- UD10_A01_Alteracións

8/18/2019 - UD10_A01_Alteracións

1/12

Dirección Xeral de Formación Profesional eEnsinanzas Especiais

Material para a preparaciónde probas de acceso adistancia

Grao Medio

Proba Sociocultural

Parte da proba Lingua galega

Unidade didáctica 10. Alteracións da norma

Actividade Os castelanismos, os ulgarismos, o!iperen"ebrismos e os arca#smos.

Autora Grupo de traballo de elaboración depara a preparación da proba de acce

$ome do ar%uio U&10'A01'Alteracións.()*

Pá"ina 1 de 1+


2/12

ndice

1. *ic!a t-cnica....................................................................................................................

1.1 )#tulo e descrición............................................................................................................

1.+ Ob"ectios........................................................................................................................Ob"ectios didácticos...............................................................................................

1. /ontidos........................................................................................................................... /onceptuais.............................................................................................................Procedementais....................................................................................................... Actitudinais...............................................................................................................

1. Aspectos metodoló"icos...................................................................................................

1. &escrición do %ue se ai aprender ...................................................................................

+. &escrición da actiidade..................................................................................................

+.1 2ntrodución........................................................................................................................Os castelanismos.....................................................................................................Os ulgarismos.........................................................................................................Os !iperen"ebrismos...............................................................................................Os arca#smos...........................................................................................................3

+.+ )are4as............................................................................................................................. 3

+.+.1 )are4a 1. Os castelanismos................................................................................................3

5"ercicio 1................................................................................................................35"ercicio +................................................................................................................65"ercicio ................................................................................................................6

Autoaaliación..............................................................................................................75"ercicio ................................................................................................................7

+.+.+ )are4a +. Os ulgarismos....................................................................................................7

5"ercicio 1................................................................................................................75"ercicio +................................................................................................................8

+.+. )are4a . Os !iperen"ebrismos...........................................................................................8

5"ercicio 1................................................................................................................8

+.+. )are4a . Os arca#smos....................................................................................................10

5"ercicio 1..............................................................................................................105"ercicio +..............................................................................................................10

Autoaaliación............................................................................................................10+.+. )are4a . (ecapitulación de alteracións da norma............................................................11

5"ercicio 1..............................................................................................................11

Pá"ina 2 de 1+

http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964315http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964315http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964316http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964316http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964317http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964317http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964318http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964318http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964319http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964319http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964320http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964320http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964321http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964321http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964322http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964322http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964323http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964323http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964324http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964324http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964325http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964325http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964326http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964326http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964327http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964327http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964328http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964328http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964329http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964329http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964330http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964330http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964331http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964331http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964332http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964332http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964333http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964333http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964334http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964334http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964335http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964335http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964336http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964336http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964337http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964337http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964338http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964338http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964339http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964339http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964340http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964340http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964341http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964341http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964342http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964342http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964343http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964343http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964344http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964344http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964345http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964345http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964346http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964346http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964347http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964347http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964348http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964348http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964347http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964346http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964345http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964344http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964343http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964342http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964341http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964340http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964339http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964338http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964337http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964336http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964335http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964334http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964333http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964332http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964331http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964330http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964329http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964328http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964327http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964326http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964325http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964324http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964323http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964322http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964321http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964320http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964319http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964318http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964317http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964316http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964315http://var/www/apps/conversion/tmp/scratch_5/HYPERLINK%23_Toc100964348


3/12


4/12

/sta actividade componse de tare'as destinadas ao traballo individual do alumno. 0ódeserealizar de xeito presencial ou a distancia, a travs da internet.

Temporalización: cinco horas.

%ecursos:

− 1ateriais:

− (ibro de texto de (ingua galega de 23 de /45, 0roxecto +on'igura, Ana6a, 7##8. Autoras:+elia Díaz N9*ez e 1ercedes 4eixo 0astor. )4N: ;8


5/12

2. Descrición da actividade

2.1 )ntrod!ción

"s castelanismos

4on inter'erencias da lingua castelá debidas ao contacto entre ambas linguas ao longo dossculos. abitualmente son 'ormas ue están integradas na lingua galega ata tal punto uesubstituíron por completo as 'ormas galegas orixinarias. Alg9ns exemplos son os seguintesBindícase con asterisco o castelanismoC:

%A*TE+A,)*M"* +-X)%"* %A*TE+A,)*M"* ./AMAT)%A)*

/oniencia de d9as 4ormas: ti"ola ; pronunciado ?la@seB, un!a>pronunciado ?unaB

L=C2/OS

− /on4usión no uso de ?sono e ?soDo S2$)E/)2/OS

− /olocación errónea do pronome:


6/12

Tare'a 2: 5s hiperenxebrismos.

"s arcasmos

E medida ue se 'oi producindo a descuberta e a edición de textos galego


7/12

− 0a*al: cueiro.

− %odilla: xeonllo.

− Tobillo: nocello.

− 0lanchar: pasar o 'erro.

− 4altamontes: saltón.

− +asarse: casar.

− eca: bolsa.

− Turno: uenda.

E#ercicio 2

Diga cal a palabra correcta das seguintes parellas:

− %exurxirHrexurdir: rexurdir.

− /stoxoHestuche: estoxo.

− eletaHcataventos: cataventos.

− 0elda*oHchanzo: chanzo.

− DentadaHmordisco: dentada.

− 0ócimaHbeberaxe: beberaxe.

− 0oxaHsubasta: poxa.

− +alaveiraHcaveira: caveira.

− DescurrirHdescorrer: descorres.

− IobeleteHcubilete: gobelete.

− 0rognósticoHpronóstico: prognóstico.

E#ercicio &

Nas seguintes 'rases hai castelanismosJ localíceos e substit9aos pola palabra correcta:

− +olle esa olla ue está vacía e ponlle os calamares ue hai derriba da mesa.

− A carne cómese con cuchillo e tenedor, o postre con culleri*a. Non olvides a servilleta.

− /stá loco de envidiaJ non pensa nada máis ue en casarse con ela.

− Kuítalle a grasa á carne e as plumas ao polo.

− Ten o xardín cheo de babosas e no estanue non lle cabe outro renacuaxo.

− &általle un tornillo e a rosca para acabar de montar a estantería.

− Alcánzame o cascanocesJ din ue as noces son boas para o cutis.

− Na guerra de )ra estase a producir unha masacre.

− %egaleille ao neni*o de 0ura un sonaxeiro e unha peonza.

− Te*o ue solicitar unha beca para ir á !niversidade.

− Lorxe non barras a t9a habitación ue aínda está moi limpia.

Pá"ina 8 de 1+


8/12

− oxe vin un libro ue ti*a: golondrinas, codornices, mariposas, loros, ruise*ores e unha ballena ue parecía un monstruo.

A!toavaliación

− +olle esa ola ue está baleira e ponlle as luras ue hai derriba da mesa.

−

A carne cómese con coitelo e gar'o, a sobremesa con culleri*a. Non esuezas o pano.− /stá tolo de envexaJ non pensa nada máis ue en casar con ela.

− Kuítalle a graxa á carne e as plumas ao polo.

− Ten o xardín cheo de lesmas e no estanue non lle cabe outro cágado.

− &általle un para'uso e a porca para acabar de montar os andeis.

− Achgame o crebanocesJ din ue as noces son boas para a cute.

− Na guerra de )ra estase a producir un masacre.

− %egaleille ao neni*o de 0ura un axóuxere e unha buxaina.

−

Te*o ue solicitar unha bolsa de estudos para ir á !niversidade.− Lorxe non varras o teu cuarto ue aínda está moi limpo.

− oxe vin un libro ue ti*a: andori*as, paspallás, bolboretas, loros, reise*ores e unha balea ue parecía un monstro.

E#ercicio (

+ite alg9n outro caso de castelanismos ue co*eza.

2.2.2 Tarefa 26 "s v!l0arismos

&íxese nas seguintes palabras: arradio, mullere, a-i-alma, tar, espritu, verdá. A todas elas selles engadiu ou suprimiu unha vogal. Tamn pode haber alteracións vocálicas: aducado,Curuña, ánemo, menistro, taléfano, nmaro, etc.

4uprimir, engadir ou cambiar as vogais xera vulgarismos.

Tamn o cambio de consoantes xera vulgarismos: pulgatorio, almario, bulra, 'ídago, aluno,etc.

E#ercicio 1

/scriba ao lado dos seguintes vulgarismos a palabra correcta:

−

0idir: pedir.− Anduri*a: andori*a.

− (ovar: levar.

− 4omana: semana.

− Amoto: moto.

− /spranza: esperanza.

− irt9: virtude.

− 0er'ecto: per'ecto.

−

)norante: ignorante.

Pá"ina 9 de 1+


9/12

− Ademirar: admirar.

− 1ullere: muller.

− ran: verán.

− &acere: 'acer.

− 0robe: pobre.

− +alros: +arlos.

E#ercicio 2

+orrixa os vulgarismos ue haxa nos seguintes enunciados:

− 5 vran pasado tiven tempo de escoltar moita m9seca. erán, m9sica.

− 5 9neco ue sobra auí es ti, ue non 'as nada máis ue ouservas se estamos per'eitos e imoscoas tendencias máis atuais. Mnico, observas, per'ectos, actuais.

− 5 condanado do Los xa non lle ueda mamoria para sacar o carn de conducir. +ondenado,

memoria.− &ixo unha críteca boa, inda ue me custe ademitilo. +rítica, admitilo

2.2.3 Tarefa &6 "s hiperen#ebrismos

5s hiperenxebrismos ou hipergaleguismos responden á vontade de a'astar as 'ormas galegasdas correspondentes castelás.

&íxese nas seguintes 'ormas:

+astelán: primavera +astelán: nevera

Ialego: primavera Ialego: neveira

5 su'ixo ero!era do castelán non se corresponde sempre co galego eiro!eira. 0or iso o termo primaveira un hipergaleguismo.

E#ercicio 1

+orrixa os seguintes hipergaleguismos:

− 5rgaísmo: organismo.

− )mposibre: imposible ou imposíbel.

− 0ersoalidade: personalidade.

− 0ersoaxe: personaxe.

− 1ileiros: milleiros.

− prisoeiro: prisioneiro.

− +onscente: consciente.

− )nvencibre: invencible ou invencíbel.

− )ncrinado: inclinado.

− ourizonte: horizonte.

− 5rgulo: orgullo.

− rilante: brillante.

Pá"ina : de 1+


10/12

− 1ontana: monta*a.

− /strano: estra*o.

− Amabre: amable ou amábel.

− 0rumaxe: plumaxe.

− Iasoli*a: gasolina.

− umán: humano.

− 4inceiro: sincero.

− &reconte: 'recuente.

− +encia: ciencia.

2.2.4 Tarefa (6 "s arcasmos

5s arcaísmos son 'ormas galegas propias da )dade 1edia ue se utilizaron, en textos dos primeiros anos do sculo LL, para di'erenciar o galego do castelán. Te*en un a'ándi'erencialista, como os hipergaleguismos. 5s arcaísmos están en desuso na actualidade.

E#ercicio 1

4ubstit9a os seguintes arcaísmos polas 'ormas correctas:

− egada: vez.

− +onuerir: conseguir.

− &alescer: 'alecer.

− &avorescer: 'avorecer.

− +apiduo: capítulo.

− Door: dor.− Tiduo: título.

− 5uto: alto.

− 1aor: maior.

− Nascer: nacer.

E#ercicio 2

As seguintes palabras son vulgarismos, hiperenxebrismos, castelanismos e arcaísmos.+lasi'íueos e po*a a 'orma correcta: mortaxa, di'rente, ren, orgulo, asasi*o, páledo, lexos,capiduo, mor, intrs, colabourar, parexa, merescer, arbres, lechuga, gabardi*a.

A!toavaliación

+lasi'icación:;iperen#ebrismos Arcasmos !l0arismos %astelanismos

AsasiDo /ap#duo Páledo Le"os

Orgulo (en &i4rente Morta"a

/olabourar Mor 2ntr-s Pare"a

GabardiDa Merescer Arbres Lec!uga

Pá"ina 1


11/12


12/12

&ormas correctas correspondentes:;iperen#ebrismos Arcasmos !l0arismos %astelanismos

Asasino /ap#tulo Pálido Lon"e

Orgullo nada &i4erente Mortalla

/olaborar Maior 2nterese Parella

Gabardina Merecer Erbores Leituga

2.2.5 Tarefa 46 /ecapit!lación de alteracións da norma

E#ercicio 1

(ea o texto e conteste as preguntas ue ve*en deseguido:

?amos comentou don &elisindo pensatibre< xa ca6o. de. está deprendedo a nadar enseco.

ai ue principiar por ahí repricou don &eliciano botando lume< eu deprendo a nadar por un mtodo centí'eco, rigorosamente centí'eco, non empíreco, e se non o cree vaino ver.

/ colleu un libro e p9xollo diante do nariz.O...P

0ois mire, mire a bibiogra'ía respondeu o outro.

Abondou ue vise o n9maro de obras doutrinais en alemán ue citaba o autor.

Non collía d9bidaJ ning9n home culto ti*a dereito a i*orar unha cencia xa constituída esistematizada comQa natación.

O...P

en direille< respondeu don &elisindo conuerido de todo u na 6

- UD10_A01_Alteracións

Documents

Transcript of - UD10_A01_Alteracións