta gramatikalki unitate minimoetan egituratuta dagoen sistema izatea.

- Morfologia eta sintaxia edukitzea. - Produktiboa izatea, berehalakoak ez diren egoerak adieraztea eta

eboluzionatzea. HIZTEGIARI BURUZKO HAINBAT KONTSIDERAZIO

Hiztegia aukeratzeko orduan, gure autonomia-erkidegoko Oinarrizko Ikasketa Planak Lehen Hezkuntzako Lehen Ziklorako eman dituen arloei jarraitu diegu.

Atentzioa eman dezakete bertan agertzen diren hitzetako batzuek, adin honetako (6-7 urte) ikasleen artean oso arruntak ez direlako, baina gure asmoa hizkuntza- eta ezagutza-gaitasuna garatzeko baliagarria izango den materiala lantzea izan da, bera baita irakatsi eta ikasteko prozesu ororen oinarri.

Zenbait argitaletxe kontsultatu ondoren, hiztegi-mota hau aukeratu dugu, hizkuntza idatziaren mailan, adin hauetan erabiltzen diren liburu edo material desberdinetan argitaletxe guztiek erabiltzen dutena delako. Berriz ere azpimarratu behar dugu ahozko hizkuntza menperatzeak idatzizkoa menperatzeko aldez aurreko baldintza

4

gisa duen garrantzia. Gortasun sakona duten ikasleek ahozko hizkuntza menperatu ordez zeinuen hizkuntza menpera dezakete.

Etapa honetan, aurreko etapan, alegia Haur Hezkuntzaren etapan, gertatu zen bezala, ez ditugu baztertu nahi izan kontzeptualizazio-mailan nolabaiteko zailtasunak dituzten hitzak testuen lan sistematikoa bultzatzeko xedez; horrela testu horiek ikasleei beren ezagutzaren osaeran aurrera egiten lagunduko diete.

Dena den, edozein erako kritikak eta iradokizunak jasotzeko prest gaude. Oraindik ere lan garrantzitsu bat geratu da burutzeko: bi eskuliburuak orraztu eta zeinuen hizkuntzako hiztegi osoa eskuliburu bakar batean laburbiltzea. Eskuliburu honek benetan oinarrizkoa eta esanguratsua izan behar luke, hizkuntzaz kanpoko errealitatearen eta testuaren arteko erlazioa ahalbidetuko duten hiru eragiketa psikolinguistikoak ezartzeko: testuinguruan kokatzea, egituratzea eta testualizatzea, alegia.

5

2. CURRICULUM-PROPOSAMENA BERE ESPARRUAN KOKATZEA

"Lehen Hezkuntzan hizkuntzaren tratamendu egoki bat lortzeko, ikastetxearen hizkuntza-ereduak/aukerak eta Haur Hezkuntzan jarraitutako eskola-ibilbidea oinarritzat hartuz, irakasle-taldeak etapan zehar jarraitu beharreko prozesuari buruzko erabakiak hartu behar ditu: hizkuntza bakoitzaren agerpena eta aurrerapena, hizkuntza hori zabaltzeko arloak, lehentasunezko ildo metodologikoa, sustatuko diren funtsezko erabilera-moduak, etab. Garrantzi berezia dute irakurketa eta idazketa ikasiko diren hizkuntzari buruzko, hizkuntza honetatik besterako transferentzia egiteko moduari eta uneari buruzko eta etapa honetan hirugarren hizkuntza bat sartzeari buruzko erabakiek. Ahozko hizkuntzaren eta idatzizko hizkuntzaren arteko lotura estua kontuan hartuta, irakurketaren eta idazketaren ikaskuntza euskaraz eta gaztelaniaz has daiteke, betiere haurrak aldez aurretik dituen hizkuntza bakoitzari buruzko ezagutzek ahalbidetzen badute". (Lehen Hezkuntzarako OIP. Etaparako Orientabide Orokorrak).

Lehenago adierazitakoa Euskal Autonomia Erkidegoko bi hizkuntza ofizialei badagokie ere, gortasun handia edo sakona duten ikasleak eskolatuta dauden ikastetxeen kasuan, zeinuen hizkuntzara estrapolatu beharko litzateke.

Horrela bada, zeinuen hizkuntza ere hizkuntza bat dela eta gortasuna duten haurrei gorren komunitatearen berezko hizkuntza erabiltzeko eskubidea ukatu ezin zaiela kontuan hartuta, gure ustez, irakasleen klaustroak ondokoei buruzko erabakiak hartu behar ditu, besteak beste:

* Zeinuen hizkuntzaren presentzia ikastetxean:

-sail desberdinen errotuluak euskaraz eta gaztelaniaz, ondoan zeinuen hizkuntzako dagokien marrazkia dutela, -liburutegian zeinuen hizkuntzan idatzitako kontsultarako eta irakurketarako materiala izatea, -ikastetxeko langile guztiek eta gortasuna duen haurraren gelako ikaskideek zeinuen hizkuntzako testu labur batzuk ikasi eta erabiltzea (agurrak, galderak, agindu errazak, behar-beharrezko hiztegia, etab.),

* Irakasleen nahiz irakasle ez diren langileen eta gortasun sakona duten ikasleen

arteko eta azken hauen eta beren ikaskideen arteko elkarreragina erraztera, entzumenik ez izatea zer den "bizitzera", urritasun honi buruzko informazioa ematera, pertsonen mugekiko jarrera ireki eta ulerkorra izaten hastera, etab. bideratutako jarduerak planifikatzea. Horretarako, gortasunari buruzko unitate didaktiko osoak ezarri behar dira maila guztietan (zeharkako linea).

* Jarduera jakin batzuetarako, gorren komunitateko giza baliabideen beharra

izatea.

* Gortasunarentzako baliabide material handigarriak edo orekatzaileak erabiltzea (SUVAG direlako aparatuez hornitutako lan logopedikorako gela, FMko emisorez hornitutako gela arruntak, laguntza bisuala duten ordenadoreko irudi eta programak, zeinuen hizkuntza-euskarako fitxak eta hiztegia, zeinuen hizkuntza-gaztelaniako fitxak eta hiztegia, etab.).

6

* Ahozko hizkuntzetako batean (euskara edo gaztelania) eta zeinuen hizkuntzan

izan beharreko ikaskuntza-aurrerapena (gortasuna duen haur bakoitzaren ezaugarrien arabera: ama-hizkuntza, inguruko ahozko hizkuntza, entzumen-hondarren aprobetxamendua, adina, etab.).

* Bigarren hizkuntza eta irakurtzen eta idazten ikasteko oinarri gisa, ahozko

hizkuntzetako bat (euskara edo gaztelania) aukeratzeko irizpideak.

Erabaki hauek guztiek eta batzuetan irakasleen klaustroak beharrezkotzat har ditzakeen beste batzuek, ikastetxearen IHPn (Ikastetxearen Hezkuntza Proiektua) agertu behar dute eta eskola-elkarte osoak bere egin behar ditu.

IIP (Ikastetxearen Ikasketa Proiektua) ere ikuspegi berri batetik planteatu behar da, dagokion eskola-testuinguruari egokitu beharra duenez, entzumen-urritasun handia edo sakona duten ikasleek adierazten dituzten hezkuntza-premiei ere erantzun behar dielako. Beraz, irakasle-taldeak sakonki aztertu behar ditu Euskal Autonomia Erkidegoko Lehen Hezkuntzarako Curriculum Garapenari buruzko Dekretuak lehen hezkuntzaren etapako gaztelaniaren eta euskararen irakaskuntzari dagokionez adierazten dituen helburuak.

Horien guztien artetik, agian, ondokoak izango dira egokitzapen-maila handiena

behar dutenak: 3. Gizarteko, Espainiako estatuko eta euskararen eragin-zonako

hizkuntza-aniztasuna onartu eta aintzat hartzea, kultura-gertakari aberasgarri gisa baloratuz.

Helburu hau berriz formula daiteke gure autonomia-erkidegoan, ofizialki

onartuta dauden ahozko bi hizkuntzez gain, pertsona gorrek berezko duten zeinuen hizkuntza izeneko keinu-hizkuntza baten existentzia aipatuz.

4. Ahozko hizkuntza ideiak, esperientziak eta sentimenduak elkar trukatzeko erabiltzea, besteen ekarpenen aurrean errespetuzko jarrera hartuz eta komunikazio-trukearen berezko arauak kontuan hartuz.

Entzumen-urritasun handia edo sakona duten ikasleen kasuan, komunikazioa,

orokorrean, zeinuen hizkuntzako keinua eta ahoskatutako hitza aldi berean emanez burutuko da, kasu bakoitzean bigarren hizkuntza gisa aukeratutako ahozko hizkuntza edozein izanik ere.

10. Hizkuntza ahoz eta idatziz erabiltzea, jardueraren ikaskuntza- eta plangintza-tresna gisa, ekintza-alternatibak lantzea eta aurreratzea, informazioak memorizatzea eta jarraitu den prozesua laburbildu eta berraztertzea ahalbidetzen duten prozeduren (eztabaida, eskema, gidoia, laburpena, oharrak) baliabidea erabiltzea.

Prozedurak ikastea ikasle guztientzat garrantzitsua bada ere, gortasuna duten

ikasleen kasuan funtsezkoa da beren pentsamendua eta ekintza egituratzeko. Goiko mailetan eskolatuta duden haurrek, orokorrean, edozein gai gelako taldean azaldu

7

aurretik hiztegia ulertzeko (ideia nagusia eta bigarren mailako ideiak, hitz gakoak, eskema, laburpena, etab.) eta barneratzeko beraiekin lan bat egitea behar dute.

"Irakaskuntza muinbakarreko planteamendu batean ikasleen aniztasunarekiko

arretak berebiziko garrantzia hartzen du; gelan praktikan jartzen den curriculumak egokitua izan behar du eta taldearen eta hau osatzen dutenen errealitateari erantzun behar dio.

Egokitzapenak gelako programazio orokorra lantzean planteatu behar dira. Taldean pentsatzean honen errealitate osoa aintzat hartu eta bere kide guztiengan pentsatuz programatu behar da, programazio horren alderdi batzuk lortu nahi diren helburuak erdiesteko laguntza pertsonala behar duten haiei egokitu behar zaizkiela kontuan hartuz. Kasu hauetan egokitzapen horiek garrantzi gutxien duten alderdiei eragin diezaieten saiatu behar da: gelako antolamendua aldatuz, ikasleak taldeetan banatuz, alderdi metodologikoen bidez; baliabideak edo jarduerak dibertsifikatuz, irakaslearen arreta zuzena areagotuz, etab". (Lehen Hezkuntzarako OIP. Etaparako Orientabide Orokorrak).

Zikloko irakasleek zikloko/gelako programazioan egin beharreko egokitzapen egokiak planteatu behar dituzte, horrela, eskolatutako ikasleen aniztasunari erantzun ahal izateko. Gure ustez komenigarria litzateke programazioaren osagai bakoitzarentzat ondoko orientabideak kontuan hartzea: * Zer irakatsi: a) Helburuak: • Helburu batzuen gainetik beste batzuei lehentasuna emateko orduan, honako alderdi

hauek hartuko dira kontuan:

• Giro anitzetan erabil daitezkeen helburuak aukeratzea (orokortzea). • Beren eboluzioaren garapen-mailari dagozkion eta, aldi berean, beren

egungo eta etorkizuneko adinarekiko kontsekuenteak diren (funtzionaltasuna) helburuak aukeratzea.

• Entzumen-urritasuna duten ikasleen segurtasuna (nork bere burua zaintzea) eta autonomia bultzatzen dituzten helburuak aukeratzea.

• Lortuz gero ikasleen gizarte-onarpena eta beste pertsonekiko elkarreraginak areagotuko dituzten helburuak aukeratzea.

• Entzumen-urritasuna duten ikasleek ikaskuntza espezifiko batzuk behar dituzte

beren egoera pertsonalaren ondorioz:

• Ahozko hizkuntzaren, ezpainen irakurketaren eta testuen irakurketaren ikaskuntza eta garapena bultzatuko dira, bai eta ikasle hauentzako zailagoak diren zenbait eduki ere.

• Hizkuntza-trukeak zuzentzen dituzten arauak azpimarratuko dira (arreta, tonua, gizabidea, ahotsaren kontrola, etab.).

8

• Hizkuntzari (euskara, gaztelania) dagozkion arloetan curriculum-egokitzapenak egiteaz gain, aldaketak egin beharko dira musikaren arloan ere. Hemen soinu-mota desberdinen esperimentazioari, gorputz-adierazpenari eta erritmoari dagozkien helburuek izango dute lehentasuna eta musika-harrerako eta –adierazpeneko jarduerak ahozko hizkuntza lantzeko jarduerekin koordinatuko dira (Hitz eta tonuaren metodoari dagokion musika-erritmoa).

b) Edukiak:

• Gortasun sakona duten haurren kasuan, prozedurazko eta jarrerazko edukiei (baloreak, arauak, estrategiak, laneko metodoak, etab.) lehentasuna emango zaie, akademikoegiak diren edukien transmisiora mugatu ordez.

* Nola irakatsi:

a) Espazioa:

• Komenigarria litzateke gortasuna duen haurra irakaslearengandik hurbil dagoen toki batean jartzea, jarduerak burutzeko jarraibideak eta ahozko azalpenak bere entzumen-hondarren eta kanal bisualaren bidez antzeman ahal izan ditzan.

• Entzumen-urritasunaren ezaugarriek ahalbidetzen duten kasuetan, gela FMko emisore batez hornitu beharko litzateke; honek, haur gorraren audiofonoari erantsitako hargailu baten bidez, igorlearen (pintzazko mikrofonoa duen tutorea) informazioa transmitituko luke egoera guztietan, adibidez, arbelean idazteko ikasleei bizkarra ematen dienean.

• Gelako espazio fisikoa U forman antolatuko da, horrela haur gorrak bere ikaskideen aurpegiak ikusi ahal izan ditzan.

b) Denbora:

• Entzumen-urritasuna duen haurrak laguntza jasoko du gelatik kanpora; laguntza-saioak bere premien araberakoak izango dira, baina gutxienez saio bat izango du egunero.

c) Taldekatzeak:

• Talde handian antolatuko dira ahozko adierazpeneko jardueretarako, antzezpenetarako, jolasetarako, bideo-jardueretarako, kalkulu mentaleko jardueretarako, horma-irudiak egiteko, irteeretarako, etab.

• Talde txikian egindako lana egokiena, aberatsena eta suspergarriena izan ohi da entzumen-urritasuna duten ikasleentzat, gizarte-ingurune murritzago

9

batean espresatzea eta beraiek bezalakoak direnekin elkarreragina izatea ahalbidetzen dielako.

• Tutore diren irakasleek funtzio aktibo bat bete behar dute, entzumen-urritasuna duten ikasleak baztertuta geratu ahal izatea edo taldearen laguntza gehiegi behar izatea saihesteko.

• Ordutegiaren barruan une batzuk gorde daitezke ikaslearekin tutoretza-irakaskuntza aplikatzeko edo lana bikoteka burutzeko.

• Bakarkako lana oso baliagarria da kontzeptuak finkatzeko eta entzumen-urritasuna duen ikasle bakoitzaren prozesuaren jarraipen zehatzagoa egiteko, lortutako ulermen-maila egiaztatuz eta zailtasunak non dauden antzemanez.

d) Elkarreraginak:

• Ikasleak elkarren artean hurbiltzea, desberdintasunak ulertzea sustatuz -guztiak desberdinak gara eta gure talentuarengatik gara onartuak- eta lankidetza-giroa sortuz:

* lehiakortasun-sinboloak ezabatzea, * hizkuntza barne hartzailea erabiltzea, * taldeari lotura emango dioten guztion artean burutzeko jarduerak

proposatzea. • Eredu on bat izatea: tratuaren bidez, taldeari bertako kide bakoitzak balioa

duela transmititzea (tratu normalizatua). • Irakasle guztiak inplikatzea, ikasle guztiekin elkarreragin positiboak izan

ditzaten, eta entzumen-galera duen haurrarekin lan egiten dutenekin koordinatzea.

• Entzumen-urritasuna duten ikasleei benetako gizarteratzea ahalbidetuko dieten gizarte-gaitasunak erakustea: laguntza eskatzen jakitea, “atsegina” izatea, gatazkak konpontzea, etab.

• Haurrarengan, adierazpen-zailtasunak dituen arren eta komunikatzeko erabiltzen duen modua edozein izanik ere, entzun egingo zaiolako konfiantza finkatzea.

• Adierazpen-jardueren aurrean konfiantzazko, bat-batekotasuneko, elkarrenganako errespetuzko eta gogobetetasunezko giroa bultzatzea.

• Gehiegi babesteko eta permisiboegiak izateko jarrerak saihestea, bai eta aginte-estiloak edo gutxi arrazoituak ere, gizarteari eta afektibitateari dagokien heldutasun-gabeziako egoerak denbora luzez irautea eragiten baitute.

• Haren premiei aurrea hartuz, berari dagozkion ekimenak ez hartzea. • Gizarte-esperientziak modu aktiboan egituratu behar dira, pertsona gorren

eta entzuten dutenen artean sortzen diren komunikazio- eta harreman-oztopoak ezabatzeko.

• Entzuten duten beren ikaskideekiko elkarreragin honetaz gain, beste haur gor batzuekiko eta entzumen-urritasuna duten helduekiko elkarreraginak ere sustatu behar dira.

• Elkarreraginetan honako oinarrizko komunikazio-arau hauek jarraitu behar dira:

10

* hitz egiten diogunean, berak guri aurpegira begiratu behar digu (gorputz- eta aurpegi- adierazpena), * gure aurpegiak haurraren aurpegiaren parean egon behar du, bere begien altueran, albo baterantz edo pixka bat makurtuta egon gabe, * ez zaio azkarregi edo motelegi hitz egin behar, * hitzak argi eta garbi ahoskatu behar dira, baina exageraziorik gabe, eta ahots-intentsitate normalarekin hitz egin behar zaio, * esaldi sinpleak baina osoak erabili behar dira, esaldi isolatuak, galdera solteak eta laguntzarik gabe ulertzen zailak diren mezuak saihestuz, * ahal diren komunikazio-baliabide guztiak erabili behar dira (espresibitatea).

e) Metodologia - jarduerak:

• Espazioa aztertzera, mugitzera eta norberaren gorputzak dituen aukerak esperimentatzera gonbidatzen duen giro aberats bat sortu behar da, haren inguruan.

• Erabiltzen den metodologiak barne hartu behar ditu manipulazio aktiboa, esperimentazioa, jolasa, sentimen anitzeko estimulazioa, entzumenaren eta bibrazio-ukimenaren entrenamendua, etab.

• Entzumen-hondarren estimulazioa hitz eta tonuen metodo bidez burutuko da: haurrak soinua hezur-bibrazio bidez sentitzen du tresnen bitartez, soinuak sortzen ditu nahita, fonema desberdinak ahoskatzen ditu anplifikadoreak erabiliz eta entzute-mailan antzematen du protesiarekin.

• Ikasle gorrei eskura ditugun komunikazio-modu guztiak eskaini behar dizkiegu, beren hizkuntza-gaitasuna garatzeko (komunikazio osoa): keinuak, ahozko hizkuntza, zeinuen hizkuntza, modu biko sistema, hitz osatua, daktilologia, ezpainen irakurketa, irakurketa, idazketa, etab.), beren premiei pentsamendurako eta elkarreraginerako baliabide gisa baliagarriak izango zaizkion metodo egokienen bidez erantzunez.

• Zeregin desberdinetan (lan ortofonikoa, gelako jarduerak, gizarte-elkarreragineko jarraibideak, etab.) proposatzen zaion ereduaren (ikaskide gorra/entzuten duena, heldu gorra/entzuten duena) imitazio zuzena sustatu behar da.

• Berarentzat esanguratsuak eta motibagarriak diren komunikazio-egoeretan teknika ortofonikoak erabiliko dira.

• Adierazpen-moduan espresatzeaz gain, galdetzen, eskatzen, sentimenduak adierazten edo agintzen jakitea eskatzen dioten hizkuntza-jarduerak burutu behar dira.

• Gortasuna duen haurrarekin komunikatzean lehentasuna izan behar dute bat-bateko trukeek, jolas-egoerek, bere interesek, ezagunak eta guztionak diren testuinguruei dagokien hizkuntza-adierazpenak eta bakoitzaren ahalmenetan oinarritutako elkarrizketak.

11

* Noiz irakatsi:

• Komeni da Hasierako Hezkuntzaren programari urritasuna antzeman bezain laster ekitea. Funtsezkoa da orduan haurrei eskuzko komunikazio-sistema bat zeinuen hizkuntza) irakasten hastea. Horrekin batera, komunikazio-programa paraleloa landu behar da, bi hizkuntzak bereiziz (elebiduna).

• Denboraren banaketa malgua izango da, entzumen-urritasuna duten ikasleen premien arabera.

• Haurra ziklo batetik bestera pasatzea edo ez ez du zehaztuko ikastetxeak ezarritako helburuen lorpenak bakarrik, aitzitik, beste alderdi batzuk ere kontuan hartuko dira: besteak beste, adin kronologikoa, bere gelako taldean zenbateraino integratuta dagoen, irakasle-tutoreen jarrerak, etab.

• Entzumen-urritasuna duen haurrarentzat esanguratsuak diren eskola-bizitzako une guztiak aprobetxatu beharko dira: gela barruan eta gelatik kanpo, jantokian, jolasgaraietan, eskolaz kanpoko jardueretan, etab., betiere familiaren laguntzarekin.

* Ebaluazioa:

• Entzumen-urritasuna izanik, Lehen Hezkuntzako lehen mailan hasten diren ikasleen hasierako ebaluazioa, Haur Hezkuntzako etapan jaso duten azken txostena izango da.

• Etengabeko ebaluazioari dagokionez, ebaluazio-estrategiak entzumen-urritasuna duen haurraren ezaugarriei egokitu beharko zaie (aurrerapenak erregistratzeko moduak, erregistroen denboralizazioa, prozesuaren garapenari buruzko informazioa eskaintzen diguten kanal desberdinak, etab.).

• Jadanik jakina denez, programatutako helburuei oro har erantzun diezaien, beharrezkoa izango da hezkuntza-errefortzuko neurriak hartzea eta, hala dagokionean, curriculum-egokitzapeneko neurriak hartzea.

• Lehen Hezkuntzako lehen ziklo honen azken ebaluazioa neurri horien esparruan egingo da.

* Baliabide materialak:

• Gortasuna duen haurrak erritmoa ikusmenaren bidez antzematea ahalbidetzeko, inguruneko materialak aprobetxatzea (bozgorailuak, ehogailua, eustoina, metronomoa, perkusiozko tresnak, etab.).

• Hiztegia ulertu eta erabiltzeko, objektu errealak edo hauen kopiak erabiltzea

(txokoak: sukaldea, sendagilea, denda, etab.; animaliak, garraiabideak, hiria, etab.).

• Transmititzen duen informazioa (ahozkoa edo keinu bidezkoa) ikus-

baliabideekin laguntzea: arbela, gardenkiak, diapositibak, marrazkiak, irudiak, kartelak, ordenadorea, bideoa, etab.

12

* Baliabide pertsonalak:

• Ikastetxean, gela balioanitzean logopediako lan espezifikoa burutzeko, Entzumenean eta Hizkuntzan espezializatutako pertsona bat izatea.

• Zeinuen hizkuntzaren interpretaria. • Laguntzaile heldu gorrak.

13

3. GELAN IKASLEEKIN ERABILTZEKO MATERIALA

Gelan eskuliburua erabiltzeak Lehen Hezkuntzako lehen zikloko haur gorren hezkuntza-premia bereziei erantzutea du helburu. Komenigarria izango da gelan bi eskuliburuak izatea, lehenengoan Lehen Hezkuntzako ziklo honi dagokion hiztegia jasota dagoelako eta, ondorioz, hitzen errepikapena saihesteko hiztegi hori honetan sartu ez delako.

Aurreko etaparako fitxategi bat egitea gomendatzen genuen; honek

esperientzia-eremuetan banatuta egon behar zuen haur txikienei bere erabilera errazteko. Lehen Hezkuntzako lehen ziklo honetan irakurketa eta idazketako prozesua izango da jarduera ia guztien ardatz eta, beraz, eskuliburuarekin batera eduki-multzoetan banatuta egon daitekeen fitxategi hori izatea berebiziko laguntza izango da. Horrela ikasle gorrei eta entzuten dutenei etapa honi dagozkion konplexutasun handiagoko mailetan komunikatu ahal izateko materiala ematen diegu.

Material honek haur gorren desabantailak ezabatzen lagun dezake; izan ere, adin

hauetan desfase handia dago ulermen-mailaren eta ahozko adierazpen-mailaren artean. Azpimarratu nahi dugu, Lehen Hezkuntzako lehen ziklo honetan (6-7 urte), kasurik onenean ere, ahozko adierazpenari dagokionez oraindik ez direla iritsi subjektua, aditza eta predikatua erabili ohi diren hizkuntzaren egituraketa-mailara; ekintzaren adierazleak ere ez dituzte erraz erabiliko; era berean ezingo dituzte erraz adierazi aditz-denborak, baina aurrerapena, denboraren ñabardurak eta kausa-efektuzko erlazioa uler ditzakete eta, praktikan, esaten zaienaren esanahi orokorra ulertu izana erakusten dute.

Komunikatzeko zeinuen hizkuntza erabiltzeak entzumen-galera handia edo sakona duten ikasleei beren hizkuntza-maila gehiago garatzea ahalbidetuko die eta honek, zalantzarik gabe, irakurketaren ikaskuntza erraztuko du, aldi berean hau ikaskuntza-berrien iturri izatera pasatuko delarik. Nabarmena denez, ikasleek autonomia-maila handiagoa lortuko dute, gelan lan-tresna gisa material hau erabiltzen bada.

Haur gor batek idatzizko hizkuntzaren aurrean zein arazo topatzen dituen ulertzeko, entzumen urriko haurrek irakurtzen ikasteko prozesuari ekiten diotenean beren baitan martxan jartzen diren oinarrizko prozesuei buruz autore desberdinek egin dituzten azterketak jaso ditugu hemen.

Jakin badakigu irakurketa prozesu konplexua dela eta lorpen-maila jakin bat eskatzen duela, sistemak funtziona dezan, hau da, ezagutza instrumental gisa alferreko prozesu aspergarri eta nahasi, bilaka ez dadin.

Agerian dago haur gorrak prozesu horri ekiten dionean entzuten duenaren aldean duen desabantaila garbia: gorago ere adierazi dugunez, adin hauetan ahozko hizkuntzaren komunikazio-sistema oso urria da. Entzuten duten haurren kasuan, idatzizko hizkuntzarekin topo egiten dutenean, aurrean duten testua ahozko bertsioan arazorik gabe uler dezaketela suposatzen da. Ez da gauza bera gertatzen gortasun sakonarekin. Beraz, hona hemen irakurtzen ikasteko lehen oztopoa; honen bidez lehen ondorio pedagogikoa atera dezakegu: "gorren irakurketa hobetzeko, hiztegia eta sintaxia lantzea da garrantzitsuena". (ALEGRIA eta LEYBAERT,1987).

14

Zeinuen hizkuntza irakurtzen ikasten hasi aurretik ezagutu eta komunikatzeko

erabiltzeak, ziur aski, irakurketa barneratzea erraztuko du. Honi buruz egin diren lan gutxiek, zeinuen hizkuntzaren testuinguruan burutu den hizkuntza-garapena ahozko hizkuntzan, orokorrean, eta irakurketan, bereziki, izan duen eboluzioarekin erlazionatzen dute. Lan horiek datu interesgarriak jasotzen dituzte eta datu horiek erakusten dutenaren arabera, irakurle hobeak dira gorren seme-alaba diren gorrak, entzuten dutenen seme-alaba izanik gurasoekin batez ere ahoz komunikatzen diren gorrek baino. Bestalde, ikerketa hauek era berean erakusten dute gorrek nahiz entzuten dutenek hitzak automatikoki eta zuzenean identifikatzeko mekanismoak dituztela.

ALEGRIA eta LEYBAERTek haur gorraren irakurketa-lorpenari buruz egindako azterketarekin jarraituz, beraz, haur gorrak erabiltzen dituen irakurketa-mekanismoei dagokienez izan daitekeen urritasunaren arazoaz hitz egin behar dugu.

Haur gorraren lexikoa ezagutzeko sisteman sartzeko modu bat aurkitzeak, alegia funtzionalki entzuten dutenen sartzeko kode fonologikoaren baliokide dena aurkitzeak irakurketa-prozesuaren ikaskuntza erraztuko luke.

Sistema honek bi baldintza bete beharko lituzke haur gorrari entzuten duenaren antzeko baldintzetan irakurtzen ikasteko aukera emateko.

Lehen baldintza: Haur gorrari hizkuntza-mezu bat irakurketaren testuingurutik kanpo ulertzea ahalbidetzea (entzuten duenak ahozko mezu bat ulertzen duen bezala). Zeinuen hizkuntzak benetako oinarrizko hizkuntza-gaitasun bat garatzen du gorrarengan, baina eragozpen bat du: ez ditu erlazionatzen zeinua eta dagokion hitzaren bertsio idatziak hartzen duen forma. Beraz, zeinuen hizkuntza ezagutzeak ezin dio lagundu lehen aldiz aurkitzen duen idatzitako hitz bat identifikatzen eta beraz, ezin du idatzitako hitzaren eta bere esanahiaren arteko lotura-funtzioa bete, entzuten duenaren kode fonologikoek betetzen duten funtzioa, alegia.

Hala eta guztiz ere, haur gorrei ahozko komunikazio-bide egokiak emateko egin

diren ahaleginek haiengan zalantzarik gabe izaera fonologikoa duten barne-egiturak sortzen laguntzen dute. Horrek guztiak arazoa ikuspegi optimistagoarekin aztertzea ahalbidetzen du, horrela hurrengo baldintza bete baitaiteke.

Bigarren baldintza: Ortografiarekiko erlazioak arbitrarioak izan ez daitezen,

egitura egokia duen sistema bat aurkitzea (entzuten duenaren fonologiak, jakina, baldintza hau betetzen du, ortografia hitzaren irudikapena baita bere dimentsio fonologikoan). Ezpainen irakurketaren bidez eta entzumen-hondarrak aprobetxatuz, bigarren baldintza hau betetzea lor daiteke. Dena den, ezpainen irakurketak fonema batzuekin –plano fonologikoan silaba desberdinak- planteatzen dituen ikusmenaren bidez bereizteko arazoek daktilologiaren edo Cued Speech delakoaren laguntza behar dute, zailtasun horiek gainditzeko.

BROUARD eta CARRETERO (1990) bezalako beste autore batzuek horrela adierazten dute: haur gorren kasuan irakurketa-maila ona bermatuko duena da estrategia alfabetiko baten ikaskuntza egokia, gero estrategia ortografiko bat ahalbidetzeko bezainbeste automatizatu ahal izan beharko duena; gainera, hobekuntza horrek derrigorrez prozesaketa sublexikalari dagozkion oinarrizko bi mekanismoen

15

inplementaziotik pasatu behar du: transformazio-arau grafemo-fonemikoen sistema eta segmentazio-gaitasunen sistema.

MARCHESIk(1987) adierazitakoaren arabera, zailtasunak hiztegia eta sintaxia oso gutxi ezagutzeak eta laneko memorian kode fonemikoa modu eskasean erabili izanak eragin dituzte.

Aurrekoa ezagutu ondoren atera dezakegun bigarren ondorio pedagogikoa ondokoa da: fonologiari funtzio nagusi bat emango dion irakurtzen ikasteko eredu bat aukeratu behar da, horrek haur gorrari idatzitako hitzak laguntzarik gabe identifikatzea ahalbidetuko diolako eta, horrela, hitz-kopuru gero eta handiagoa zuzenean identifikatzea eragingo duten kode ortografikoak sortzeko prozesuan aurrera egingo duelako.

Material hau, beraz, baliagarria izango da irakurketa eta idazketaren errefortzu gisa eta etapa honetan arian-arian agertuko diren hitz eta kontzeptu abstraktuagoak barneratzeko. Idatzita dagoena ulertu eta sortzeko laguntza bat da, ziklo honetan garrantzi handia duten prozedurazko edukiak baitira biak. Gainera, kontsultarako lan-materialak erabiltzeko ohitura ezartzen laguntzen du. Horrez gain, fitxak eta kartelak ere egin daitezke marrazkiekin, diapositibekin eta horma-irudiekin.

16

BIBLIOGRAFIA

• ALEGRIA, J., LEYBAERT, J. “Adquisición de la lectura en el niño sordo”. MEC. Edit. Popular, S.A. 1988.

• ASENSIO BROUARD, M., CARRETERO, M. “Los procesos de lectura de los niños sordos”. Anuario de Investigación en Educación Especial. 1990.

• CNREE. “Adquisición de la lectura en el niño sordo”. Serie Documentos.-N-5. Madrid, septiembre 1987.

• CNREE. “Aprendiendo cosas sobre la sordera”. Actividades para el aula. MEC. 1992.

• “Diseño Curricular Base. Educación Primaria”. Gobierno Vasco. Dpto. de Educación, Universidades e Investigación. Vitoria. 1992.

• “Diccionario de euskera en imágenes. Hitzak irudiz ikasiz”. Servicio editorial de la U.P.V. Bilbao. 1989.

• FIAPAS. “El niño sordo. Su diagnóstico precoz, rehabilitación y educación. Padres y Maestros. 1990.

• “Hiztegia 80”. Ekiten Taldea. Ed. Elkar. Bilbo. • MARCHESI, A. “Desarrollo cognitivo y lingüístico de los niños sordos.

Perspectivas educativas”. Ed. Alianza. Madrid. 1987. • MARCHESI, A., COLL, C., PALACIOS, J. “Desarrollo psicológico y

educación III. Necesidades educativas especiales y aprendizaje escolar”. Ed. Alianza Psicológica.

• PINEDO, A. “Nuevo diccionario gestual español”. C.N.S.E. 1989. • PITA, E. “Estructuras básicas de la Comunicación Oral”. Ed. CEPE. Madrid.

1986. • SENSAT, R. “Vocabulario básico infantil”. Compendio de Divulgación

Filológica. Bar. KONTSULTATUTAKO ARGITALETXEAK

• Anaya. • Bruño. • Edebé. • Erein. • Edelvives. • Magisterio Casals. • Santillana.

17

HAUR HEZKUNTZAKO ZEINU-LENGOAIA ESKULIBURUA

AURKIBIDE orr.

-A ..................................................................................................................170 ABAR ...........................................................................................................150 ABARKETAK................................................................................................41 ABESILARI .................................................................................................181 ABESTI ........................................................................................................181 ABESTU.........................................................................................................10 ABIOI ...........................................................................................................128 ADAR ...........................................................................................................147 ADIEGON ......................................................................................................15 ADIBIDE......................................................................................................207 ADREILU.....................................................................................................132 ADUR ...............................................................................................................6 AFARI.................................................................................................................................... 55 AGINGU.............................................................................................................................. 113 AGIRIKAEGIN..............................................................................................50 AGUR ....................................................................................................46 - 178 AGURE/ATSO .................................................................................................2 AGUREGIN(AZKENADIOA) ......................................................................46 AGURTU........................................................................................................46 AHARRAUSI ...................................................................................................9 AHARRAUSIEGIN......................................................................................187 AHATE.........................................................................................................142 AHAZTU........................................................................................................12 AHOKORAPILO..........................................................................................164 AHOTS ...........................................................................................................10 AHUNTZ......................................................................................................143 AIRE.............................................................................................................159 AIREPORTU................................................................................................121 AITA...............................................................................................................75 AITITA/AITONA...........................................................................................76 AIZPA/ARREBA ...........................................................................................75 -AK ...............................................................................................................170 AKORDEOI .................................................................................................184 AKTORE ......................................................................................................127 ALABA...........................................................................................................77 ALBOAN........................................................................................................22 ALBOKA......................................................................................................183 ALBUM..........................................................................................................32 ALDATU........................................................................................................96 ALDIZKARI.................................................................................................130

18

ALKOHOL .....................................................................................................71 ALKONDARA ...............................................................................................40 ALTU................................................................................................................2 ALTUERA....................................................................................................196 ALTXATU .....................................................................................................28 ALU ..................................................................................................................1 AMA...............................................................................................................75 AMAITU ........................................................................................................38 AMAMA/AMONA ........................................................................................76 AMANTAL ...........................................................................................82 - 105 AMARRATU/LOTU......................................................................................37 AMATA..........................................................................................................96 AMETS...........................................................................................................66 AMETSEGIN .................................................................................................66 ANAI/NEBA ..................................................................................................75 ANANA........................................................................................................154 ANBULANTZIA............................................................................................72 ANIMALIA ..................................................................................................144 ANPLIFIKADORE ......................................................................................102 ANTENA......................................................................................................148 ANTZOKI.....................................................................................................122 APALATEGI..................................................................................................88 APURTU ........................................................................................................98 ARAN ...........................................................................................................155 ARBEL .........................................................................................................103 ARBOLA......................................................................................................149 ARDAU ..........................................................................................................65 ARDI.............................................................................................................146 ARDURAT ...................................................................................................112 ARGAL.............................................................................................................2 ARGAZKI ......................................................................................................89 ARGI...............................................................................................................91 ARIN(AGUDO,BIZKOR)..............................................................................18 ARINA(PISUGUTXIKOA) .........................................................................197 ARKATZ. .....................................................................................................103 ARKITEKTO ...............................................................................................124 ARKUME .....................................................................................................141 ARMAIRU .....................................................................................................79 ARMONIKA ................................................................................................184 ARNASAEGIN ..............................................................................................11 AROTZ .........................................................................................................125 ARRA ...........................................................................................................194 ARRAIN ................................................................................................60 - 141 ARRANDEGI...............................................................................................117 ARRANO. ....................................................................................................144 ARRANTZALE............................................................................................124 ARRANTZATU ...........................................................................................138 ARRATSALDE..............................................................................................24 ARRATSALDEON ..............................................................................47 – 179 ARRAULTZE.................................................................................................60

19

ARROPA ........................................................................................................ 38 ARROS ...........................................................................................................14 ARROZ...........................................................................................................58 ARTAZI........................................................................................................102 -ARTE................................................................................................................. ARTEAN ......................................................................................................190 ARTILE ........................................................................................................147 ASKATU ................................................................................................28 – 37 ASKO ...........................................................................................................195 ASMAKIZUN ................................................................................................30 ASMATU .....................................................................................................164 ASPERTU.....................................................................................................107 ASPERTUTA .................................................................................................52 ASKARI .........................................................................................................55 ASTE ............................................................................................................157 ASTEARTE..................................................................................................156 ASTEAZKEN...............................................................................................156 ASTELEHEN ...............................................................................................156 ASTUN. ..........................................................................................................97 ATARI ............................................................................................................78 ATE.................................................................................................................80 ATERA ...........................................................................................................21 ATSEDENHARTU ........................................................................................65 ATZAPARKAEGIN.......................................................................................45 ATZAPARKADA ..........................................................................................43 ATZE ..............................................................................................................23 ATZO..............................................................................................................24 AUDIFONO ...................................................................................................15 AULKI............................................................................................................80 AURKA. .......................................................................................................172 AURKITU ....................................................................................................110 AURRE...........................................................................................................23 AURREKO ...................................................................................................202 AUTOBUS ...................................................................................................128 AUTOPISTA ................................................................................................116 AUZOKO .....................................................................................................128 AZAL..............................................................................................................17 AZENARIOA ...............................................................................................152 AZERI...........................................................................................................143 AZKEN.........................................................................................................202 AZKENBURU................................................................................................61 AZPIAN........................................................................................................190 AZUKRE ........................................................................................................62 BAI ...............................................................................................................175 BAIETA..........................................................................................................82 BAINA..........................................................................................................174 BAINATU ......................................................................................................53 BAINONTZI...................................................................................................54 BAINU............................................................................................................54 BAINUGELA .................................................................................................86

20

BAINUJANTZI ..............................................................................................42 BAKARRIK .................................................................................................176 BAKOITZA..................................................................................................207 BALDE ...........................................................................................................33 BALDINBA..................................................................................................174 BALIOUKA .................................................................................................205 BALKOI .........................................................................................................83 BANANA .....................................................................................................155 BANANDU .........................................................................................113 - 195 BANANDUTA ...............................................................................................22 BANKETXE.................................................................................................118 BARAZKI.......................................................................................................59 BARIK/GABE..............................................................................................174 BARKAMENA...............................................................................................47 BARKATU .....................................................................................................49 BARRASKILO.............................................................................................145 BARRE ...........................................................................................................10 BARREEGIN ...................................................................................................9 BILATU..........................................................................................................29 BILETE.........................................................................................................208 BILINBOLOKA .............................................................................................28 BILUZIK ........................................................................................................36 BITARTEAN................................................................................................176 BIZAR ..............................................................................................................5 BIZI...................................................................................................................6 BIZIKELETA ...............................................................................................129 BIZTU.............................................................................................................96 BOLIGRAFO ...............................................................................................102 BOLTSA..................................................................................................42 - 93 BONA .............................................................................................................67 BONBILA.......................................................................................................91 BORRAGOMA ............................................................................................103 BOST ............................................................................................................199 BOSTGARREN............................................................................................201 BOTA(OINETAKOA) ...................................................................................39 BOTA(JAURTI) ...........................................................................................110 BOTIKA(DENDA).......................................................................................118 BOTIKA(SENDAGAIA) ...............................................................................72 BOTIKIN......................................................................................................101 BOTILA..........................................................................................................57 BOTOI ............................................................................................................42 BOTOIAKLOTU............................................................................................37 BUELTAKAARITU.......................................................................................26 BULEGO ......................................................................................................122 BULTZADA/SAKADA .................................................................................44 BULTZATU/SAKATU..................................................................................45 BURDIN .......................................................................................................131 BURDINDEGI .............................................................................................120 BURDINSAREI ...........................................................................................101 BURDUNTZALI ............................................................................................81

21

BURKO ..........................................................................................................85 BURRUKATU................................................................................................51 BURUNDI ......................................................................................................85 BUTANO........................................................................................................91 BUZTAN ......................................................................................................147 BUZTI.............................................................................................................73 BUZTIN........................................................................................................189 DADO.............................................................................................................33 DANBADA ....................................................................................................68 DANBORRA................................................................................................185 DANTZA......................................................................................................181 DANTZANEGIN............................................................................................49 DARDARAEGIN ...........................................................................................11 DASTAMEN ..................................................................................................16 DASTATU......................................................................................................97 DEITU ............................................................................................................50 ...DEITZENNAIZ.........................................................................................180 DENA ...........................................................................................................195 DENBORA ...................................................................................................178 DENDA ........................................................................................................120 DENETARIK ...............................................................................................203 DESEGIN .....................................................................................................109 DESESEKI ...................................................................................................108 DESOBEDITU ...............................................................................................51 DESORDENATUTA......................................................................................74 DESORRAZTU..............................................................................................53 DIBERTITU .................................................................................................107 DIRU.............................................................................................................207 DISKA ............................................................................................................89 DISKOGAILU................................................................................................88 DOMINISTIKUN...........................................................................................68 DOMINISTIKUNEGIN ...............................................................................186 DOMINO........................................................................................................33 DORDOKA ..................................................................................................145 DUTXA ..........................................................................................................55 DUTXATU .....................................................................................................53 EBAKI ..........................................................................................................108 EDALONTZI..................................................................................................57 EDAN .............................................................................................................36 EDARI ............................................................................................................96 EDER................................................................................................................3 EDO ..............................................................................................................173 EDUKI............................................................................................................98 EDUR ...........................................................................................................160 EGARRI ...........................................................................................................8 EGI................................................................................................................107 EGIN.............................................................................................................109 EGON ...........................................................................................................111 EGONGELA...................................................................................................87 EGUBERRI ..................................................................................................158

22

EGUERDI.....................................................................................................158 EGUN .............................................................................................................24 EGUNKARI .................................................................................................130 EGUNON ..............................................................................................46 - 178 EGUZKI .......................................................................................................160 EKAITZ........................................................................................................161 EKARRI .........................................................................................................21 EKITAKO/GUARDASOLA..........................................................................93 -ELA .............................................................................................................174 -ELAKO .......................................................................................................174 ELEFANTE ..................................................................................................145 ELEIZA ........................................................................................................122 ELEKTRIKARI............................................................................................125 ELKARJO.....................................................................................................133 ELURRAEGIN.............................................................................................162 EMAKUME......................................................................................................1 EMAN.............................................................................................................49 ENBOR.........................................................................................................150 ENGAINATU.................................................................................................48 ENTSALADA ................................................................................................58 ENTXUFE ......................................................................................................91 ENTZULE ........................................................................................................4 ENTZUMEN ..................................................................................................14 ENTZUN ........................................................................................................15 ERAIKETA ....................................................................................................30 ERAKUSLEIHO ..........................................................................................117 ERAKUTSI...................................................................................................110 ERAMAN .......................................................................................................21 ERANTZI .......................................................................................................36 ERANTZUN.................................................................................................163 ERATU ...........................................................................................................29 ERDI .............................................................................................................191 EREBAI........................................................................................................173 EREEZ..........................................................................................................173 EREZAIN ..............................................................................................70 - 125 ERLAXATUTA..............................................................................................18 ERLE ............................................................................................................141 ERLOJU ................................................................................................89 - 204 ERNE..............................................................................................................66 EROSI...........................................................................................................133 ERRATZ.........................................................................................................80 ERRE ..............................................................................................................97 ERREDURA...................................................................................................67 ERREFRESKO...............................................................................................65 ERREGALATU..............................................................................................50 ERREGELA .................................................................................................104 ERREMINTAK ..............................................................................................94 ERREZIBITU .................................................................................................98 ERRITMO ....................................................................................................181 ERRONBO ...................................................................................................203

23

ERROTULAGAILU.....................................................................................104 ERTAIN..........................................................................................................23 ERTZ1 ............................................................................................................92 ERTZAIN .....................................................................................................124 ESALDI ........................................................................................................193 ESAN..............................................................................................................49 ESANAEGIN .................................................................................................51 ESEGI ...........................................................................................................108 ESEGITOKI ...................................................................................................86 ESFERA .......................................................................................................203 ESKAILERA ..................................................................................................90 ESKATU.........................................................................................................47 ESKERRIKASKO........................................................................................179 ESKUBILA.....................................................................................................35 ESKOBATU ...................................................................................................73 ESKOLA.........................................................................................................99 ESKUIN..........................................................................................................20 ESKULARRU ................................................................................................38 ESKUOIHALA...............................................................................................55 ESNATU.........................................................................................................66 ESNE ..............................................................................................................64 ESPALOI......................................................................................................113 ESPARADRAPU............................................................................................72 ESTANKO....................................................................................................119 ESTU ..............................................................................................................23 ESTUTU .........................................................................................................37 ETA...............................................................................................................175 ETORRI..........................................................................................................20 ETXE ..............................................................................................................78 ETZANDA .....................................................................................................19 EULI .............................................................................................................139 EURI .............................................................................................................159 EURIAEGIN.................................................................................................161 EURITAKO....................................................................................................39 EZ .................................................................................................................173 EZABAILU ..................................................................................................105 EZABATU....................................................................................................107 EZAGUTU ...................................................................................................133 EZBERDINA................................................................................................193 EZEREZ .......................................................................................................196 EZKATA ......................................................................................................148 EZKERRA......................................................................................................20 EZKUTAKETA..............................................................................................30 EZKUTATU ...................................................................................................29 EZTABAIDATU ............................................................................................48 EZTARRI .......................................................................................................69 EZTI................................................................................................................95 EZTUL............................................................................................................68 EZTULAEGIN ...............................................................................................69 EZ...EZ..........................................................................................................173

24

FM.................................................................................................................102 FALTATU ....................................................................................................205 FAMILIA........................................................................................................77 FITXA...........................................................................................................104 FLAN..............................................................................................................61 FLOTAGAILU ...............................................................................................92 FREGONA .....................................................................................................80 FRUITA..........................................................................................................61 FRUITATEGI...............................................................................................118 FUTBOLISTA/FUTBOLARI ......................................................................127 GABARDINA ................................................................................................39 GABON ........................................................................................................179 GAINBIDE ...................................................................................................115 GAINEAN ....................................................................................................190 GAIXO ...........................................................................................................66 GALDERA ...................................................................................................163 GALDU ...............................................................................................110 - 112 GALTZA ........................................................................................................40 GALTZERD ...................................................................................................40 GALTZONTZILO..........................................................................................41 GAMELU .....................................................................................................139 GANBA ........................................................................................................143 GANBAPUA ..................................................................................................90 GANGAR .....................................................................................................148 GANIBET/LABANA .....................................................................................57 GARAJE .......................................................................................................116 GARBANTZU................................................................................................58 GARBI............................................................................................................34 GARBIGAILU ...............................................................................................79 GARBITU...............................................................................................34 – 35 GARI.............................................................................................................152 GASEOSA......................................................................................................65 GASOLINA..................................................................................................132 GATZ..............................................................................................................62 GAU................................................................................................................25 GAUR .............................................................................................................24 GAUZA ..........................................................................................................92 GAZI...............................................................................................................16 GAZTA...........................................................................................................61 GAZTAINA..................................................................................................153 GAZTAINIKARA............................................................................................3 GAZTE .............................................................................................................2 GEHIAGO ....................................................................................................192 GEHITU .......................................................................................................195 GEL.................................................................................................................54 GELA..............................................................................................................84 GELDI ............................................................................................................18 GELDITU .......................................................................................................25 GERATU ......................................................................................................204 GEREZI ........................................................................................................154

25

GEROARTE ..........................................................................................47 - 178 GERRIKO.......................................................................................................42 GEZU............................................................................................................206 GEZUR .........................................................................................................107 GIMNASILEKU...........................................................................................100 GITARRA.....................................................................................................183 GIZON..............................................................................................................1 GLOBO...........................................................................................................32 GOGOR .................................................................................................17 - 181 GOGORATU..................................................................................................11 GOI .................................................................................................................23 GOIAN ...........................................................................................................23 GOILARE.......................................................................................................57 GOMA ............................................................................................................31 GONA.............................................................................................................39 GONBIDATU.................................................................................................97 GOR..................................................................................................................4 GORDE.........................................................................................................112 GORRI............................................................................................................13 GORTINA ......................................................................................................84 GOSARI .........................................................................................................55 GOSE................................................................................................................7 GOXO.............................................................................................................16 GOZOGILE ..................................................................................................126 GOZOKI .........................................................................................................63 GOZOTEGI ..................................................................................................118 GRAPAGAILU ............................................................................................105 GRIPE.............................................................................................................68 GRISA ............................................................................................................14 GU.................................................................................................................166 GU–GURI.....................................................................................................169 GURDI..........................................................................................................138 GURE ...........................................................................................................167 GURPIL........................................................................................................131 GUSTATU......................................................................................................97 GUTUN ................................................................................................78 – 131 GUTXI..........................................................................................................195 GUTXIAGO .................................................................................................192 HA~HURA ...................................................................................................168 HABIA..........................................................................................................149 HAGINKA......................................................................................................56 HAGINKADA................................................................................................44 HAGINLARI ..................................................................................................70 HAIEK..........................................................................................................167 HAIEK–HAIEI .............................................................................................169 HAIEN..........................................................................................................168 HAIN ............................................................................................................176 HAINBESTE ................................................................................................176 HAITZULO ..................................................................................................134 HAIZE ..........................................................................................................160

26

HAMABI ......................................................................................................200 HAMAIKA ...................................................................................................200 HAMAR .......................................................................................................200 HAMARGARREN .......................................................................................200 HAN..............................................................................................................176 HANDI ...........................................................................................................22 HANDIAGO.................................................................................................192 HANKA........................................................................................................149 HARAKIN....................................................................................................126 HARATEGI..................................................................................................118 HAREA.........................................................................................................137 HAREN.........................................................................................................167 HARRAZERAMAN.......................................................................................27 HARRIKOAEGIN..........................................................................................96 HARRITUTA .................................................................................................52 HARTU....................................................................................................28 - 49 HARTZ .........................................................................................................144 HASERRETU.................................................................................................49 HASERREIZAN.............................................................................................52 HASI ...............................................................................................................38 HAU..............................................................................................................168 HAUTSONTZI ...............................................................................................88 HAZI(NAGUSITU)........................................................................................12 HAZI(FRUITUARENZATIA).....................................................................151 HAZKURA.......................................................................................................8 HEGO ...........................................................................................................147 HELDU.........................................................................................................112 HELIKOPTERO...........................................................................................130 HEMEN ........................................................................................................175 HERRESTATU ..............................................................................................26 HERRI ..........................................................................................................134 HEZUR .........................................................................................................148 HIL....................................................................................................................6 HILABETE...................................................................................................157 HIRI ..............................................................................................................134 HIRU.............................................................................................................198 HIRUGARREN ............................................................................................200 HIRUKI(POLIGONOA) ..............................................................................202 HITZ ......................................................................................................10 - 163 HITZEGIN......................................................................................................10 HIZKI ...........................................................................................................163 HIZTUN ...........................................................................................................4 HODEI..........................................................................................................161 HOGERLEKO..............................................................................................207 HONDARTZA..............................................................................................134 HONDATU...................................................................................................133 HOR..............................................................................................................175 HORI.............................................................................................................168 HORRELA ...................................................................................................171 HORTZESKUBILA .......................................................................................35

27

HORTZORE ...................................................................................................35 HOSTO .........................................................................................................150 HOTEL .........................................................................................................117 HOTZ.......................................................................................................8 - 159 HOZKAILU....................................................................................................79 HOZTU...........................................................................................................96 HURA ...........................................................................................................166 HURA–HARI ...............................................................................................169 HURBIL .........................................................................................................22 HURRENGO ................................................................................................200 IBAI ..............................................................................................................134 IBILI ...............................................................................................................25 IDATZI .........................................................................................................111 IDEIA ...........................................................................................................163 IGANDE .......................................................................................................157 IGARRI...........................................................................................................30 IGELTSARI..................................................................................................124 IGERIEGIN ..................................................................................................138 IGERILEKUIGON .......................................................................................137 IGON .......................................................................................................26 - 27 IGONGAILU..................................................................................................90 IHAUTERIAK..............................................................................................158 IHESEGIN....................................................................................................111 IKARATU ......................................................................................................48 IKARATUTA .................................................................................................52 IKASGELA ....................................................................................................99 IKASI..............................................................................................................11 IKU1 ...............................................................................................................55 IKUSI..............................................................................................................12 IKUSMEN ......................................................................................................12 IKUTU............................................................................................................17 ILAIA ...............................................................................................................5 ILARGI.........................................................................................................160 ILE1 ................................................................................................................47 ILEAPAINDEGI ..........................................................................................122 ILEAPAINTZAILE......................................................................................124 ILEGORRI........................................................................................................4 ILEHORI ..........................................................................................................3 ILOBA ............................................................................................................77 IMITATU .....................................................................................................182 INDABA.........................................................................................................58 INDARTSU ......................................................................................................5 INGURATU .................................................................................................190 INGURUAN .................................................................................................190 INJEKZIO.......................................................................................................72 INTXAUR ....................................................................................................155 INURRI.........................................................................................................141 IPINI ...............................................................................................................21 IRABAZI ......................................................................................................111 IRAKASLE/MAISU.......................................................................................99

28

IRAKURRI ...................................................................................................112 IRATZARGAILU...........................................................................................86 IREKI................................................................................................................7 IREKITA ......................................................................................................208 IRENTSI .........................................................................................................56 IRIN ................................................................................................................96 IRLA.............................................................................................................136 IRRADIAGAILU ...........................................................................................90 IRRATI ..................................................................................................88 - 131 IRRIBARREEGIN .........................................................................................50 IRRISTEGIN ................................................................................................113 IRRISTAILU ..................................................................................................31 IRTEN.............................................................................................................20 ISATS ...........................................................................................................149 ISILDU .............................................................................................................9 ISPILU............................................................................................................84 ITSASO ........................................................................................................135 ITSUSI..............................................................................................................3 ITURGIN......................................................................................................123 ITURRI .........................................................................................................116 ITXARON ....................................................................................................111 ITXASONTZI...............................................................................................129 ITXI ..................................................................................................................7 ITXITA.........................................................................................................208 ITZAL...........................................................................................................160 IZAN......................................................................................................98 - 112 IZAR.............................................................................................................161 IZARA ............................................................................................................86 IZEKO ............................................................................................................75 IZEN .............................................................................................................164 IZERDI .............................................................................................................7 IZERDITU......................................................................................................11 IZOTZ...........................................................................................................160 IZOZKI ...........................................................................................................61 JADANIK .....................................................................................................175 JAIO..................................................................................................................5 JAITSI.............................................................................................................27 JAKA ..............................................................................................................39 JAKIN...........................................................................................................113 JAN.................................................................................................................35 JANARI ..........................................................................................................58 JANARIAEGIN..............................................................................................96 JANTOKI .....................................................................................................100 JANTZI...........................................................................................................36 JANTZITA .....................................................................................................36 JARLEKU.....................................................................................................116 JARRAITU ...................................................................................................206 JASO...............................................................................................................28 JATETXE .....................................................................................................122 JAUSI .............................................................................................................28

29

JAURTI...........................................................................................................27 JERTSE...........................................................................................................39 JEZARRI ........................................................................................................26 JEZARRITA ...................................................................................................19 JO..................................................................................................................109 JOAN ..............................................................................................................20 JOLASA .........................................................................................................29 JOLASTU .......................................................................................................29 JOSI ..............................................................................................................109

JOSKILE.......................................................................................................126 JOSTAILU......................................................................................................29 JOSTAILUDENDA......................................................................................120 JOSTUN .......................................................................................................126 KABITU .......................................................................................................107 KAFE..............................................................................................................65 KAFEGAILU .................................................................................................82 KAIXO ..................................................................................................46 - 178 KAKA...............................................................................................................7 KAKAO..........................................................................................................64 KALE............................................................................................................130 KALEARGI..................................................................................................115 KALEGARBITZAILE .................................................................................125 KAMIOI .......................................................................................................128 KAMIOILARI ..............................................................................................126 KAMISETA....................................................................................................40 KANGURU ..................................................................................................142 KANIKA.........................................................................................................31 KANPALEKU..............................................................................................137 KANPING ....................................................................................................137 KANPO.........................................................................................................208 KANPOAN...................................................................................................191 KANTARI ....................................................................................................127 KAPELA..................................................................................................31 - 92 KARPETA....................................................................................................104 KARRAMARRO..........................................................................................143 KARTULINA ...............................................................................................106 KASKOAK...................................................................................................101 KATAMAR ....................................................................................................25 KATU ...........................................................................................................146 KAZOLA........................................................................................................81 KE .................................................................................................................137 KENDU ....................................................................................... 21 - 107 - 194 KIDE...............................................................................................................99 KIKARA.........................................................................................................57 KIL0..............................................................................................................197 KILOMETRO...............................................................................................197 KIOSKO .......................................................................................................119 KIROL ..........................................................................................................100 KIROLARI ...................................................................................................127 KLARION ....................................................................................................102

30

KLASKADA ................................................................................................186 KOADERNO................................................................................................105 KO.................................................................................................................175 KOHETE ......................................................................................................130 KOLATU......................................................................................................109 KOLONIA ......................................................................................................54 KOLTXOI.......................................................................................................85 KOLTXONETA ...........................................................................................188 KOMETA .......................................................................................................33 KOMUN .........................................................................................................34 KOMUNAK .................................................................................................100 KOMUNEKOPAPER.....................................................................................35 KONKETA .....................................................................................................53 KONPONDU................................................................................................132 KONTATU ...................................................................................................108 KONTUAK...................................................................................................194 KOPIATU.....................................................................................................108 KORU/ABESBATZA ..................................................................................182 KORRIDORE ........................................................................................89 - 100 KORRIKAEGIN.............................................................................................25 KORTXO........................................................................................................93 KOSTALDE .................................................................................................137 KOTOI............................................................................................................71 KOTXE.........................................................................................................129 KRABELIN ..................................................................................................151 KREMA..........................................................................................................54 KREMAILERA ..............................................................................................42 KROMO .........................................................................................................32 KUADRO .......................................................................................................85 KUBO ...........................................................................................................203 KULERO ........................................................................................................41 KUXIN .........................................................................................................188 LABE..............................................................................................................79 LABORATEGI.............................................................................................101 LABOERAK.................................................................................................152 LABUR.............................................................................................................5 LAGUN ..........................................................................................................98 LAGUNDU.....................................................................................................48 LAINO..........................................................................................................161 LASTER .......................................................................................................177 LAKU ...........................................................................................................136 LAMINA ......................................................................................................106 LANEGIN.....................................................................................................114 LANDA ........................................................................................................134 LANDARE ...................................................................................................150 LANPARA .....................................................................................................85 LANPAS.........................................................................................................92 LANTEGI .....................................................................................................121 LAPIKO..........................................................................................................81 LARANJA(KOLOREA) ................................................................................13

31

LARANJA(FRUITA) ...................................................................................153 LARROSA....................................................................................................151 LARUNBAT.................................................................................................156 LASAI.............................................................................................................18 LASTO .........................................................................................................138 LATZ ..............................................................................................................17 LAU ..............................................................................................................199 LAUHANKAN...............................................................................................25 LAUGARREN..............................................................................................200 LAUKI..........................................................................................................202 LAUKIZUZEN.............................................................................................203 LAXATU........................................................................................................37 LAZTANDU...................................................................................................50 LEGATZ.......................................................................................................142 LEHENENGO ..............................................................................................200 LEHENGUSINA ............................................................................................76 LEHENGUSU ................................................................................................76 LEHIO ............................................................................................................80 LEOHIEME..................................................................................................140 LEHORGAILU...............................................................................................87 LEHORTU...............................................................................................53 - 73 LEKEDA ......................................................................................................104 LENTEJA .......................................................................................................59 LEPOZ............................................................................................................19 LEUN............................................................................................................185 LIBURU .......................................................................................................104 LIBURUDENDA..........................................................................................119 LIBURUTEGI ..............................................................................................101 LIMOI...........................................................................................................153 LINTERNA ....................................................................................................93 LITRO...........................................................................................................198 LO...................................................................................................................66 LOEGIN .........................................................................................................65 LOBA .............................................................................................................76 LODI.................................................................................................................2 LOGURA..........................................................................................................8 LOHI...............................................................................................................34 LORADENDA..............................................................................................120 LORE............................................................................................................151 LORO ...........................................................................................................146 LORONTZI ....................................................................................................92 LOTU............................................................................................................205 LUMA...........................................................................................................148 LUR ..............................................................................................................137 LURRINDEGI..............................................................................................119 LUZE ................................................................................................................4 LUZERA.......................................................................................................196 MADALENA .................................................................................................95 MADARI ......................................................................................................154 MAHAI...........................................................................................................80

32

MAHAIZAPI..................................................................................................56 MAHATS .....................................................................................................153 MAHUKA ......................................................................................................43 MAKARROIAK.............................................................................................59 MAKURTUTA...............................................................................................19 MALKO............................................................................................................6 MANDARINA .............................................................................................154 MANTA..........................................................................................................85 MARAKA.....................................................................................................185 MARGO .......................................................................................................105 MARGOZTU................................................................................................109 MARIGORRINGO.......................................................................................141 MARMAREGIN...........................................................................................181 MARMELADA ..............................................................................................64 MARRA........................................................................................................193 MARRANTATU ............................................................................................69 MARRAZKI .................................................................................................106 MARRAZO ..................................................................................................143 MRROI ...........................................................................................................14 MARRUBI....................................................................................................154 MATXINSALTO .........................................................................................141 MEKANIKARI.............................................................................................125 MELOI..........................................................................................................155 MENDI .........................................................................................................135 MERKATU...................................................................................................121 MESEDEZ......................................................................................................47 MESANOTXE................................................................................................86 METRO ........................................................................................................197 MIAZKATU ...................................................................................................56 MIKROFONO ..............................................................................................182 MIN.................................................................................................................67 MINEGIN.......................................................................................................73 MOKO ..........................................................................................................149 MOREA..........................................................................................................14 MOSTRATXA ...............................................................................................81 MOTOR........................................................................................................129 MOTXILA....................................................................................................106 MOZORROTU .............................................................................................110 MUGITU ......................................................................................................113 MULTZO......................................................................................................193 MUKI................................................................................................................6 MURTXIKATU .............................................................................................56 MUSEO ........................................................................................................120 MUSIKA.........................................................................................................15 MUSKUILU .................................................................................................142 MUSTUR......................................................................................................148 MUSTURREKO.............................................................................................44 MUSUEMAN .................................................................................................45 MUTIL..............................................................................................................1 MUTU...............................................................................................................4

33

MUTUR........................................................................................................190 - N ................................................................................................................172 NAHI ..............................................................................................................98 NAHIKO.......................................................................................................195 NAHIZETA ..................................................................................................175 NASAITU.......................................................................................................37 NEGAR.............................................................................................................9 NEGU ...........................................................................................................158 NEKATUTA.....................................................................................................8 NEKAZARI..................................................................................................124 NESKA .............................................................................................................1 NEURTU ......................................................................................................206 NI ..................................................................................................................166 NI–NIRI ........................................................................................................168 NIRE.............................................................................................................167 NIREKIN......................................................................................................172 NOIZ? ...........................................................................................................165 NOLADAZUREIZENA? .............................................................................179 NON?............................................................................................................165 NORENADA? ..............................................................................................179 NOR? ............................................................................................................165 ODOL .............................................................................................................69 ODOLOSTE ...................................................................................................95 OGI .................................................................................................................63 OHE ................................................................................................................84 OIHAL............................................................................................................94 OIHAN .........................................................................................................136 OIHU ..............................................................................................................45 OILASKO.....................................................................................................146 OILO.............................................................................................................142 OINEZKO.....................................................................................................117 OKEL..............................................................................................................59 OKIN ............................................................................................................125 OKINDEGI...................................................................................................117 OLAGARRO ................................................................................................142 OLIBA ............................................................................................................63 OLIOA............................................................................................................94 ONDOAN .....................................................................................................192 OPARI ..........................................................................................................131 OPERATU......................................................................................................71 OPIL ...............................................................................................................63 OPORRAK ...................................................................................................158 ORAINDIK...................................................................................................177 ORDAINDU .................................................................................................133 ORDENATU ................................................................................................205 ORDENATUTA .............................................................................................74 ORDU ...........................................................................................................159 OREIN ..........................................................................................................146 ORI .................................................................................................................13 ORKESTRA .................................................................................................182

34

HORMA .........................................................................................................83 ORRAZI .........................................................................................................35 ORRAZTU .....................................................................................................34 ORRI.............................................................................................................103 ORTOZIK.......................................................................................................33 ORTU ...........................................................................................................135 OSABA...........................................................................................................75 OSATU ...........................................................................................................70 OSORIK .......................................................................................................196 OSOTU .........................................................................................................204 OSPITALE .....................................................................................................70 OSTEGUN....................................................................................................156 OSTIKADA....................................................................................................44 OSTIKOEMAN..............................................................................................30 OSTIRAL .....................................................................................................156 OTARTEKO...................................................................................................63 OTZARA ........................................................................................................92 OZPIN.............................................................................................................94 PAILASO .....................................................................................................127 PALA..............................................................................................................33 PANDERO ...................................................................................................184 PANPINA .......................................................................................................32 PAPER..........................................................................................................103 PAPERONTZI................................................................................................73 PARKE .........................................................................................................115 PASEATU ......................................................................................................43 PASTEL..........................................................................................................62 PASTILA/PIRULA ........................................................................................71 PATATAK......................................................................................................59 PATIO...........................................................................................................100 PATRIKA/SAKEL .........................................................................................42 PAUSO .........................................................................................................194 PENTSATU..................................................................................................164 PERRETXIKO .............................................................................................152 PERTSIANA ..................................................................................................83 PEZETA .......................................................................................................207 PIANO ..........................................................................................................184 PIJAMA..........................................................................................................41 PILA ...............................................................................................................93 PILO .............................................................................................................194 PILOTA ..........................................................................................................32 PINTATU .....................................................................................................113 PINTATZAILE.............................................................................................123 PINTZEL ......................................................................................................105 PINU.............................................................................................................150 PIPER ...........................................................................................................152 PIRATA........................................................................................................128 PISATU ........................................................................................................206 PISTOLA........................................................................................................33 PISU................................................................................................................78

35

PITXER ..........................................................................................................81 PLANTXATU/LISATU .................................................................................97 PLASTIKO ...................................................................................................132 PLASTILINA ...............................................................................................189 PLATERA ......................................................................................................57 POESIA ........................................................................................................164 POLIKIROLDEGI........................................................................................122 POLIT ...............................................................................................................3 PORTU .........................................................................................................123 POSTARI......................................................................................................128 POSTONTZI...................................................................................................78 POTE ..............................................................................................................82 POZIK.............................................................................................................51 PRAKAK........................................................................................................40 PRESA..........................................................................................................177 PRESKU .......................................................................................................155 PSIKOMOTRIZITATEGELA .....................................................................101 PUNTU .........................................................................................................206 PUSLA............................................................................................................68 PUTZ ................................................................................................................9 PUZZLE .......................................................................................................106 - RA .............................................................................................................170 - REKIN.......................................................................................................172 - RANTZ......................................................................................................171 SAGAR.........................................................................................................153 SAGU ...........................................................................................................146 SAIL .............................................................................................................205 SAKADA/BULTZADA .................................................................................44 SAKATU/BULTZATU..................................................................................45 SAKON.........................................................................................................197 SALDU .........................................................................................................133 SALTO ...........................................................................................................25 SALTSA .........................................................................................................61 SALTXITXA..................................................................................................60 SAMIN ...........................................................................................................16 SANDIA .......................................................................................................154 SANO .............................................................................................................67 SARDESKA ...................................................................................................58 SARI .............................................................................................................106 SARRAILA ....................................................................................................90 SARRERA......................................................................................................89 SARTU ....................................................................................................20 - 21 SASKIRATU..................................................................................................30 SEHASKA......................................................................................................84 SEI ................................................................................................................199 SEIGARREN................................................................................................201 SEINALATU................................................................................................206 SEKULA.......................................................................................................177 SEMAFORO.................................................................................................115 SEME..............................................................................................................77

36

SENDAGILE.........................................................................................70 - 123 SOFA ..............................................................................................................87 SOINEKO.......................................................................................................40 SOINU. .........................................................................................................181 SOKA .............................................................................................................31 SOPA .................................................................................................................. SOROSLE.....................................................................................................127 SOTO..............................................................................................................89 SU ...................................................................................................................82 SUGANDILA ...............................................................................................140 SUHILTZAILE.............................................................................................123 SUKALDARI .................................................................................................99 SUKALDE......................................................................................................79 SUKAR...........................................................................................................68 SUMENDI ....................................................................................................136 SUPERMERKATU ......................................................................................117 SUSTRAI......................................................................................................149 TABERNA ...................................................................................................119 TAKOI. ...........................................................................................................43 TALDE .........................................................................................................193 TANTAK........................................................................................................71 TAPA..............................................................................................................83 TAPAUKA .....................................................................................................38 TAPIZ. ............................................................................................................84 TARTA ...........................................................................................................62 TAXI.............................................................................................................130 TAXISTA .....................................................................................................126 TEILA...........................................................................................................132 TEILATU .......................................................................................................90 TEINKO .........................................................................................................18 TELEBISTA ..........................................................................................87 - 130 TELEFONO...........................................................................................87 - 131 TERMOMETRO ............................................................................................72 TIGRE...........................................................................................................145 - TIK ............................................................................................................171 - TIK ............................................................................................................171 - TIK ............................................................................................................171 TINKO............................................................................................................18 TOKOR...........................................................................................................67 TOLESTU.....................................................................................................110 TOMATE......................................................................................................152 TORTILA .....................................................................................................160 TOTAL .........................................................................................................204 TRAFIKO - SEINALE .................................................................................116 TRAKTORE .................................................................................................129 TRIANGULU ...............................................................................................185 TREN............................................................................................................129 TRIKITRIXA ...............................................................................................184 TRISTE...........................................................................................................51 TRONPA ........................................................................................................32

37

TURROI .........................................................................................................62 TURUTA ...............................................................................................33 - 183 TXAHAL......................................................................................................139 TXAKUR......................................................................................................145 TXALAPARTA............................................................................................184 TXALOAKJO.................................................................................................48 TXALOEGIN ...............................................................................................186 TXANPON ............................................................................................93 - 207 TXANPU ........................................................................................................54 TXATXAMURKAEGIN................................................................................45 TXATXAMURKADA ...................................................................................44 TXERRI........................................................................................................139 TXIBIRITA ..................................................................................................151 TXIKI .............................................................................................................22 TXIKIAGO...................................................................................................193 TXILIOEGIN .................................................................................................46 TXIMELETA ...............................................................................................140 TXIMINO.....................................................................................................147 TXINTXINAK .............................................................................................185 TXIRIKORDA .................................................................................................5 TXIRRIN ........................................................................................................79 TXIRULA.....................................................................................................183 TXISTU ............................................................................................................6 TXISTU ..........................................................................................................10 TXISTU ........................................................................................................183 TXISTUEGIN...................................................................................................9 TXISTUKADA.............................................................................................102 TXITA ..........................................................................................................139 TXIZA ..............................................................................................................7 TXOFER.......................................................................................................126 TXOKOLATE ................................................................................................63 TXORI ..........................................................................................................140 TXORIZO.......................................................................................................60 TXORROTA...................................................................................................81 UDA..............................................................................................................157 UDABERRI..................................................................................................157 UDAL ...........................................................................................................119 UDAZKEN. ..................................................................................................158 UHAZA ........................................................................................................153 UKABILKADA..............................................................................................44 UKENDU .......................................................................................................71 UKIMEN ........................................................................................................16 UME ...............................................................................................................77 UNTXI..........................................................................................................143 UR...................................................................................................................64 UPJDAI...........................................................................................................95 URDAIAZPIKO .............................................................................................60 URDAIL .........................................................................................................69 URDIN............................................................................................................13 URDURI .........................................................................................................18

38

UREZTATU .................................................................................................138 URRE/HURBIL..............................................................................................22 URRUN ..........................................................................................................22 URTARO......................................................................................................157 URTEAK ......................................................................................................159 USAIMEN ......................................................................................................15 USAINDU ......................................................................................................16 USO ..............................................................................................................144 UTZI .............................................................................................................109 UZKER .........................................................................................................187 UZTAI ............................................................................................................31 XABOI............................................................................................................34 XERRA...........................................................................................................95 YOGUR ..........................................................................................................62 ZABAL ...........................................................................................................23 ZABALERA .................................................................................................196 ZABUKAARITU............................................................................................27 ZAIN...............................................................................................................70 ZAKIL ..............................................................................................................1 ZALDI ..........................................................................................................138 ZAMAU..........................................................................................................56 ZANBUKATU................................................................................................26 ZAPALDU......................................................................................................27 ZAPATAK......................................................................................................41 ZAPATEGI...................................................................................................118 ZAPLADA....................................................................................................186 ZARAMA .......................................................................................................74 ZARATA ........................................................................................................15 ZARTAGIN....................................................................................................82 ZATI .............................................................................................................194 ZAURI ............................................................................................................67 ZAZPI ...........................................................................................................199 ZAZPIGARREN...........................................................................................201 ZEBRA .........................................................................................................140 ZEBRA - PASAGUNE.................................................................................115 ZEHARRETARA .........................................................................................191 ZEINEGUNDAGAUR? ...............................................................................180 ZEINKOLORETAKOADA?........................................................................180 ZEIN? ...........................................................................................................166 ZENBAKI.....................................................................................................198 ZENBATU....................................................................................................204 ZENBAT?.....................................................................................................165 ZER? .............................................................................................................165 ZERDA? .......................................................................................................179 ZEREGITENDU?.........................................................................................180 ZERBAIT .....................................................................................................196 ZERBITZARI ...............................................................................................123 ZERGATIK ..................................................................................................166 ZERO............................................................................................................198 ZERU............................................................................................................161

39

ZIGORTU.......................................................................................................48 ZIKINDU........................................................................................................73 ZIKOINA......................................................................................................144 ZINE .............................................................................................................120 ZIRKO ..........................................................................................................121 ZIRKULU.....................................................................................................203 ZIRRIBORRATU.........................................................................................204 ZIZARE ........................................................................................................145 ZIZPURATU ................................................................................................187 ZOLU..............................................................................................................91 ZOMORRO ..................................................................................................139 ZOO ..............................................................................................................121 ZORIONAKEMAN........................................................................................50 ZORROSKAILU ..........................................................................................103 ZORTZI ........................................................................................................199 ZORTZIGARREN........................................................................................201 ZU.................................................................................................................166 ZU - ZURI ....................................................................................................169 ZUBI .............................................................................................................136 ZUEK............................................................................................................167 ZUEK–ZUEI.................................................................................................169 ZUEN............................................................................................................168 ZUKU .............................................................................................................64 ZUR ..............................................................................................................132 ZURE............................................................................................................167 ZUREKIN.....................................................................................................172 ZURGINDEGI..............................................................................................121 ZURI ...............................................................................................................12 ZURITU..........................................................................................................97 ZURRUNGAEGIN.......................................................................................186 ZURTOIN.....................................................................................................150 ZUTIK ............................................................................................................19 ZUZENDARI .................................................................................................99

Gorputza

eta

norberaren

nortasuna OHARRA: Fitxak eskuratzeko jar zaitezte harremanetan honako hauekin:

Hezkuntza Berezia 945-018352 [email protected] Azterlanak eta Zabalkundea 945-018426 [email protected]

HUTSEN ZUZENKETA

Huts bat dago honako libruaren bigarren orrialdean:

ZEINU-LENGOAIA ESKULIBURUA

Haur Hezkuntza

Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusiak argitaratzen duen

DOKUMENTU bildumako 10. zenbakia.

ISBN: 84-457-1472-4 L.G.: BI-2707-99. Izan ere, liburua egin duen

lan-taldeko egileen artean ez dira agertzen, konposaketa arazo

batengatik, ondoko hauen aipamenak:

Ana Isabel Ikazuriaga Muniategi

María Cruz Pérez Negro

eta lan-taldeko kideak direnez, liburuaren egile ere badira.

Vitoria-Gasteiz, 2000ko otsailaren 3a

Javier Apraiz Hezkuntza Bereziko Zerbitzuburua