1° ESO - Edebe · Web viewNor-nori-nork baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea....

Euskara eta Literatura DBH 1Ikasgelako programazioa

Giltza 1


Aurkibidea

1. Sarrera2. Liburuaren eta unitateen egitura3. Helburuak4. Ebaluazio-irizpideak5. Programazioa

Giltza 2


1. SarreraEuskara eta Literaturaren programazio honetan arloko oinarrizko gaitasunak, helburuak, edukiak eta ebaluazio-irizpideak aurkezten dira, unitate didaktikotan sailkatuta eta antolatuta.

Unitate guztietan, ikasketa-prozesuaren urratsei heldu zaie, irizpide hauei jarraituz:

– Gero eta eskakizun maila altuagora jotzen da, ikasleak ezaupide zein estrategia gehiagoz eta landuagoz baliatu beharko baitu planteatzen zaizkion irakaskuntza-ikaskuntza egoerei aurre egiteko.– Eduki berriak eskuratzeko, aurreko ikaspenak finkatu beharra dago.– Edukiak arlo bat baino gehiagorekin erlazionatuta daudenean, ikuspegi orokor eta diziplinarteko batetik lan egiten da, ahalik eta emaitza osoena lortze aldera.– Eduki bakoitza egokiena den ildo didaktikotik jorratzen da, ikasleen inguruari lotuta eta haren aplikagarritasuna agerian jarriz, eduki horiek, azken buruan, esanguratsuak gerta dakizkien.– Garrantzia ematen zaie zehar-lerroei, eta hartara, irakaspenetan txertatzen dira.– Ikasleen garapen unearekin bat datozen arrazoibideak garatzea bilatzen du, eta hizkuntzaren erabileraren gaineko hausnarketak eta azterketak txertatzen ditu.– Ikasleek ikasten dutenari buruzko eta ikasteko erari buruzko gogoeta kritikoa garatzeari berebiziko garrantzia ematen zaio.– Taldea bultzatzen da lanerako zein ikasteko eremu gisa.– Ahozko zein idatzizko hizkuntza lantzen dira, gogoetaren adierazpide argi eta zehatz bilaka daitezen.– Mota desberdineko errefortzu- eta sakontze-jarduerak planteatzen dira, ahalik eta ikasle gehienen beharrei erantzuteko asmoz.– Ebaluazioak alderdi hezitzailea du, bai irakasleari bai ikasleari begira; bai eta eta honetan berariazkoa den alderdi orientatzailea ere.

2. Liburuaren eta unitateen egitura

Euskara eta Literatura ikasgaiko DBH 1eko liburua honako atal hauek osatzen dute: bederatzi unitate didaktiko, hiru monografiko, oinarrizko gaitasunak lantzeko jarduerak eta ikasleari beharrezkoa zaion informazioa kontsultatzeko baliagarria den eranskina. Unitate didaktiko guztiek ardatzetan antolatutako honako egitura honen bidez daude antolatuta:

— Unitatearen aurkezpena— Irakurgaia— Hizkuntzari buruzko hausnarketa

o Lexikoao Ortografiao Gramatika

— Komunikazioa— Literatura— Laburpena, hizkuntzarekin jolasean eta unitatearen ebaluazioa

Giltza 3


Unitate didaktikoen ardatz horietako bakoitzean honako eduki hauek lantzen dira:

— Unitatearen aurkezpena. Unitatearen hasiera eta irakurgaia lotzen dituen irudi erakargarri eta iradokitzaile batek ematen dio hasiera unitateari. Halaber, unitatean zehar landuko diren edukiak, eta ikasleek herdietsi beharreko oinarrizko gaitasunak labur eta zehatz zerrendatuta agertuko dira.

— Irakurgaia. Testu pasarte batek ematen dio hasiera unitateari. Orotariko testuak dira; betiere, ikaslearen irakurzaletasuna bultzatuko dutenak. Bestalde, irakurmenarekin eta ulermenarekin lotutako oinarrizko gaitasunak lantzeko aukera eskaintzen dute.

— Hizkuntzari buruzko hausnarketa. Atal honetan hizkuntzari buruzko hausnarketa egiteko azalpenak eta jarduerak ageri dira, hiru azpiataqletan sailkatuta: lexikoa, ortografia eta gramatika. Bertan, hizkuntza zuzen erabiliz testu zuzenak ekoizteko oinarrizko gaitasunak lantzen dira: hiztegi egoki eta aberatsa erabiltzea, ortografiari dagozkion arauak eta gomendioak kontuan hartuta idaztea, eta morfosintaxiari dagokionez zentzuzkoak eta egokiak diren perpausak eratzea.

— Komunikazioa. Eguneroko bizimoduan erabili ohi diren testu motak aztertu eta idatziko ditugu atal honetan. Gainera, ahozko komunikazioan lagungarriak izango diren zenbait aholku eta jarduera ere proposatzen dira. Hartara, ahozko komunikazioa zein komunikazio idatzia zuzenak, egokiak eta eraginkorrak izan daitezen beharrezkoak diren trebeziak garatzeko oinarrizko gaitasunak landuko dira.

— Literatura. Ardatz honetan bai literatura-baliabideak, bai literatura-generoak aztertzen dira. Helburu nagusia, literatura-testuen hizkuntzarekiko lehen hurbilpena ahalbidetzea, literatura-testuak irakurriz gozatzea eta norbanakoen identitatea eraikitzeko tresnak eskura jartzea da. Hortaz, literatura-testuak ulertzeko eta sortzeko oinarrizko gaitasunak lantzen dira.

— Laburpena eta unitatearen ebaluazioa. Bi orrialde proposatzen dira zeregin honetarako; batean, unitatean zehar landutako edukien laburpena eta hizkuntzarekin atsegin hartzeko hainbat jolas eskaintzen dira. Bestean, eduki horiek ebaluatzeko jarduerak proposatzen dira.

Hiruhileko bakoitzaren amaieran bi monografiko eskaintzen dira. Lehenengo monografikoan, hizkuntzaren gizarte-dimentsioa kritikoki aztertzeko eta ulertzeko estrategiak lantzen dira. Bigarrenean, ikasprozesuan lagungarriak izango diren zenbait baliabide eskaintzen dira.

Giltza 4


Norberaren eta besteen hizkuntzen estimuari eta ezagutzari lotutako oinarrizko gaitasunak landuko dira monografiko hauetan. Halaber, hizkuntzaren bidez pentsamendua finkatzeko eta garatzeko erabiltzeko gaitasuna sakonduko da.

Oinarrizko gaitasunak lantzeko jarduerak unitate bakoitzeko ardatzaren arabera daude egituraturatuta. Horien helburua unitate bakoitzeko ardatz bakoitzean landutako oinarrizko gaitasunak erdiesten lagunduko duten jarduerak eskaintzea da.

Giltza 5


3. Helburuak

1. Hizkuntza erabiltzeko era askotako eremuetatik jasotako diskurtso idatziak eta ahozkoak ulertzea eta ikuspegi kritikoz interpretatzea, horietan ulertutakoa beste komunikazio-egoera batzuetan aplikatzeko.

2. Ahoz eta idatziz, esan-idatziak egoki, koherentziaz eta zuzen adierazteko eta solasteko gai izatea, errespetuzko eta lankidetzarako jarrera hartuz; hau da, hainbat komunikazio-egoeraren ezaugarriak eta hizkuntza-arauak kontuan izan behar dira, komunikazio-premia bakoitzari eraginkortasunez erantzuteko.

3. Soziolinguistikako oinarrizko ezagutzen laguntzaz, gure errealitate elebiduna ezagutzea eta interpretatzea, euskara eraginkortasunez erabiltzeko eta hizkuntza-normalizazioarekiko konpromiso aktiboa garatzeko.

4. Soziolinguistikako oinarrizko ezagutzak kontuan hartuz, eleaniztasunaren eta kultura-aniztasunaren dibertsitatea ezagutzea eta interpretatzea, hizkuntza-aniztasuna lortzeko bide positibo gisa; dibertsitate hori kultura-aberastasun gisa balioetsiko da.

5. Hizkuntzen erabilerari buruz hausnartzea, gizarteko eta kulturako hainbat testuingurutan behar bezala komunikatzeko aukera ematen duten estrategiak hartzeko; horrela, balio-judizioa eta era guztietako aurreiritziak sortzen dituzten hizkuntza-estereotipoak saihestuko dira.

6. Testuak ulertzeko eta sortzeko prozedurak kontuan hartuz, erlazioan dauden hizkuntzen sistemei buruz hausnartzea, horietako bakoitza behar bezala, koherentziaz eta zuzen erabiltzeko eta transferentzia negatiboak saihesteko.

7. Informazioa bilatzean, hautatzean eta prozesatzean, gizarteko komunikazio-bideak eta informazio-teknologiak gero eta autonomia handiagoz eta espiritu kritikoz erabiltzea, eskola-jardueran hizkuntza mintzatua eta idatzia eraginkortasunez erabiltzeko.

Giltza 6


4. Ebaluazio-irizpideak

1. Ahozko eta ikus-entzunezko testuak ulertzea, bai ikasle-esperientzietatik hurbil dauden gizarte-eremuei buruzkoak, bai bizitza akademikoari buruzkoak; zehazki, arreta berezia jarriko da narrazio, azalpen labur, jarraibide, argibide eta elkarrizketetan. Horrela, ikaskuntza-zereginak beteko dira, eta, informazio zehatzak hautemateaz gainera, azterketa gidatua egiteko argibideak jarraituko dira.

2. Ikasleen esperientziatik hurbil dauden gizarte-eremuetako eta bizitza akademikoko testu idatzien esanahia ulertzea, eta narrazio- nahiz azalpen-testuetan (deskripziozkoak eta sekuentzialak) arreta berezia jartzea; horretarako, testu zatiak eta informazio eta datu garrantzitsuak identifikatu eta horietan azterketa egiteko emandako argibideak jarraituko dira.

3. Jarduera akademikoarekin lotutako gaiei edo gertakari interesgarriei buruz ahozko aurkezpen errazak, argiak eta ongi egituratuak egitea; horiek aurrez prestatu beharko dira, eta, gainera, ikus-entzunezko baliabideen eta IKT teknologien laguntza baliatu ahal izango da.

4. Ikasgelako elkarrizketetan parte-hartze aktiboa eta egokia izatea, ikasteko eta gizarte-harremanak bultzatzeko, eta lankidetzarako jarrera positiboa agertzea. 5. Hainbat generotako testu idatziak sortzea (gertaera-narrazioak, ideia- eta kontzeptu-aurkezpenak, jarraibideak eta argumentuak); horretarako, plangintza-prozedurak erabiliko dira, eta, horrez gainera, egokitasunkoherentzia, kohesio eta zuzentasun egokia izango da.

6. Hainbat generotako testu idatzien eta ikus-entzunezko testuen (narrazioak eta azalpen deskriptiboak) eduki osoa ahoz eta idatziz laburtzea, eta horiei buruzko irakurketa hausnartua egitea.

7. Soziolinguistikako oinarrizko ezagutzak erabiliz, Euskal Herriko errealitate elebiduna interpretatzea.

8. Euskal kulturaren transmisioan eta sormenean nahiz euskararen normalizazio-prozesuan parte hartzea eta hizkuntza hori ohiko komunikazio-egoeretan erabiltzea.

9. Oinarrizko ezagutza soziolinguistikoak erabiliz, hizkuntza-

Giltza 7


errealitateen aniztasunaz kontzientziatzea.

10. Hizkuntza-elementu ugari oinarri hartuta, formulazio egokia aukeratzea, erregistro formalean eta lagunarteko erregistroan argitasunez eta kortesiaz jarduteko; hau da, egoeraren eta bertan parte hartzen duen pertsonaren edo pertsonen arabera egokia dena.

11. Hizkuntzen erabilera-sistemari eta -arauei buruz hausnartzea, testuak, enuntziatuak eta hitzak alderatuz eta aldatuz, eta ezagutza horiek ulermen-arazoak konpontzeko nahiz testuak autonomiaz idazteko eta berrikusteko baliatzea.

12. Oinarrizko hizkuntza-terminologia ezagutzea —bi hizkuntzetan erabilgarria dena— eta erabilerari buruzko hausnarketa-jardueretan baliatzea.

13. Informazio-teknologiak gero eta autonomia handiagoz erabiltzea, eskola-jarduerako premiei erantzuteko behar duen informazioa bilatzeko, hautatzeko eta prozesatzeko.

14. Norberaren ikaskuntza nahiz besteena ebaluatzen (autoebaluazioa eta koebaluazioa) parte hartze aktiboa izatea, eta hizkuntzak ikasteko eta erabiltzeko norberak duen gaitasunean konfiantza izatea.

15. Literaturan dituen ezagutzak baliatuz, testu laburrak edo literatura-lanetako testu zatiak ulertzea.

16. Hainbat generotan, literatura-asmoko ahozko testuak eta testu idatziak sortzea (paperean nahiz euskarri digitalean); horretarako, ikasgelan irakurri eta landutako literatura-testu bat hartuko da eredu, edo, bestela, testu horietan aldaketak egingo dira.

17. Euskal literaturako ahozko adierazpen eta baliabide erretorikoak ezagutzea eta erabiltzea, bai norberaren kultura-identitatea eraikitzeko eta oinordetzan jasotako ondarea transmititzeko, bai norberaren ahozko komunikazioko baliabideak aberasteko.

18. Luzera jakin bateko irakurketa-zatiei edo adin horretarako egokiak diren lanei buruz norberak duen iritzia ematea, eta, aurrez landutako irizpideetan oinarrituta, arrazoitzea.

19. Literaturaz baliatzea gozatzeko, mundua ezagutzeko eta norberaren identitate pertsonala, kulturala eta soziala eraikitzeko.

Giltza 8


Giltza 9


5. Programazioa

Euskara eta literatura alorreko edukiak 9 unitatetan eta 3 monografikoetan banatzen dira.

1. UNITATEA

Denbora: 3 aste

Diziplinartekotasuna: Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia

Helburu didaktikoak Biografiak irakurtzeko interesa sentitzea, Historiaren gaineko informazio-

iturri direnez gero. Ahaidetasunaren eremu semantikoa zabaltzea, eta hiztegia aberastea

sinonimiari esker. Ortografia-zeinuen balioaz ohartzea; bereziki, puntuaren eta komaren

erabileraz. Perpausa oinarrizko komunikazio-unitate gisa ulertzea: perpausaren

egitura, izen-sintagmaren eta aditz-sintagmaren osagaiak bereiztea, eta perpaus motak identifikatzea.

Egunkariaren ezaugarriak identifikatzea, eta gertaerak, norberaren sentimenduak nahiz gogoetak adierazteko, egunkari bat idazten hastea.

Ahoz adieraztean intonazioa zaintzea. Literatura artea dela eta haren helburuak askotarikoak direla konturatzea.

Oinarrizko gaitasunak Hiztegia sakontzea, puntuazio-ikurrak doitzea, eta hizkuntzaren funtsezko

unitateak identifikatzea. Intonazioaren ñabardurak zaintzea. Bizipen pertsonalak, sentimenduak eta gogoetak idatziz adieraztea. Literatura-testuak irakurtzea atsegin hartzeko eta jakinduria zabaltzeko.

EdukiakKontzeptuak

Egilea. Sinonimoak. Puntua: erabilera-arauak. Koma: erabilera-arauak. Perpausa. Perpausaren egitura: subjektua eta predikatua. Izen-sintagma eta aditz-sintagma. Perpaus motak. Egunkaria. Literatura, edertasuna eta adierazkortasuna bilatzen dituen artea.

Giltza 10


Prozedurak Testuaren gaiarekin erlazionaturiko galderei erantzutea. Roald Dahl idazlearen Boy autobiografiaren pasarte batzuk irakurtzea. Ulermena: Haurtzaroko oroitzapenez ari den autobiografia ulertzea. Adierazpena: Testuko hitz sinonimoak identifikatzea. Hausnarketa: Irakurritako testua zer motatakoa den bereiztea. Sorkuntza: Nork bere familiaren zuhaitz genealogikoa egitea. Ahaidetasunari buruzko eremu semantikoa zabaltzea. Sinonimoak identifikatzea. Puntua erabiltzeko arauak identifikatzea. Koma erabiltzeko arauak identifikatzea. Perpausaren osagaiak identifikatzea. Perpausak sailkatzea, motaren arabera. Nork bere egunkaria idaztea. Intonazioa lantzea, komunikazioaren lagungarri gisa. Literatura eta hizkuntzaren arteko erlazioa aztertzea. Literatura-testuen ezaugarriak eta literatura-testun helburuak bereiztea.

Balioak Adierazpena hobetseko interesa. Idazterakoan puntuazio-ikurrak zuzen idazteak duen garrantziaz

ohartzea. Literatura-hizkuntza estimatzea.

Jarduerak Egileraren bizitzari eta haren obrari buruzko datuak irakurri. Haurtzaroaz eta familiakoez gogoratzen duzuna adierazi. Testua irakurri, eta hitz ezezagunen esanahia kontsultatu. Ulermena: Arbasoei buruzko datuekin taula bat bete. Idazlearen aitaren

adina igarri. Baieztapen batzuk egia ala gezurra diren seinalatu. Adierazpena: Hitz jakin batzuen sinonimoak testuak bilatu. Hausnarketa: Irakurritako testua zer motatakoa den arrazoitu. Sorkuntza: Nork bere familiaren zuhaitz genealogikoa egin. Hutsuneak bete, familiaren eremu semantikoko hitzak erabiliz.

Definizioak osatu, ahaidetasunaren eremu semantikoko hitzen bidez. Generoaren araberako aldaerak aurkitu, letra-zopa batean. Oker erabilitako hitzak zuzendu.

Sinonimoak lotu. Sinonimoak ez direnak seinalatu. Sinonimoak identifikatu, hitz sorta batean. Sinonimoak ordezkatu.

Puntuak inguratu, eta erabileraren zergatiak azaldu. Puntuak idatzi, behar diren lekuetan. Ordinalak zifraz idatzi.

Koma erabili beharreko zenbait adibide eman. Falta diren komak idatzi. Esaldiak berridatzi, komak erabiliz. Falta diren puntuak eta komak idatzi.

Paragrafo batek zenbat perpaus dituen adierazi. Testu batean puntuak jarri, eta perpausak zenbatu. Paragrafo bat osatu.

Perpaus batzuetako subjektak eta predikatuak bereizi. Subjektuak eta predikatuak lotu, gezien bidez.

Giltza 11


Zenbait perpausen subjektuen eta predikatuen ardatzak inguratu. Perpausak osatu, subjektuak eta predikatuak idatziz, kasuan kasu. Izen-sintagmak azpimarratu.

Perpausak sailkatu. Zenbait perpaus zer motatakoak diren esan. Egunkariko pasarte batzuk irakurri, eta galderei erantzun. Edukiaren

adibideak jaso, taula batean. Narrazio-testu bat irakurri eta egunkari gisa berridatzi. Norberaren egunkaria idazten hasi.

Esaldi bat hainbat intonaziorekin ahoskatu. Bi literatura-testu irakurri, eta literaturtasunaren aldetik konparatu. Gai

berari buruzko bi testu bilatu, bata literarioa eta bestea ez. Literatura-testu batzuetan nabarmendutako hitzei erreparatu, eta

hizkuntza aldetik ageri dituzten berezitasunak azaldu. Zenbait testu irakurri, eta haien helburuak zein diren esan.

Ebaluazio-jarduerak Zuhaitz genealogikoa aztertu, eta perpausak osatu. Sinonimo bikoteak seinalatu. Testu batean komak eta puntuak behar diren lekuetan jarri. Perpausen egiturari eta ardatzei buruzko testuan hutsuneak bete. Perpausei puntuazio-ikurrak jarri, eta zer perpaus mota diren esan. Hiru testuren artean literatura-testuak identifikatu, eta irakurleari zer

eragiten dioten adierazi.

Giltza 12


2. UNITATEA

Denbora: 3 aste

Diziplinartekotasuna: Naturaren Zientziak. Plastikaren eta Ikusizkoen Hezkuntza

Helburu didaktikoak Narrazio-testu intimistak irakurtzea, eta irakurzaletasuna sustatzea. Gorputzaren eremu semantikoa zabaltzea, eta aurkakotasuna zehatz

adieraztea antonimiari esker. Testuetan ideien arteko harremanak egoki adieraztea, puntu eta

komaren zein bi puntuen bidez. Izen-sintagmaren egitura eta osagai nagusiak bereiztea; hala nola, izena,

adjektiboa, izenordaina eta determinatzailea. Gutunaren osagaiak identifikatzea, eta hartzailearen eta egoeraren

ezaugarrietara egokituz gutun formalak nahiz informalak idaztea. Ahozko komunikazio-egoeretan hizkeraren erregistroa zaintzea. Ahozko literatura-testuen ezaugarriak zein diren jakitea, eta ahozko

testu motak aztertzea eta balioestea.

Oinarrizko gaitasunak Hizkuntzaren funtzionamenduan izenak, adjektiboak, izenordainak eta

determinatzaileak bereiztea.Halaber, ikasitako hiztegi eta puntuazio-ikurrak zuzen erabiltzea.

Ahozko eta idatzizko komunikazioaren erregistro formalaz nahiz informalaz jabetzea.

Informazioa hainbat euskarritan bilatzea eta hautatzea. Literatura-testuak adierazkortasunez irakurtzea, eta ahozko literatura-

testuen aberastasunaz jabetzea.

EdukiakKontzeptuak

Egilea. Antonimia. Puntu eta koma: erabilera-arauak. Bi puntuak: erabilera-arauak. Izen-sintagma. Izen-sintagmaren egitura: ardatza. Izen-sintagmaren inguratzaileak: izena, adjektiboa, izenordaina eta

determinatzailea. Gutuna. Erregistro zaindua zein informala erabiltzea, egoeraren arabera. Ahozko literatura, herri-oroimenaren gordailu gisa.

Prozedurak Testuaren gaiarekin erlazionaturiko galderei erantzutea.

Giltza 13


Mariasun Landaren Krokodiloa ohe azpian narrazioko pasarte batzuk irakurtzea.

Ulermena: J.J.-k etxean duen animaliari buruzko misterioak ulertzea. Adierazpena: Testuko hitz sinonimoak identifikatzea. Hausnarketa: Testuko pertsonaia deskribatzea. Sorkuntza: Etxean animalia bat izateak dituen abantailei eta

desabantailei buruzko iritzi-testu bat idaztea. Gorputz atalei buruzko eremu semantikoa zabaltzea. Antonimoak identifikatzea. Puntu eta koma erabiltzeko arauak identifikatzea. Bi puntuak erabiltzeko arauak identifikatzea. Izen-sintagmaren ardatza eta inguratzaileak identifikatzea. Izen motak sailkatzea. Izenondoak eta izenlagunak bereiztea. Izenordainak sailkatzea. Determinatzaile motak bereiztea. Hartzailearen araberako erregistroak bereiztea. Ahozko testu motak identifikatzea.

Balioak Hiztegia aberasteko jakin-mina, hizkuntza-gaitasuna hobetzeko. Ortografia-arauak egokiro erabiltzen ahalegintzea. Ahozko testuetan erabiltzen diren hizkuntza-baliabideak balioestea.

Jarduerak

Egilearen bizitzari eta haren obrari buruzko datuak irakurri. Animaliak etxean edukitzeaz egindako galderei erantzun. Testua irakurri, eta hitz ezezagunen esanahia kontsultatu. Ulermena: Testuari buruzko galderei erantzun. Adierazpena: Testuko zenbait hitz eta haien sinonimoak erlazionatu. Emandako esamoldeak esaldi batzuetan sartu. Hausnarketa: Zefe deskribatu, testuko datuak erabiliz. Sorkuntza: Etxean animaliak izateak dituen aldeak zerrendatu. Unitateko eduki nagusien errepasoa ardatzez ardatz egiteko aukera. Atal honetako jolasak aitzakia dira ikasleak hizkuntzaren alderdi

ludikoaz ohartzeko. Bi jolas: Hankaz gora eta Mezu sekretua. Esaldi batzuetan puntu eta koma zergatik erabili den esan. Hutsuneak bete, komak eta puntu eta komak idatzita. Esaldiak berridatzi,

puntu eta komak jarriz. Esaldietan bi puntuak zergatik erabili diren azaldu. Esaldiak berridatzi, bi

puntuak erabiliz. Hutsuneak bete, komak, puntu eta komak eta bi puntuak erabiliz. Puntuazio-ikurrak falta diren lekuetan idatzi.

Gorputz atalen eremu semantikoko sinonimoak lotu. Hutsuneak bete, gorputz atalen izen egokiak aukeratuz. Ekintza batzuk egiteko erabiltzen ditugun gorputz atalak adierazi.

Izenondoak sailkatu, dagozkien gorputz atalen arabera. Gorputz atalen izenekin sortzen diren izenondoak aipatu.

Giltza 14


Testuko hitz azpimarratuen ordez antonimoak idatzi. Antonimo bikoteak bilatu. Bi zutabetako antonimoak lotu. Esaldiak osatu, emandako hitzen antonimoekin. Aditz batzuen antonimoak bilatu, letra-zopan.

Izen-sintagmetan inguratzaileak identifikatu. Egituretatik abiatuz izen-sintagmak asmatu. Izen bat abiapuntutzat hartuta izen-sintagmarik luzeena idatzi. Izenak zer motatakoak diren adierazi. Adjektiboak sailkatu: izenondoak eta izenlagunak. Hutsuneak bete izenordainekin, eta zer motatakoak diren esan.

Izenordain sinonimoak elkartu. Elkar izenordainarekin esaldiak berridatzi. Akatsak zuzendu.

Determinatzaileak identifikatu, eta zer motatakoak diren adierazi. Hitz gurutzatuak osatu, determinatzaile motak idatziz. Esapide batzuk irakurri, eta lagunartean ala gutun formaletan erabiliko

zenituzkeen azaldu. Hasierako ala bukaerako agurrak diren adierazi. Bi egoera eman, eta gutun bana idatzi.

Ahozko literaturari buruzko baieztapenak egia ala gezurra diren adierazi. Norberak ezagutzen dituen ahoz sortutako testuak gogoratu, eta idatzi. Ahozko testu bakoitza zer motatakoa den esan.

Ebaluzio-jarduerak Sinonimoak eta antonimoak lotu. Puntuazio-ikurrak dagokien lekuan idatzi. Hutsuneak bete, erantzun zuzenak aukeratuta. Esaldiak berridatzi, akatsak zuzenduta. Ahozko testu bat zer motatakoa den esan.

Giltza 15


3. UNITATEA

Denbora: 3 aste

Diziplinartekotasuna: Naturaren Zientziak. Teknologiak

Helburu didaktikoak Misteriozko testuak irakurtzea, eta istorioan murgiltzea. Beldurraren eremu semantikoa zabaltzea, eta hitzen esanahien arteko

harremanez ohartzea, polisemia zer den ulertuta. Komunikazio idatzian adierazkortasuna eta ulergarritasuna lantzea,

komatxoen eta eten-puntuen erabilera egokiaren bidez. Aditz-sintagmaren egitura eta osagai nagusiak bereiztea; hala nola, aditza

eta adberbioak. Mezu elektronikoen ezaugarriak identifikatzea, eta komunikazio-

egoeraren araberako erregistroak hautatzea. Ahozko pasadizoak poliki, hitz zein esamolde adierazkorrekin eta

intonazioa zainduz kontatzea. Literatura-generoak bereiztea, genero bakoitzaren ezaugarriak barne.

Oinarrizko gaitasunak

Edozein generotako pasarteak irakurtzea, bakoitzaren nolakotasunak aintzatetsiz.

Hiztegiaz hausnartzea, ortografia-arauen erabilera sendotzea, baita aditz-sintagmaren elementu morfosintaktikoak identifikatzea eta egoki erabiltzea ere.

Erregistro egokia aukeratzea, mezu elektronikoen hartzailearen arabera. Hizkera era askotako komunikazio-egoeretara egokitzea.

EdukiakKontzeptuak

Egilea. Polisemia. Komatxoak: erabilera-arauak. Eten-puntuak: erabilera-arauak. Aditz-sintagma. Aditz-sintagmaren egitura: ardatza. Aditz-sintagmaren inguratzaileak: IS (NOR), IS (NORI) eta adberbioa. Aditz perifrastikoak eta trinkoak. Aditz nagusiak eta laguntzaileak. Aditzaren aldiak eta aspektua. Aditzaren modua. Adberbioa: aditzondoak eta aditzlagunak. Aditzondo motak. Mezu elektronikoa. Literatura-genero nagusiak: narratiba, lirika eta dramatika.

Giltza 16


Prozedurak Testuaren gaiarekin erlazionaturiko galderei erantzutea. Fernando Morilloren Gloria Mundi nobelako pasarte batzuk irakurtzea. Ulermena: Misteriozko narrazio-testua ulertzea. Adierazpena: Testuko hitz sinonimoak identifikatzea. Hausnarketa: Irakurritako nobela zer motatakoa den bereiztea. Beldurrari buruzko eremu semantikoa zabaltzea. Hitz polisemikoak identifikatzea. Komatxoak erabiltzeko arauak identifikatzea. Eten-puntak erabiltzeko arauak identifikatzea. Aditz-sintagmaren egitura eta osagaiak bereiztea. Aditzak eta haien komunztadura bereiztea, eta aditz motak sailkatzea. Aditzen aldiak definitzea, aspektua aldatzea eta moduak ondorioztatzea. Aditzondoak (eta aditzondo motak) eta adizlagunak bereiztea. Mezu elektronikoaren elementuak bereiztea. Pausaldiak, jakin-mina pizteko esamoldeak eta intonazioa egokitzea. Literatura-generoen ezaugarriak eta baliabideak identifikatzea.

Balioak Sorkuntza: Misteriozko testu bat idazteko interesa. Lexikoa zabaltzeko interesa. Puntuazioaren erabilera zuzena balioestea.

Jarduerak Egilearen bizitzari eta haren obrari buruzko datuak irakurri. Beldurrezko filmen eta beldurtiak izatearen inguruan egindako

galderei erantzun. Testua irakurri, eta hitz ezezagunen esanahia kontsultatu. Ulermena: Mireia non dagoen azaldu. Zenbait esaldi egia ala

gezurra diren seinalatu. Adierazpena: Testuko hitz batzuen sinonimoak bilatu. Definizioei

dagozkien hitzak bilatu. Hausnarketa: Testua zer motatako nobela den esan. Sorkuntza: Misteriozko testu bat idatzi, binaka. Unitateko eduki nagusien errepasoa ardatzez ardatz egiteko aukera. Atal honetako jolasak aitzakia dira ikasleak hizkuntzaren alderdi

ludikoaz ohartzeko. Bi jolas: Hirunaka eta Ekintzatik ekintzara. Komatxoen erabilera arrazoitu. Komatxoak idatzi, behar diren

lekuetan. Hainbat galderari erantzun, komatxoak erabiliz. Paragrafo batean falta diren komatxoak idatzi. Eten-puntuen erabilera arrazoitu. Zuzen idatzitakoak inguratu.

Eten-puntuak idatzi, falta diren lekuetan. Beldurra adierazten duten hitzak osatu. Esaldiak asmatu, beldur

hitzaren erabilerekin. Esamoldeak sailkatu, sentimendu motaren arabera. Izenondoak bi taldetan banatu. Beldurtu hitzaren sinonimoak bilatu, letra-zopan. Hutsuneak bete, hitz egokiak aukeratuta.

Hitz polisemiko batzuen adieraziak izendatu. Hutsuneak bete, hitz polisemikoak erabiliz. Esaldiak asmatu, hitz polisemikoekin.

Giltza 17


Esaldietako hitzen ordez hitz polisemikoak idatzi. Aditz-sintagmaren osagaiak seinalatu. Perpausak idatzi, aditz-

sintagmako osagaiak emanda. Aditz-sintagmaren egiturak eta adibideak lotu.

Aditzak eta aditzarekin komunztadura egiten duten izen-sintagmak azpimarratu. Aditzak taula batean sailkatu. Aditz trinkoak eta perifrastikoen laguntzaileak multzokatu.

Aditzen aldia eta aspektua eman. Perpausak berridatzi. Aditzak eta moduak lotu. Adberbioak azpimarratu eta sailkatu, aditzondoak ala adizlagunak

diren kontuan hartuta. Osagaiak lotu, aditzondo eratorriak lortzeko. Hutsuneak bete, zenbait aditzondorekin.

Bi mezutako elementuak laburbildu, taula batean. Mezuetako hizkerei erreparatu, eta hizkerei buruzko galderei erantzun.

Posta elektronikoa erabiltzeko egoerak seinalatu. E-maila berridatzi, estilo aproposagoan. E-mailak idatzi, egoeren arabera.

Gertaera bat kontatu, intonazioa, intriga eta abar zainduta. Hiru literatura-testu irakurri, eta galderei erantzun. Bi testu

irakurri, eta formaren nahiz edukiaren aldetik konparatu. Baieztapenak zer generori dagozkien idatzi. Ikasgelako liburutegiko liburuak zerrendatu, generoka.

Ebaluazio-jarduerak Esaldiak asmatu, hitz polisemikoekin. Testu bat berridatzi, komatxoak eta eten-puntuak jarriz. Aditz-sintagmak aztertu, eta osagaiak zein diren adierazi. Zenbait aditzen ezaugarriak esan. Hiru testu zer generotakoak diren aipatu. Testu bat dramatikara moldatu.

Giltza 18


1. MONOGRAFIKOA

Denbora: 5 ordu

Diziplinartekotasuna: Atzerriko Hizkuntza. Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia. Naturaren Zientziak

Helburu didaktikoak Komunikazio-elementuak identifikatzea. Hizkuntza-aniztasuna zertan den jakitea, eta Europako hizkuntzak eta

hizkuntza-familiak bereiztea. Euskara eta inguruko hizkuntzak identifikatzea, eta euskararen jatorriaz eta

hedaduraz hausnartzea. Testuak ulertzeko baliabideak eskuratzea.

Oinarrizko gaitasunak Hizkuntza eta komunikazioa: Hizkuntza-familiak zer diren jakitea, eta

euskarak familiarik baduen (edo bazuen) ziurtatzeko egin diren hipotesien berri izatea. Halaber, euskarak antzina zuen hedadura nolakoa zen adieraztea.

Testuak ulertzeko tresnak: Testuak irakurtzeko orduan, metodologia sistematiko bat baliatzea. Halaber, irakurketan landutako kontzeptuak edozein arlotan aplikatzea.

EdukiakKontzeptuak

Hizkuntza eta komunikazioa. Komunikazio-elementuak. Hizkuntza-aniztasuna. Europako hizkuntzak. Hizkuntza-familiak. Euskara eta inguruko hizkuntzak. Euskararen jatorria. Euskararen hedadura. Testuak ulertzeko tresnak. Azaleko irakurketa eta irakurketa arretatsua.

Prozedurak Komunikazio-elementuak identifikatzea: igorlea, hartzailea, mezua, kodea,

kanala eta testuingurua. Europako estatu elebakarrak eta estatu eleanitzak bereiztea. Hizkuntza-familiak zein diren azaltzea. Euskararen inguruko hitzkuntzen jatorria identifikatzea. Euskararen jatorriari buruz egindako hipotesiak euskal iberismoa, teoria

kamito-semitikoa eta teoria kaukasiarra bereiztea. Euskararen hedadura zehaztea.

Giltza 19


Azaleko irakurketa eta irakurketa arretatsua praktikatzea. Eskola-testu edo testu akademiko bateko ideia nagusiak identifikatzea.

Balioak Komunikatzeko giza gaitasuna balioestea. Euskararen jatorria ezagutzeko interesa. Irakurketaren mekanismoak sakon sistematizatzeko interesa. Irakurketa arretatsuaren garrantzia, batez ere eskola-testuetan.

Jarduerak Argazkiei begira, aipatutako komunikazio-elementuak zein diren adierazi.

Igorleak, hartzaileak eta mezuak zein diren seinalatu, emandako hiru esalditan.

Hizkuntza-familiaren definizioa eta adibide bat eman. Estatu bat elebakarra edo eleanitza izateak zer esan nahi duen adierazi. Hizkuntzak ordenatu, hiztun kopuruaren arabera.

Hizkuntza erromaniko batzuen izenak eman, eta haien jatorria zein den azaldu. Esaldi batzuk egia ala gezurra diren esan. Euskararen jatorria azaltzeko hipotesiak eman. Ikertzaile batzuk entziklopedian bilatu, zer teoriaren aldekoak izan ziren jakiteko. Babelgo dorrearen inguruko testu bi irakurri, eta nork bere iritzia eman.

Testu bat azaletik eta arretaz irakurri, nabarmendutako hitzei eta datuei erreparatuz. Testuaren gaia identifikatu. Hitz ezezagun batzuen esanahia ondorioztatu, testuingurua aztertuta. Paragrafo bakoitzeko ideia nagusiak identifikatu, eta eskema bat osatu.

Ebaluazio-jarduerak Eskemak osatu, komunikazio-egoera bi baliatuz. Hizkuntza erromanikoak

inguratu, emandako zerrenda batean. Zenbait esalditako okerrak zuzendu. Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia liburuko testu bat hartu, eta emandako urratsei jarraitu, irakurketari eta ulermenari dagokienez.

Giltza 20


4. UNITATEA

Denbora: 3 aste

Diziplinartekotasuna: Naturaren Zientziak. Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia. Atzerriko Hizkuntza. Gorputz Hezkuntza

Helburu didaktikoak Fantasiazko narrazio-testuak irakurtzea, norberaren irudimena elikatzeko. Zarataren eremu semantikoa zabaltzea, eta hiztegia aberastea, maileguen

bidez. Nork bere idazkien zehaztasuna handitzea, marratxoaren erabileraren

bidez. Deklinabidearen zertarakoa, eta izen-sintagma mugatua eta mugagabea

noiz erabili behar diren ulertzea. Indikatiboko aditzen ezagutza sakontzea. Oharretan informazio labur, argi eta egokia adierazten trebatzea. Telefono-dei jakin batzuen edukia aurretiaz prestatzea. Narrazioen ezaugarriak identifikatzea, eta narrazio-testu nagusiak —ipuina

eta nobela— irakurriz gozatzea.

Oinarrizko gaitasunak Hiztegi berria ikastea, ortografia-ikurren balioa aintzatestea, eta

deklinabidearen eta indikatiboko aditzen funtsa ulertzea. Informazio laburrak oharren bidez ematea. Ahoz zein idatziz era egokian jardutea, testuinguruaren arabera. Teknologia berriak komunikazio-tresna gisa erabiltzea. Narrazioen xarmaz eta balioaz konturatzea.

EdukiakKontzeptuak

Egilea. Maileguak. Marratxoa: erabilera-arauak. Deklinabidea. Deklinabide-atzizkiak. Izen-sintagma: mugatua eta mugagabea. Mugagabea: erabilera-kasuak. Aditza: indikatiboa. Oharra. Narrazio-testuak. Narrazio motak: ipuina eta nobela.

Prozedurak Testuaren gaiarekin erlazionaturiko galderei erantzutea. Arrate Egañaren Liburuak besterik ez fantasiazko ipuinaren pasarte batzuk

irakurtzea. Ulermena: Fantasiaren mundura garamatzan ipuina ulertzea.

Giltza 21


Adierazpena: Definizioei dagozkien hitzak identifikatzea. Hausnarketa: Egileak adierazi nahi duenaz jabetzea. Sorkuntza: Laburpena egiten ikastea. Zaratari buruzko eremu semantikoa zabaltzea. Mailegu zaharrak eta berriak bereiztea. Marratxoaren erabilera-arauak identifikatzea. Deklinabide-atzizkiak zer diren jakitea. Izen-sintagma mugatuak eta mugagabeak identifikatzea. Mugagabean erabili beharreko kasuak bereiztea. Indikatiboko aditzak identifikatzea, orainaldean eta lehenaldian. Oharrak idaztea, datuak, luzera eta idazkera kontuan hartuz. Erantzungailuan utzitako oharrak aztertzea. Narrazio-testuen elementuak bereiztea: egitura, narratzailea, argumentua,

lekua eta denbora, eta pertsonaiak. Ipuinaren eta nobelaren ezaugarriak aztertzea.

Balioak Hiztegia ugaritzeko ahalegina, adierazpena sendotzeko. Marratxoa erabili beharreko kasuak arretaz zaintzea.

Jarduerak Egileraren bizitzari eta haren obrari buruzko datuak irakurri. Liburu, sorgin eta soldaduei buruzko galderei erantzun. Testua irakurri, eta hitz ezezagunen esanahia kontsultatu. Ulermena: Pertsonaiei eta ekintzei buruzko galderei erantzun. Adierazpena: Definizio batzuei dagozkien hitzak testuak bilatu. Hausnarketa: Soldaduaren jarrerari buruzko iritzia eman. Egilearen mezua

zein den esan. Gustuko liburu bat adierazi. Sorkuntza: Laburpenaren laburpena egin. Zarata adierazten duten hitzak aukeratu. Animaliak eta haiek egiten

dituzten soinuak erlazionatu. Hutsuneak bete, onomatopeiak erabiliz. Entzutearekin zerikusia duten esamoldeak osatu. Oihu hitzaren sinonimoak bilatu, letra-zopan.

Maileguak identifikatu, hitz batzuen artean. Zenbait esalditako maileguak identifikatu. Hitzak osatu, mailegatutako aurrizki eta atzizkiekin. Egunero erabiltzen ditugun maileguen zerrenda egin.

Esaldi batzuetako marratxoaren erabilera arrazoitu. Zenbait perpausetan hitz elkartuak bilatu. Herri-izen elkartuen zerrenda idatzi. Marratxoz idazten diren onomatopeien zerrenda egin.

Izen arrotzez erantzun behar diren galderei erantzun. Neurri-unitateak zifren eta ikurren bidez idatzi, eta alderantziz. Esaldi akastunak zuzen berridatzi. Marratxoak idatzi, behar duten hitzetan. Idazkera zuzenak seinalatu. Testu bateko hitzei marratxoak idatzi.

Deklinabide-atzizkiak inguratu, eta kasua izendatu. Zenbait hitz Nora ala Norengana kasuarekin erabili behar diren adierazi. Hitzak sailkatu, mugatuak ala mugagabeak diren kontuan hartuta. Erantzun zuzenak seinalatu. Zenbait esalditako akatsak zuzendu.

Zenbait aditz sailkatu, motaren arabera. Aditzak eta pertsonak lotu. Pertsonei dagozkien aditzak eman. Lehenaldiko aditzak orainaldiko

Giltza 22


bihurtu, eta alderantziz. Zutabeetako hitzak lotu, komunztadra gordez. Erantzun zuzenak aukeratu. Hutsuneak bete, indikatiboko aditzak aukeratuta. Zenbait osagairi deklinabide-atzizkiak erantsi, eta perpausak osatu. Hutsuneak bete, aditz egokiekin. Perpausak berridatzi, aldia aldatuta. Hitz gurutzatuak osatu.

Ohar baten erantzuna idatzi. Oharrak eta lekuak erlazionatu. Ohar informal eta formal bana idatzi gai berari buruz.

Hiru ohar irakurri, eta hizkerari, informazioari eta helburuari buruzko galderei erantzun. Kiroldegira deitzeko jarraitu beharreko urratsak prestatu.

Bi testu irakurri, eta ezaugarriak konparatu. Testu bat irakurri, eta testuaren gaitik abiatuz ipuin bat idatzi. Baieztapen batzuk egia ala gezurra diren esan.

Ebaluazio-jarduerak Zenbait esalditako maileguak euskal ordainez ordezkatu. Marratxoa idatzi, behar duten hitz elkartuetan. Marratxoa laburdurekin erabili. Testu bateko izen-sintagma mugatuak eta mugagabeak azpimarratu. Esaldiak osatu, indikatiboko aditzak erabiliz. Erantzungailu automatikorako mezuak idatzi.

Giltza 23


5. UNITATEA

Denbora: 3 aste

Diziplinartekotasuna: Gorputz Hezkuntza. Naturaren Zientziak

Helburu didaktikoak Elkarrizketa irakurtzea eta balioestea, elkarrizketatuari buruzko argibideak

ematen dituenez gero. Kirolaren eremu semantikoa zabaltzea, eta hitzen osaeren berri izatea. Informazio osagarria parentesien eta marren bidez txertatzeko moduak

aztertzea eta erabiltzea. Nor, Nork eta Nori deklinabide-kasuak lantzea. Baldintza-ondorioko aditzak aztertzea eta zuzen erabiltzen trebatzea. Publizitate- eta propaganda-testuen ezaugarriak erkatzea, eta mota

horretako testuak sortzea. Ahozko iragarkien berariazko intonazioaz eta xedeaz jabetzea. Zenbait nobela mota identifikatzea —nobela beltza, abentura-nobela,

nobela soziala eta zientziafikziozko nobela—, eta haiek irakurriz atsegin hartzea.

Oinarrizko gaitasunak Hitzaren osagai morfologikoak (lexemak eta morfemak) identifikatzea,

hitzak sortzeko bideak ulertzeko. Halaber, ortografia-arauak zuzen erabiltzea, deklinabide-kasu jakinak baliatzea eta baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea.

Publizitate- eta propaganda-testuak birsortzeko gai izatea. Hizkera moldatzea, beharrizanen arabera. Nobela mota bakoitzaren balioa estimatzea.

EdukiakKontzeptuak

Egilea. Monemak, morfemak eta lexemak. Morfema motak: eratorleak eta flexiboak. Parentesiak: erabilera-arauak. Marra: erabilera-arauak. Deklinabidea: Nor, Nork eta Nori kasuak. Aditza: baldintza (Nor), ondorio hipotetikoa eta lehenaldiko ondorioa. Baldintza moten osaera. Iragarkia: propaganda eta publizitatea. Nobela motak: nobela beltza, abentura-nobela, nobela soziala, zientzia-

fikziozko nobela.

Prozedurak Testuaren gaiarekin erlazionaturiko galderei erantzutea.

Giltza 24


Jon Ordoñez kazetariak Josune Bereziarturi egindako elkarrizketa irakurtzea.

Ulermena: Josune Bereziarturi eskaladari buruz egindako elkarrizketa ulertzea.

Adierazpena: Testuko hitz sinonimoak identifikatzea. Hausnarketa: Kirolaren arloan egon ohi diren zenbait topikoz ohartzea. Sorkuntza: Pertsonaia ezagun bati elkarrizketa bat egitea. Kirolari buruzko eremu semantikoa zabaltzea. Morfema motak bereiztea. Parentesien erabilerak bereiztea. Marren erabilerak bereiztea. Nor, Nork eta Nori deklinabide-kasuen funtzioak bereiztea. Nor, Nork eta Nori deklinabide-kasuekin erabiltzen diren aditzak

identifikatzea. Nor baldintza-ondorioko aditzak bereiztea. Baldintza motak osatzeko erak identifikatzea. Iragarki motak eta ezaugarri nagusiak bereiztea. Ahozko iragarkiak prestatzeko prozesuaz jabetzea. Ahozko iragarkien ezaugarriak identifikatzea. Nobela belatza, abentura-nobela, nobela soziala eta zientzia-fikziozko

nobela moten edukia eta ezaugarriak bereiztea.

Balioak Hiztegia aberasteko gogoa. Parentesiak eta marrak zuzen erabiltzeko interesa.

Jarduerak Elkarrizketatuaren bizitzari eta haren lorpenei buruzko datuak irakurri. Eskaladari eta eskalatzaileei buruzko galderei erantzun. Testua irakurri, eta hitz ezezagunen esanahia kontsultatu. Ulermena: Elkarrizketatuaren langintzari buruzko galderei erantzun.

Baieztapen batzuk egia ala gezurra diren seinalatu. Adierazpena: Hitz jakin batzuen sinonimoak testuan bilatu. Hausnarketa: Emakumeari eta topiko bat buruzko iritzia eman. Sorkuntza: Elkarrizketa bat egiteko galdera sorta prestatu. Elementu batzuk zer kiroletakoak diren esan. Kirolen izenak idatzi,

ezaugarrien arabera. Zenbait perpaus osatu, kirol-arloko aditzak aukeratuta. Kirolen izenak aurkitu, letra-zopan.

Zenbait hitzen lexemak eta morfemak sailkatu. Ahalik eta hitz gehien sortu, lexema eta morfema jakinak batuz. Morfema eratorleak eta flexiboak kolorez bereizi. Hutsuneak bete, lexema batzuei morfemak erantsiz.

Parentesiak idatzi, behar diren lekuetan. Hutsuneak bete, informazio osagarria parentesi artean txertatuz. Perpausak eta tartekiak lotu. Perpausak asmatu, emandako tarteki batzuentzat.

Marrak idatzi, behar diren lekuetan. Txiste batean falta diren puntuazio-ikurrak txertatu. Gaizki dauden marrak zuzendau, eta falta direnak idatzi. Narrazio bat idatzi, elkarrizketa eta guzti.

Giltza 25


Hiru taula osatu, Nor, Nork eta Nori kasuekin. Hutsuneak bete, deklinabide-atzizkiak aukeratuta. Hutsuneak bete, Nor, Nork eta Nori kasuak idatzita, eta taula batean sailkatu. Hutsuneak bete, deklinabide-atzizkiak ipinita. Izen bereziak deklinatu. Zenbait perpausetako parentesi arteko hitzak deklinatu.

Perpaus batzuetako baldintza zer motatakoa den esan. Ondorio hipitetikoko aditzak lehenaldian ipini, eta alderantziz. Perpausak osatu, aditzen artean aukeratuta. Baldintza errealak hipotetiko bihurtu. Perpausak osatu, aditz egokiekin. Ondorioak asmatu. Baldintzak asmatu. Perpausak asmatu, aditz bikoteekin.

Mezuak sailkatu, propaganda ala publizitatea diren kontuan hartuta. Publizitate-iragarki bi aztertu. Iragarki bati erreparatu, eta galderei erantzun. Publizitate-iragarki bat prestatu, taldeka.

Irratirako propaganda-iragarki bat asmatu, launaka. Nobela beltz baten pasartea irakurri, eta haren ezaugarriak identifikatu,

Abentura-nobela baten pasartea irakurri, eta haren ezaugarriak identifikatu. Abentura-nobela idatzi, egoera biren artean aukeratuta. Nobela sozial baten pasartea irakurri, eta haren ezaugarriak identifikatu. Zientzia-fikziozko nobela baten pasartea irakurri, eta haren ezaugarriak identifikatu.

Ebaluazio-jarduerak Hitzak osatu, lexema- eta morfema-egiturak erabiliz. Parentesiak eta marrak idatzi, behar diren perpausetan. Parentesi arteko hitzak Nor, Nork eta Nori kasuetan deklinatu, eta

hutsuneak bete. Baldintza errealak hipotetiko bihurtu eta perpausak berridatzi. Bi pasarte zer motatako nobelei dagozkien adierazi, eta erantzuna

arrazoitu.

Giltza 26


6. UNITATEA

Denbora: 3 aste

Diziplinartekotasuna: Naturaren Zientziak

Helburu didaktikoak Zientzia-fikziozko testuak irakurtzea, zientziak eta teknologiak literaturari

egiten dioten ekarpenaz ohartzeko. Izaeraren eremu semantikoa zabaltzea, eta elkarketa ikustea hiztegia

aberasteko modu gisa. Idazkien zuzentasuna zaintzea, letra larriak kasu egokietan erabiliz. Noren, Norekin eta Norengatik deklinabide-kasuak lantzea. Baldintza-ondorioko aditzak aztertzea eta zuzen erabiltzen trebatzea. Gonbiten ezaugarriak identifikatuz, hainbat egoeratarako gonbitak idaztea. Elkarrizketa egoki bideratzeko, urratsei jarraitzea. Zenbait nobela mota identifikatzea —ohitura-nobela, nobela historikoa,

nobela gotikoa, biografia eta autobiografia—, eta haiek irakurriz atsegin hartzea.

Oinarrizko gaitasunak Hitzak sortzeko bideak identifikatzea. Halaber, arau ortografikoak egoki

erabiltzea, eta deklinabide kasuak zein baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea.

Teknologia berriak erabiltzea, hizkuntza lantzeko. Solasaldietan parte hartzea, ideiak nahiz sentimenduak adieraziz. Narrazio-testuak adierazkortasunez irakurtzea, sentsazioei azaleratzen

utziz.

EdukiakKontzeptuak

Egilea. Hitz-elkarketa. Letra larriak: erabilera-arauak. Deklinabidea: Noren, Norekin eta Norengatik kasuak. Aditza: baldintza (Nor-nork), ondorio hipotetikoa eta lehenaldiko

ondorioa. Gonbita. Nobela motak: ohitura-nobela, nobela historikoa, nobela gotikoa, biografia

eta autobiografia.

Prozedurak Testuaren gaiarekin erlazionaturiko galderei erantzutea. Montserrat Galicia idazlearen Larrialdiko lurreratzearen pasarte batzuk

irakurtzea. Ulermena: Espazio-ontziko pertsonaiak identifikatzea. Adierazpena: Hitz sinonimoak testuan identifikatzea. Hausnarketa: Pertsonaien arteko harremanez ohartzea.

Giltza 27


Sorkuntza: Pasadizoaren bukaera idaztea. Izaerari buruzko eremu semantikoa zabaltzea. Hitz elkartuak identifikatzea. Hitz elkartuetako osagaien kategoria gramatikalak bereiztea. Letra larrien erabilera-arauak identifikatzea. Noren, Norekin eta Norengatik deklinabide-kasuen funtzioak bereiztea. Nor-nork baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea. Gonbita idaztea, ezaugarri nagusiak eta helburua identifikatuz. Telefono-deiak aurrez prestatzea, helburu formala dutenean. Ohitura-nobela, nobela historikoa, nobela gotikoa, biografia eta

autobiografiaren edukia eta ezaugarriak bereiztea.

Balioak Adierazpena hobetzeko gogoa eta interesa. Letra larria zehatz erabiltzeko borondatea.

Jarduerak Egilearen bizitzari eta haren obrari buruzko datuak irakurri. Espazio-ontzi, pilotu eta abarri buruzko galderei erantzun. Testua irakurri, eta hitz ezezagunen esanahia kontsultatu. Ulermena: Testuko pertsonaien karguak zein diren adierazi.

Emakumezkoa identifikatu. Testuko informazio okerra zuzendu. Adierazpena: Sinonimoak bilatu, testuan. Izenen osagaiak lotu. Hausnarketa: Pertsonaia bat definitu. Pertsonaien arteko harremanak

azaldu, eskema osatuz. Sorkuntza: Pasadizoaren amaiera idatzi. Izenondoak sailkatu, izaeraren alderdi positiboen eta negatiboen arabera.

Hutsuneak bete, izenondo egokiekin. Sinonimoak erlazionatu. Gaizki erabilitako hitzak ordezkatu.

Perpaus batzuetako hitz elkartuak azpimarratu. Hitz elkartuak identifikatu. Ikaskideen eta ingurukoen abizenak batu, eta hitz elkartuak direnak zerrendatu.

Idazkera zuzenak seinalatu. Testu bateko akatsak zuzendu. Letra larriz hasten diren materialak zerrendatu. Izena eta izendatua lotu. Zenbait esaldi osatu, aukerak hautatuta. Galdera batzuei erantzun, letra larriak erabilita. Letra larriak idatzi, hala behar den lekuetan.

Taulak osatu, Noren, Norekin, Norengatik kasuekin. Hutsuneak bete, deklinabide-kasuekin. Zenbait izenordain eta izen berezi deklinatu. Postposizioak sailkatu, Noren ala Nori behar duten kontuan hartuta. Zenbait perpaus osatu, aditzak aukeratuta. Perpaus batzuk osatu, deklinabide-atzizki egokiekin.

Aditzak idatzi, pertsonak emanda. Perpaus batzuk osatu, sorta bateko aditzak aukeratuta. Baldintza errealak baldintza hipotetiko bihurtu. Ondorioak asmatu. Baldintzak asmatu. Aditzak idatzi, pertsonak emanda. Zenbait perpaus osatu, emandako aditzen artean aukeratuta. Baldintza errealak baldintza hipotetiko bihurtu. Ondorioak asmatu. Baldintzak asmatu.

Gonbit batzuk irakurri, eta igorleekin nahiz hartzaileekin lotu. Gonbit baten elementu nagusiak identifikatu. Gonbita idatzi, emandako datuak kontuan izanik.

Giltza 28


Telefono-deia prestatu, eta ikaskideen aurrean antzeztu. Bi testu irakurri, eta testuetako ezaugarriak adierazi. Nobela historikoa zer

garaitan kokatzen den zehaztu. Nobela gotikoan zer giro agertzen den adierazi. Biografiaren eta autobiografiaren ezaugarriak konparatu.

Ebaluazio-jarduerak Hitz elkartuak eta kategoria gramatikalak lotu. Esaldi batzuetan letra larriekin egindako akatsak zuzendu, eta esaldiak

berridatzi. Perpausak osatu, Noren, Norekin eta Norengatik deklinabide-kasuekin. Perpausak osatu, Nor-nork motako baldintza-ondorioko aditzak erabiliz. Biografia baten zatia irakurri, eta autobiografia eran idatzi.

Giltza 29


2. MONOGRAFIKOA

Denbora: 5 ordu


Helburu didaktikoak Hizkuntza-aldaerak eta haietan parte hartzen duten faktoreak bereiztea. Euskara batuaren eta euskalkien eremuak zehaztea, eta euskararen

hedaduraren berri izatea. Testuen egitura identifikatzea. Laburpenak ondo egiten ikastea.

Oinarrizko gaitasunak Hizkuntza-aldaerak: Adierazpena aberastea, erregistroak eta argotak

erabiliz. Testuen egitura (I): Testuen egitura identifikatzea. Halaber, nork bere

testuak eta eskemak sortzea, landutako egituren arabera antolatuz.

EdukiakKontzeptuak

Hizkuntza-aldaerak. Hizkuntza-aldaera motak: historikoak, estilo-aldaerak, sozialak eta

geografikoak. Aldaera historikoak. Estilo-aldaerak: erregistro formala eta erregistro informala. Aldaera sozialak: argotak. Aldaera geografikoak: euskalkiak. Euskara batua eta euskalkiak. Euskararen hedadura. Testuen egitura. Eskola-testu edo testu akademikoen egitura motak: konparazio-egitura eta

arazoak/konponbidea motako egitura. Laburpena.

Prozedurak Hizkuntza-aldaeretan parte hartzen duten faktoreak identifikatzea. Aldaera motak sailkatzea. Aldaera historikoak oro har bereiztea. Estilo-aldaeretako erregistro nagusiak oso har bereiztea. Argotak zer diren jakitea. Euskararen aldaera geografikoak oro har bereiztea. Euskara batuaren eta euskalkien arteko harremana hautematea. Euskararen gaur egungo hedadura kokatzea.

Giltza 30


Eskola-testu edo testu akademikoen egitura identifikatzea: ideia nagusiak eta haien arteko erlazioa.

Eskemak testuen egituren arabera identifikatzea. Laburpena egitea.

Balioak Hizkuntza-aldaerak ezagutzeko interesa. Testuen egitura bilatzeko interesa. Ikasketetarako estrategia nagusia testuen egitura identifikatzea dela

onartzea.

Jarduerak Hizkuntza-aldaera zer den seinalatu, eta hizkuntza-aldaerak zer faktorek

eragiten dituzten adierazi. Testu bi alderatu, zer hizkuntza-aldaera mota gertatu den adierazi eta

ezberdintasunak taula batean eman. Zenbait perpaus zer argot motari dagozkien esan. Zenbait egoeratan zer erregistro erabili behar diren adierazi, eta erregistro

bakoitzeko adibide bat idatzi. Esaldi bati jarraipena eman, aukera egokia seinalatuta, eta erantzuna

arrazoitu. Zerrenda bateko hizkuntzak eta dialektoak sailkatu, kasuan kasu. Mendebaldeko eta erdialdeko euskalkietako hitzak euskara batuko hitzekin

lotu. Testu bat arretaz irakurri, eta testuaren egitura nahiz testu-adierazleak

identifikatu. Eskema osatu eta laburpena idatzi, eskemaren laguntzarekin. Testu bat irakurri, testuaren egitura zein den adierazi, proposatzen diren

irtenbideak identifikatu, eskema bat egin, izenburua asmatu eta laburpena idatzi, eskemaren laguntzarekin.

Konparazio-testu bat idatzi, taulako informazioa erabilita, eta testuan erabilitako testu-adierazleak azpimarratu.

Ebaluazio-jarduerak Esaldi batzuk berridatzi, akatsak zuzenduta. Erregistro motak definitu.

Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia arloko testu bat aukeratu; irakurri; eta gaia, paragrafoen arteko erlazioa, ideia nagusiak, eskema eta abar landu.

Giltza 31


7. UNITATEA

Denbora: 3 aste

Diziplinartekotasuna: Naturaren Zientziak. Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia

Helburu didaktikoak Poesia irakurtzeko interesa sentitzea, besteen sentimenduekin bat egiteko. Gorputzaren gaitzen eremu semantikoa zabaltzea, eta hiztegia aberasteko

moduak aztertzea, eratorpenaren bidez. Ulergarritasuna eta zuzentasuna areagotzea, kontsonante txistukariak ondo

idatziz. Norentzat, Nortzat eta Zerez kasuak lantzea. Baldintza-ondorioko aditzak aztertzea, eta zuzen erabiltzen trebatzea. Errezeten egitura aztertzea, eta nork bere errezetak era horretan idazten

trebatzea. Esperimentuak egin eta ahoz azaltzeko baliabideez jabetzea. Lirikaren ezaugarri nagusiak identifikatzea, eta estilo-baliabideen helburua

efektu estetikoa lortzea dela ohartzea.

Oinarrizko gaitasunak Hiztegia aberastea eta hitz berriak sortzea, eratorpenaren bidez.

Txistukariak zuzen ahoskatzea eta idaztea, eta deklinabide-atzizkiak nahiz baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea.

Ikaskideekin hitz egiterakoan iritziak errespetatzea. Internet informazio-tresnatzat hartzea. Lirikan ohikoak diren ideiak eta sentimenduak interpretatzea.

EdukiakKontzeptuak

Egilea. Hitz-eratorpena: aurrizkiak. Kontsonante txistukariak. Maileguetako kontsonante txiskukariak. Deklinabidea: Norentzat, Nortzat eta Zerez kasuak. Aditza: baldintza (Nor-nori), ondorio hipotetikoa eta lehenaldiko ondorioa. Errezeta. Lirika.

Prozedurak Testuaren gaiarekin erlazionaturiko galderei erantzutea. Miren Agur Meaberen eta Juan Ramon Madariagaren poema bana

irakurtzea. Ulermena: Hirugarren Munduko umeen egoerari buruzko poemak ulertzea. Adierazpena: Hitz sinonimoak poemetan identifikatzea. Hausnarketa: Herrialde pobreetako umeen arazoei buruz hausnartzea.

Giltza 32


Gorputzaren gaitzei buruzko eremu semantikoa zabaltzea. Aurrizkiak identifikatzea. Kontsonante txistukarien idazkera identifikatzea. Maileguetako txistukarien idazkera identifikatzea. Norentzat, Nortzat eta Zerez deklinabide-kasuen funtzioak bereiztea eta

egoki erabiltzen ikastea. Nor-nori baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea. Errezeta idaztea, atal nagusiak bereiziz. Esperimentua ahoz azaltzeko aholkuei jarraitzea. Lirikaren ezaugarriak bereiztea. Lirikaren estilo-baliabide fonetikoak, sintaktikoak eta semantikoak

identifikatzea.Balioak

Sorkuntza: Garapen-bidean dagoen herrialde bateko harren egoera imajinatzeko ahalegina.

Hitz eratorriak sortzeko joera. Txistukariak zuzen idazteko ahalegina. Testu lirikoen estimua egilearen sentsibilitatearen isla gisa.

Jarduerak Egilearen bizitzari eta haren obrari buruzko datuak irakurri. Beste herri batean jaiotzeak izango zukeen eraginaz pentsatu. Testua irakurri, eta hitz ezezagunen esanahia kontsultatu. Ulermena: Poemek irakurlearengan duten eragina adierazi. Poemetan

lantzen den gaia azaldu. Adierazpena: Hitz jakin batzuen sinonimoak poemetan bilatu. Sentimendu

batzuk modu poetikoan idatzi. Hitz sinonimoak lotu. Hausnarketa: Herrialde pobreetako arazoen gainean hausnartu. Sorkuntza: Garapen-bidean dagoen herrialde bateko haur baten lekuan

jarri, eta egunkari zati bat idatzi. Gaixorik egotea adierazten duten zenbait esamolde seinalatu. Esaldi

batzuk osatu, aditz egokiekin. Gaixotasunak idatzi, sintomak irakurrita. Katarro hitzaren sinonimoak osatu. Zenbait esaldi osatu, hitz egokiak aukeratuta.

Zenbait aurrizki eta kontzeptu lotu. Aurrizkiekin sortutako hitz eratorriak idatzi. Zenbait perpaus berridatzi, azpimarratutako hitzei aurrizkiak erantsita. Aurrizkiduna ez den hitz seinlatu. Ber- eta bir- aurrizkiak bereizi. Zenbait hitzi artizkia erantsi.

Hitz batzuk osatu, txistukariak idatzita. Hitzak eta esanahiak lotu. Esaldi batzuk osatu, emandako hitzak baliatuz. Hiztegian hiru hitz bilatu, eta esaldiak idatzi. Hiruna hitz sortu, hiru atzizkirekin.

Hitz mailegatu batzuk euskaraz idatzi. Zenbait esalditako txistukariak zuzendu. Igarkizunak osatu, falta diren txistukariak idatzita.

Taulak osatu, Norentzat, Nortzat eta Zerez kasuekin. Hutsuneak bete, deklinabide-kasuekin. Zenbait izenordain eta izen berezi deklinatu. Zenbait erakusle deklinatu.

Aditzak idatzi, pertsonak emanda. Perpausak osatu, aditzak aukeratuta. Baldintza errealak baldintza hipotetiko bihurtu. Ondorioak asmatu. Balditnzak asmatu. Aditzak idatzi, pertsonak emanda. Perpausak osatu,

Giltza 33


aditzak aukeratuta. Baldintza errealak baldintza hipotetiko bihurtu. Ondorioak asmatu. Baldintzak asmatu.

Nahasita dauden hiru errezetak erlazionatu. Errezeta baten urratsak ordenatu. Osagaiak eta ekintzak lotu. Etxekoei errezeta bat eskatu, eta idatzi. Errezeta bat asmatu.

Esperimentu bat azaldu, bi gairen artean aukeratuta. Poema bat irakurri eta bertso-lerroei, ahapaldiei, errimari, silabei eta abarri

erreparatu. Poema libre bat idazten saiatu. Hainbat poesia-liburutan estilo-baliabideak bilatu.

Ebaluazio-jarduerak Zenbait hitz dagozkien aurrizki edo artizkiekin lotu, hitz eratorriak

sortzeko. Paragrafo batean falta diren txistukariak idatzi. Hutsuneak bete, deklinabide-kasuak hautatuta. Perpaus batzuk osatu, baldintza-ondorioko aditzekin. Poema bat irakurri, eta bertso-lerroei, hoskidetasunari eta abarri buruzko

galderei erantzun.

Giltza 34


8. UNITATEA

Denbora: 3 aste

Diziplinartekotasuna: Teknologiak. Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia. Naturaren Zientziak

Helburu didaktikoak Misteriozko eta abenturazko narrazioak irakurtzen atsegin hartzea, eta

zirrara eragiten duten elementuak zein diren ikastea. Jantzien eremu semantikoa zabaltzea, eta atzizkien bidez hiztegia

aberasteko moduak aztertzea. Idazkien zuzentasuna areagotzea, h letra ondo erabiliz. Non, Nongo eta Nora deklinabide-kasuak lantzea. Baldintza-ondorioko aditzak aztertzea, eta zuzen erabiltzen trebatzea. Jarraibide-testuen ezaugarriak aztertzea, eta ereduen arabera, beste batzuk

sortzea. Argibideak perpaus laburren zein informazio zehatzen bidez eta

erreferentzia-puntuak eskainiz ematea. Poesia motak identifikatzea —poesia soziala, poesia narratiboa eta poesia

lirikoa— eta generoen arteko nahasketen aukerez jabetzea.

Oinarrizko gaitasunak Hitzak sortzeko bideak identifikatzea. Halaber, ortografia-arauen erabilera

balioestea, eta deklinabide-kasuak zein baldintza-ondorioko aditzak bereiztea.

Jarraibideetako informazioa ulertzea eta interpretatzea. Argibideak egitean zehatza izatea. Poesia motak identifikatzea, mota bakoitzeko ezaugarrien arabera.

EdukiakKontzeptuak

Egilea. Hitz-eratorpena: atzizkiak. h letra: erabilera-arauak. Deklinabidea: Non, Nongo eta Nora kasuak. Aditza: baldintza ( Nor-nori-nork) eta ondorioa. Jarraibide-testuak. Poesia motak: poesia soziala, poesia narratiboa eta poesia lirikoa.

Prozedurak Testuaren gaiarekin erlazionaturiko galderei erantzutea. César Mallorquí idazlearen Xivaren malkoak liburuaren pasarte batzuk

irakurtzea. Ulermena: Margolan garrantzitsuenaren nondik norakoaz jabetzea. Adierazpena: Definizio batzuei dagozkien hitzak testuan bilatzea.

Pertsonaiak deskribatzeko baliatutako elementuak aztertzea.

Giltza 35


Hausnarketa: Itxuraren eta nortasunaren arteko loturen inguruan iritzia ematea.

Sorkuntza: Bi pertsonaren irudiei begira, deskribapena egitea. Jantziei buruzko eremu semantikoa zabaltzea. Egilea, toki-izenak, tresnak, joera-izaera eta ideia abstraktuak adierazteko

atzizkiak identifikatzea eta hitz eratorriak lortzeko erabiltzea. h letra behar den kasuetan erabiltzea. Non, Nongo eta Nora deklinabide-kasuak egoki erabiltzea eta haien

funtzioak bereiztea. Nor-nori-nork baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea. Jarraibide-testuak idaztea, ezaugarriak, atalak eta hizkera identifikatuz. Ahozko argibideak labur, zehatz eta erreferentzia-puntuak adieraziz

ematea. Poesia sozialaren, poesia narratiboaren eta poesia lirikoaren xedeak, gaiak

eta ezaugarriak bereiztea.

Balioak Atzizkien balioespena, hitz berriak sortzeko. h letra zuzen erabiltzeko arreta. Hainbat poesia mota irakurtzeko irekitasuna, nork bere burua ezagutzeko

tresna gisa.

Jarduerak Egilearen bizitzari eta haren obrari buruzko datuak irakurri. Familiakoekin nola konpontzen diren azaldu. Testua irakurri, eta hitz ezezagunen esanahia kontsultatu. Ulermena: Protagonista eta Margarita ikusten ari diren margolanari

buruzko galderei erantzun. Adierazpena: Definizioei dagozkien hitzak bilatu, testuan. Pertsonaiak

deskribatzeko zer elementuri erreparatu zaien adierazi, taula batean. Hausnarketa: Itxuraren eta nortasunaren inguruan hausnartu. Sorkuntza: Bi pertsona deskribatu, haien argazkiei begira. Hutsuneak bete, emandako jantzi-izenak aukeratura. Zenbait irudi eta izen

lotu. Jantziekin zerikusia duten esamoldeak eta esanahiak lotu. Hutsuneak bete, aurreko jarduerako esamoldeak erabilita.

Zenbait hitzi egilea adierazteko atzizkiak erantsi. Hitzak sortu, toki-izenak sortzeko atzizkiekin. Lexemak eta atzizkiak banatu. Galdera batzuei atzizkidun hitzekin erantzun. Esaldiak osatu, izen abstraktuak sortzeko atzizkiak erabilita.

h letraren idaztarau bakoitzaren bi adibide eman. Zuzen idatzitako hitzak azpimarratu. Esaldiak berridatzi, zuzenketak eginda. Esaldiak osatu, emandako hitz homonimoak baliatuz. Hitzei h letra gaineratu, eta esaldiak idatzi. Zenbait erakusle eta aditzondoren idazkera zuzenak inguratu. Testuan falta diren hak idatzi.

Taula osatu, Non, Nongo eta Nora kasuekin. Zenbait izen berezi deklinatu. Izenordain batzuk deklinatu. Hutsuneak bete, Non, Nongo eta Nora kasuekin. Perpausak osatu, deklinabide-kasuekin.

Pertsonak eta aditzak lotu. Aditzak idatzi, pertsonak emanda. Perpausak osatu, emandako aditzekin. Baldintza errealak baldintza hipotetiko bihurtu. Ondorio hipotetikoko aditzak lehenaldian idatzi, eta alderantziz. Perpausak

Giltza 36


osatu. Perpausak berridatzi, baldintza-ondorioko aditzak erabiliz. Ondorioak asmatu. Baldintzak asmatu. Perpausak idatzi, pertsonak emanda.

Jarraibide-testu bat irakurri, eta urratsen banaketa eta hurrenkeraren inguruko galderei erantzun. Jarraibide-testu baten zatiak ordenatu. Argazki-kamera erabiltzeko jarraibide-testua idatzi.

Kale batetik beste batera joateko argibideak azaldu. Ikastetxetik etxera joateko bidea adierazi, ikaskide bati. Herriko gairen baten inguruan argibideak eman.

Poema sozial bat irakurri, eta hizkerari, estiloari eta abarri buruzko galderei erantzun.

Bi poema narratibo irakurri, eta edukiak konparatu. Hiru poema liriko irakurri, eta bakoitza zeri buruzkoa den azaldu.

Ebaluazio-jarduerak Esaldi batzuk osatu, emandako atzizkiak erabilita. h letradun zenbait hitz zuzendu. Perpaus batzuk osatu, deklinabide-atzizki egokiekin. Hutsuneak bete, Nor-nori-nork motako baldintza-ondorioko aditzekin. Poema bat irakurri, eta protagonistari, edukiari eta abarri buruzko galderei

erantzun.

Giltza 37


9. UNITATEA

Denbora: 3 aste

Diziplinartekotasua: Gizarte Zientziak, Geografia eta Historia. Naturaren Zientziak

Helburu didaktikoak Komediak irakurtzeko interesa sentitzea, bizitasuna eta umorea uztartuz. Nekazaritzaren, abeltzaintzaren eta arrantzaren eremu semantikoa

zabaltzea, eta atzizkien bidez hiztegia aberasteko moduak aztertzea. Bustidura zeri deritzon, eta lekuan lekuko hizkeren eta euskara batuaren

arteko zenbait ezberdintasunez jabetzea. Nondik, Norantz eta Noraino deklinabide-kasuak lantzea. Baldintza-ondorioko aditzak aztertzea, eta zuzen erabiltzen trebatzea. Eskabide motak eta eskabideen egitura identifikatuta, nork bere eskabidea

egiten ikastea. Errespetua, ahotsaren tonua, jariotasuna eta naturaltasuna lortzea, ahozko

eskabideak egiterakoan. Antzerki-testu motak identifikatzea —komedia, tragedia eta drama—, eta

haiek irakurriz gozatzea.

Oinarrizko gaitasunak Hitzak sortzea, atzizkien bidez. Halaber, hitzak bustiduraz gozatzea,

deklinabide-kasuak trebetasunez erabiltzea zein baldintza-ondorioko aditzen erabilera finkatzea.

Euskal Herriko aniztasun linguistikoaz jabetzea eta aberastasun hori balioestea.

Orotariko eskabideak irakurtzea eta idaztea. Antzerki-testu motak identifikatzea, ezaugarrien eta helburuaren arabera.

EdukiakKontzeptuak

Egilea. Hitz-eratorpena: atzizkiak. Bustidura: automatikoa eta adierazkorra. Deklinabide-kasuak: Nondik, Norantz eta Noraino. Aditza: baldintza (berrikusketa). Eskabidea. Dramatika: komedia, tragedia eta drama.

Prozedurak Testuaren gaiarekin erlazionaturiko galderei erantzutea. Joxean Sagastizabal idazlearen Kutsidazu bidea, Ixabel komediaren

pasartea bat irakurtzea. Ulermena: Antzerki-testuetako ezaugarriak zein diren jakitea. Adierazpena: Hitz sinonimoak identifikatzea. Euskalkiak eta batua

bereiztea.

Giltza 38


Hausnarketa: Baserriko bizimoduaren inguruan hausnartzea. Nekazaritzari, abeltzaintzari eta arrantzari buruzko eremu semantikoa

zabaltzea. Modua, multzoa edo ugaritasuna, ekintza, ondorioa, denbora eta

graduazioa adierazteko atzizkiak identifikatzea, eta hitz eratorriak lortzeko erabiltzea.

Bustidura automatikoa eta bustidura adierazkorra identifikatzea. Nondik, Noratz eta Noraino deklinabide-kasuak egoki erabiltzen ikastea. Baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea. Eskabideak idaztea, elementuak identifikatuz: hartzailearen datuak,

eskatzailearen datuak, eskabidea egiteko arrazoiak edo azalpena, eskaria, eskertzeko esaldia, agurra eta lekua, data eta igorlearen sinadura.

Ahoazko eskaeretan zer alderdi zaindu behar diren jakitea. Dramatikaren ezaugarriak: elkarrizketa edo bakarrizketa, akotazioak,

agerraldiak, denbora eta eszenografia identifikatzea. Komedia, tragedia eta drama bereiztea eta identifikatzea.

Balioak Sorkuntza: Baserriko eta hiriko bizimoak konparatzeko interesa agertzea. Nork bere hiztegia zabaldu eta aberasteko interesa.

Jarduerak Egilearen bizitzari eta haren obrari buruzko datuak irakurri. Baserriko hizkerei eta tresnei buruzko galderei erantzun. Testua irakurri, eta hitz ezezagunen esanahia kontsultatu. Ulermena: Letra etzanen informazioa zer motatakoa den adierazi.

Protagonistak ikusleei noiz hitz egiten dion seinalatu. Adierazpena: Hitz jakin batzuen sinonimoak testuan bilatu. Euskalkian

agertzen diren esaldi batzuk batuak idatzi. Hausnarketa: Baserriko eta hiriko bizimoduak konparatu. Sorkuntza: Baserriko eta hiriko abantailak eta desabantailak erkatu, taula

batean. Testua idatzi, ikaskideen ideiak batuz. Nekazaritza-, abeltzaintza- eta arrantza-giroko hitzak taula batean sailkatu.

Nekazarien lanabesak eta haien izenak lotu. Letrak ordenatu, eta definizioekin lotu. Abereen izenak bere definizioen ondoan idatzi.

Atzizkiak eta esanahiak lotu, eta adibideak eman. Hitzak eta atzizkiak lotu. Zenbait hitzek zer atzizki duten adierazi. Lexemak eta atzizkiak lotu. Zenbait esaldi osatu, emandako atzizkiak erabiliz. Atzizki batzuek handitasuna ala txikitasuna adierazten duten esan.

Euskalki batzuetan ahoskatzen diren moduan idatzitako hitzak batuan idatzi. Bustidurarekin idatzita dauden hitzen jatorrizko forma zein den esan. Esaldi batzuk osatu, bustiduradun hitzekin. Hutsuneak bete, bi aukeratatik egokiena idatzita. Idazkera zuzenak azpimarratu. Bustiduradun zortzi toponimo bilatu, letrazopan. Bustiduraz ahoskatzen diren hitzak aurkitu, testu batean.

Taulak osatu, Nondik, Norantz eta Noraino kasuekin. Izen arruntak eta bereziak deklinatu. Izenordain batzuk deklinatu. Erantzun zuzenak aukeratu. Zenbait perpausetako hutsuneak bete. Perpausak osatu, parentesi arteko hitzak deklinatuz.

Giltza 39


Taula osatu, baldintza-ondorioko aditzekin. Pertsonak eta aditzak lotu. Baldintza-ondorioko zortzi aditz aurkitu, letra-zopan. Perpausak berridatzi, baldintza hipotetikoak erabiliz. Hutsuneak bete. Perpausak berridatzi, baldintza-ondorioa erabiliz. Zenbait galderari erantzun. Perpausak sortu, emandako aditzekin.

Gutun bateko elementuak seinalatu, zenbakien bidez. Gutun bati falta zaizkion elementuak txertatu. Gutun formalarekin egingo zenituzkeen eskabideak seinalatu. Gutun formala zein informala idatzi, gai baten inguruan. Gutun baten egiturari erreparatu, eta falta zaizkion ezaugarriak asmatu. Testu batek eskabide-orritzat hartzeko izan behar dituen elementuak zehaztu.

Eskabideak egiteko egoera bat aukeratu, eta antzeztu. Antzerki-testua irakurri, eta antzerki-testuen ezaugarriei buruzko galderei

erantzun. Antzerki.testua irakurri, eta akotazioei buruzko galderei erantzun. Hamlet obrari buruzko informazioa bilatu. Komediari eta tragediari dagozkien maskarak bereizi. Antzerki-testua irakurri, eta tragikomediaren ezaugarriak seinalatu. Antzerki-testu labur bat idatzi, taldeka.

Ebaluazio-jarduerak Izenak sailkatu, eremu semantikoen arabera. Hitzak eta atzizkiak lotu, eta hitz berriekin perpausak osatu. Perpausak zuzendu, euskara batuak eskatzen duen eran. Hitz batzuk deklinatu. Hutsuneak bete, baldintzako aditzekin. Antzerki-testua irakurri, eta galderei erantzun.

Giltza 40


3. MONOGRAFIKOA

Denbora: 5 ordu


Helburu didaktikoak Euskalkien sailkapen nagusien berri izatea. Euskalkien zenbait ezaugarri bereiztea. Testu baten egitura identifikatzea.

Oinarrizko gaitasunak Euskalkiak: Euskalkien sailkapena argi izatea. Halaber, euskalkien

ezaugarri batzuk identifikatzea. Testuen egitura (II): Edozein testuren egitura aztertzea.

EdukiakKontzeptuak

Euskalkien sailkapen garrantzitsuenak: Luis Luzien Bonaparte eta Koldo Zuazo.

Koldo Zuazoren sailkapena: mendebaldekoa, erdialdekoa, nafarrera, nafar-lapurtera, ekialdeko nafarrera eta zuberera.

Eskola-testu edo testu akademikoen egitura motak: kausa/ondorioa motako egitura eta zerrendatze-egitura.

Prozedurak Euskalkiak sailkatzen jardun duten bi euskalarien teoriak laburrean

ezagutzea. Euskalkietako testuak, ezaugarriak eta mapak aztertzea. Koldo Zuazoren sailkapena eta ezaugarriak bereiztea. Euskalkien mapak irakurtzea. Eskola-testu edo testu akademiko baten egitura identifikatzea. Eskola-testu edo testu akademiko baten ideia nagusiak eta ideia horien

arteko erlazioa identifikatzea.

Balioak Euskalkien berezitasun nagusiak ezagutzeko jakin-mina. Testuen egitura bilatzeko interesa. Ikasketetarako estrategia nagusia testuen egitura identifikatzeko dela

onartzea.

Jarduerak Zenbait baieztapen egia ala gezurra diren esan. Herriak eta probintziak lotu, eta herri bakoitzean zer euskalki erabiltzen den

adierazi.

Giltza 41


Emandako zenbait hitz zer euskalkitakoak diren esan. Zenbait euskalkitan idatzitako esaldi batzuk euskara batuan idatzi. Zenbait esaldi irakurri, eta zer euskalkitakoak diren adierazi. Nabarmendutako zenbait hitzen sinonimoak idatzi. Euskalkiei buruzko baieztapen batzuk aztertu, taldeka. Testu bat irakurri (Garapenaren prezioa), egitura (kausa/ondorioa motako

egitura) identifikatu, testu-adierazleak seinalatu, eta eskema osatu. Testu bat irakurri (Arnas aparatua), egitura (zerrendatze-egitura)

identifikatu, testu-adierazleak seinalatu, eta eskema osatu. Taula bat osatu, arestian aztertutako lau egiturak konparatuz. Testu bat irakurri (Euri azidoa), egitura (kausa/ondorioa motako egitura)

identifikatu, testu-adierazleak seinalatu, eskema osatu, eta laburpena idatzi, eskemaren laguntzarekin.

Testu bat irakurri (Murriztu, berrerabili, birziklatu), egitura (arazoa/konponbidea motako egitura) identifikatu, testu-adierazleak seinalatu, eta eskema egin.

Konparazio-egitura duen testu bat idatzi, emandako informazioa erabiliz.

Ebaluazio-jarduerak Zenbait esaldi osatu, hasierak emanda. Euskalki bi aukeratu, eta haien

ezaugarriak idatzi. Ezaugarri batzuk zer euskalkitakoak diren adierazi. Testu bat irakurri, zer egitura mota duen esan eta testuaren eskema egin.

Giltza 42

1° ESO - Edebe · Web viewNor-nori-nork baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea....

Documents

Transcript of 1° ESO - Edebe · Web viewNor-nori-nork baldintza-ondorioko aditzak identifikatzea....