1

Ο ηδηαίηερα αλζρώπηλος Louis Malle: αλαδεηώληας ηελ

ασζεληηθόηεηα θαη ηελ παηδηθή αζωόηεηα

ηνπ Γξ. Νίθνπ Τεξδή

Μνπ πήξε κηα νιόθιεξε δσή γηα λα θαηαθέξσ λα δσγξαθίζσ κε ηελ

ειεπζεξία ελόο παηδηνύ (αγαπεκέλν απόθζεγκα ηνπ Malle από ηνλ Pablo

Picasso).

Ο ηδηαίηεξα επγελήο,

εθιεθηηθηζηήο, Γάιινο

θηλεκαηνγξαθηζηήο Louis

Malle,1 ν νπνίνο

γελλήζεθε ζηελ

Thumeries ζηε βόξεηα

Γαιιία ην 1932 θαη

πέζαλε από θαξθίλν ζην

Beverly Hills ηνπ Los

Angeles ην 1995, είλαη

από ηνπο πην γλσζηνύο

ζθελνζέηεο ηόζν ζηελ

παηξίδα ηνπ, όζν θαη

δηεζλώο.

Πνιπβξαβεπκέλνο γηα ην έξγν ηνπ, θαηέθηεζε επαλαιεπηηθά ην Χξπζό ιηνληάξη ζην

θεζηηβάι ηεο Βελεηίαο, ελώ αξγόηεξα ζηελ θαξηέξα ηνπ πξνηάζεθε ζπρλά γηα ηα

βξαβεία ηεο Ακεξηθάληθεο Αθαδεκίαο, θ.ά.

Αλ θαη ζπρλά ηνλ ζπλδένπλ κε ηε γαιιηθή Nouvelle Vague, θαη εηδηθά κε ηνπο

ζθελνζέηεο ηεο Αξηζηεξήο Όρζεο (εληάζζνληάο ηνλ ζηελ επξύηεξν θύθιν ησλ

βαζηθώλ εθθξαζηώλ ηεο: Alain Resnais, Chris Marker, Agnes Varda θ.ά.), ν ίδηνο

πξνπνξεύηεθε θαηά ηξία ρξόληα ηνπ μεζπάζκαηνο ηεο Nouvelle Vague όηαλ ην 1956

κεηά ηελ ζπλεξγαζία ηνπ κε ηνλ Robert Bresson (σο βνεζόο ζθελνζέηεο ζηελ ηαηλία

Un condamné à mort s'est échappé ou Le vent souffle où il veut),2 καδί κε ηνλ

θεκηζκέλν σθεαλνγξάθν Jacques Cousteau ζθελνζέηεζαλ ην ππνβξύρην ληνθηκαληέξ

Le Monde Du Silence (The Silent World, 1956) κε ην νπνίν θέξδηζαλ ην βξαβείν

Palme d’Or ζηηο Κάλεο.3 Ήηαλ ε πξώηε θνξά πνπ ην Φεζηηβάι απέλεηκε ην κεγάιν

βξαβείν ζε έλα ληνθηκαληέξ, ώζπνπ ν Michael Moore κε ην Fahrenheit 9/11

επαλέιαβε ην θαηόξζσκα απηό ην 2004.

1 Ο Malle ήηαλ γηνο βηνκεράλσλ θαη καθξηλόο απόγνλνο γάινπ επγελή ν νπνίνο έθαλε ηελ ηύρε ηνπ

εκπνξεπόκελνο δαραξόηεπηια θαηά ηνπο Ναπνιεόληεηνπο πνιέκνπο (1803-1815). Οη γνλείο ηνπ

απνζάξξπλαλ ην εθεβηθό ελδηαθέξνλ ηνπ γηα ηνλ θηλεκαηνγξάθν, αιιά ην 1950 ηνπ επέηξεςαλ λα

γξαθηεί ζηε ζρνιή θηλεκαηνγξάθνπ L'Institut des hautes études cinématographiques (IDHEC) ζην

Παξίζη. 2 Αξγόηεξα ν Malle, δήισζε όηη ην θηλεκαηνγξαθηθό ζηηι ηνπ Bresson δελ ηνλ επεξέαζε, αλ θαη πνιύ

ζα ην ήζειε (;!). 3 Σηελ αξρή ν λεαξόο Malle αλέιαβε ηελ ππνβξύρηα θηλεκαηνγξάθεζε ηνπ ληνθηκαληέξ Le Monde Du

Silence, ελώ κε ηελ νινθιήξσζή ηνπ, ζπλππέγξαςαλ ηε ζθελνζεζία κε ηνλ Jacques Cousteau, ν

νπνίνο αξγόηεξα δήισζε όηη πνηέ ζηελ θαξηέξα ηνπ δελ είρε ηόζν θαιό ζπλεξγάηε, εηδηθά, ζηα

ππνβξύρηα γπξίζκαηα. Η ηαηλία απέζπαζε θαη ην βξαβείν Oscar θαιύηεξνπ ληνθηκαληέξ ην 1957, αλ

θαη ν Malle δελ παξέζηε ζηελ ηειεηή αθνύ ην βξαβείν απνλεκήζεθε ζηνλ ζπλ-ζθελνζέηε ηεο ηαηλίαο

Jacques Cousteau.

.

Η Jeanne Moreau ζηελ ηαηλία Ascenseur Pour L' Echafaud

2

Ο Malle, παξόηη θαηαγόηαλ από κία πινύζηα αξηζηνθξαηηθή νηθνγέλεηα, ζε ειηθία

25 εηώλ, βξήθε ρξήκαηα απνθιεηζηηθά ράξε ζην βξαβείν γηα λα ζθελνζεηήζεη ηελ

πξώηε κεγάινπ κήθνπο ηαηλία κπζνπιαζίαο ηνπ: Ascenseur Pour L’ Echafaud

(Aζαλζέξ γηα δνινθόλνπο, 1958), έλα έληνλν ζηηιάην ζξίιεξ πνπ ιάλζαξε κηα

πξσηόηππε κνπζηθή ηνπ Miles Davis θαη αλέδεημε δηεζλώο σο ζηαξ ηελ Jeanne

Moreau4. Η απέξαληε πεξηέξγεηα ηνλ νδήγεζε ζηελ δηάξθεηα ηεο θαξηέξαο ηνπ ζε

πνιύ δηαθνξεηηθά ζέκαηα κεηαμύ ηνπο, ηα νπνία απέδσζε κε 2 κηθξνύ κήθνπο, 21

κεγάινπ κήθνπο κπζνπιαζίαο, αιιά θαη κε κηα δεθάδα ηδηαίηεξα ληνθηκαληέξ.

Φηινδόμεζε λα θαιύςεη θηλεκαηνγξαθηθά ηα πάληα: πςειήο αηζζεηηθήο film-noir

(Ascenseur Pour L’ Echafaud, Aζαλζέξ γηα δνινθόλνπο, 1958), ζνπξεαιηζηηθέο

ζάηηξεο ηεο γαιιηθήο θνηλσλίαο (Zazie dans le métro, Η Ζαλδύ ζην κεηξό, 1960), ην

αξηζηνπξγεκαηηθό ππαξμηαθό δξάκα (Le feu follet, H θιόγα πνπ ηξεκνζβήλεη, 1963),

δξακαηηθέο ηαηλίεο ζπρλά κε επίθεληξν ηξαύκαηα ηεο παηδηθήο ειηθίαο (Le souffle au

coeur, Ψίζπξνη θαξδηάο, 1971) θαη (Au Revoir Les Enfants, Αληίν παηδηά, 1987),

ζπλεηδεζηαθά ηξαύκαηα ηνπ πνιέκνπ πνπ απερνύλ ηελ έλνρε ζπλεξγαζία ησλ

Γάιισλ κε ηνπο Ναδί ζηελ θαηερόκελε Γαιιία (Lacombe Lucien, 1974), ληνθηκαληέξ

όισλ ησλ εηδώλ, όπσο ην Calcutta (1969), ην δηάζεκν ληνθηκαληέξ ζηελ Ιλδία, θη έλα

από ηα ειάρηζηα ληνθηκαληέξ πνπ ζπκκεηείραλ ζην δηαγσληζηηθό ηκήκα ησλ Καλώλ.

Αξγόηεξα κεηαδόζεθε σο

ηειενπηηθή ζεηξά επηά επεηζ

νδίσλ (Phantom India) ζην BBC,

εμαγξηώλνληαο ηελ Ιλδηθή

θπβέξλεζε, πνπ απαγόξεπζε ζην

BBC λα θάλνπλ γπξίζκαηα ζηελ

ρώξα ηνπο γηα αξθεηά ρξόληα, δηόηη

πξόβαιε κεηαμύ άιισλ ηελ

εληππσζηαθή θηώρηα πνπ

επηθξαηνύζε!

Καη ε ιίζηα ζπλερίδεηαη κε

ξνκαληηθέο αζηπλνκηθέο ηαηλίεο

Atlantic City (1980),

θηινζνθηθέο πεηξακαηηθέο

αλαδεηήζεηο, όπσο ην real-time, δηαινγηθό (My Dinner With Andre, 1981), ηνικεξά

ζεμνπαιηθά δξάκαηα (Les Amants, Οη εξαζηέο, 1958), (Damage, Μνηξαίν πάζνο,

1992), ξνκαληηθέο ζαηπξηθέο θσκσδίεο (Milou en mai, Ο Μηινύ ηνλ Μάε, 1990), γηα

λα αλαθέξνπκε ηηο ζεκαληηθόηεξεο.

Παξόηη αηζζεηηθά ζα ηνλ ραξαθηεξίδακε παξαδνζηαθό (κε ην ζρεδόλ αόξαην

ζθελνζεηηθό ζηηι ηνπ) ζε αληίζεζε κε ηνλ ξεμηθέιεπζν Godard, ηνλ πξσηνπόξν

πεηξακαηηζηή ηεο Nouvelle Vague, θαη νη δύν παξνπζηάδνπλ από θνηλνύ ηελ αλήζπρε,

ζπλεηδεηή πξνζπάζεηα ηνπο λα κελ ελδώζνπλ ζην δέιεαξ ηεο ζθελνζεζίαο

παξαιιαγώλ ηαηληώλ ηνπο πνπ έγηλαλ επηηπρίεο. Σην θηλεκαηνγξαθηθό έξγν ηνπ

θηινδνμνύζε θαη ην θαηάθεξε λα ζπιιάβεη θαη λα αλαδείμεη ηελ αζσόηεηα, ηελ

4 H Jeanne Moreau (1928 – ) είρε ήδε θάλεη ην ληεκπνύην ηεο ζην ζέαηξν ην 1947, θαη ην 1958

εζεσξείην πιένλ κία από ηηο θαιύηεξεο εζνπνηνύο ηεο Comédie Française. Οη ηερληθνί ζην

εξγαζηήξην θηλεκαηνγξάθνπ αθνύ είδαλ ηα rushes ηεο πξώηεο εβδνκάδαο ησλ γπξηζκάησλ ηνπ

Ascenseur είπαλ ζηνλ παξαγσγό: «Γελ πξέπεη λα αθήζεηε ηνλ Malle λα θαηαζηξέςεη ηελ Jeanne

Moreau». Ο Malle εμήγεζε «ηελ θώηηζα κόλν από ηα παξάζπξα κε ην θπζηθό θσο ησλ Ηιύζησλ

Πεδίσλ, θάηη πνπ δελ είρε μαλαγίλεη πνηέ. Μέρξη ηόηε ηεο έβαδαλ πνιύ καθηγηάδ θαη ηηο έξηρλαλ πνιιά

θώηα γηαηί ππνηίζεηαη όηη, ην πξόζσπό ηεο δελ ήηαλ θσηνγελέο. Έηζη απνθάιπςα ηηο βαζηθέο ηδηόηεηεο

ηνπ πξνζώπνπ ηεο Moreau. Κάπνηεο ζηηγκέο κπνξνύζε λα θαίλεηαη ζρεδόλ άζρεκε αιιά κεηά δέθα

δεπηεξόιεπηα ην πξόζσπό ηεο ήηαλ απίζηεπηα ειθπζηηθό, θαη ην θπξηόηεξν ήηαλ ε ίδηα».

Ο Malle ζε γσρίζκαηα ηοσ Milou en mai

3

εηιηθξίλεηα θαη ηελ απζεληηθόηεηα ησλ αλζξώπσλ, επηθεληξώλνληαο ππνδεηγκαηηθά

ζηα ηξαύκαηα ησλ παηδηώλ θαη ησλ εθήβσλ, δηαλζίδνληαο ηηο ηαηλίεο ηνπ απηέο κε

πνιιά απηνβηνγξαθηθά ζηνηρεία.5

Σην θείκελν απηό ζα πεξηνξηζηώ ζηελ παξνπζίαζε δύν ηαηληώλ ηνπ Malle, νη νπνίεο

έρνπλ σο θνηλό ηόπν (παξόηη ηόζν δηαθνξεηηθέο) ηελ ζαηπξηθή ηνπο δηάζεζε λα

δηαθσκσδήζνπλ ηε γαιιηθή θνηλσλία: ε ζνπξεαιηζηηθή ζαηπξηθή θσκσδία Zazie

dans le métro (1960) θαη ε ιπξηθή θσκηθνηξαγηθή ζάηηξα Milou en mai (1990).

1. Zazie dans le métro (1960)

H ηαηλία απηή βαζίδεηαη ζην νκώλπκν βηβιίν (1959) ηνπ γάιινπ ζνπξεαιηζηή

Raymond Queneau, έλα από ηα πην δηαζθεδαζηηθά θαη παηγληώδε (γισζζηθά) βηβιία

όισλ ησλ επνρώλ. Ο Queneau ήδε θαηαμησκέλνο ζπγγξαθέαο, πνηεηήο θαη θξηηηθόο

ζηε ρώξα ηνπ, κε ηνπο γισζζηθνύο θαη αθεγεκαηηθνύο πεηξακαηηζκνύο ηνπ,

δεκηνύξγεζε έλα θσκηθό

αξηζηνύξγεκα πνπ ηνλ έθαλε δηάζεκν

παγθόζκηα. Η ηζηνξία έρεη σο εμήο: ε

δεθάρξνλε Zazie (Catherine

Demongeot), ελώ ε κεηέξα ηεο (Odette

Piquet) πεγαίλεη ηαμίδη κε ηνλ εξαζηή

ηεο, έξρεηαη ζην Παξίζη γηα λα πεξάζεη

ην Σαββαηνθύξηαθν κε ηνλ ηδηόηππν

ζείν ηεο Gabriel (Philippe Noiret), ηε

κπζηεξηώδε ζύδπγό ηνπ Albertine θαη

ηνπο εθθεληξηθνύο ηνπο θίινπο. Η

ζθαλδαιώδεο γιώζζα ηεο κηθξήο θαη

ε αλαίδεηά ηεο πξνο ηνπο κεγαιύηεξνπο, πείζνπλ ηνλ ζείν ηεο όηη δελ πξόθεηηαη γηα

επίζθεςε ξνπηίλαο (ελώ εμόξγηζαλ ηνπο γνλείο ζεαηέο νη νπνίνη λνκίδνληαο όηη ήξζαλ

ζε παηδηθή ηαηλία, απέζπξαλ πάξαπηα ηα δηθά ηνπο δηαβνιάθηα από ηηο αίζνπζεο

πξνβνιήο). ηαλ ε Zazie καζαίλεη όηη ιόγσ ηεο εξγαηηθήο απεξγίαο δελ ζα κπνξέζεη

λα κπεη ζην Μεηξό, θαηεγνξεί ηνπο ελήιηθεο γηα ηελ θαηάζηαζε απηή απνθαζίδνληαο

λα αμηνπνηήζεη κε ηνλ πην μέθξελν ηξόπν ηνλ εξρνκό ηεο ζην Παξίζη. Μεηά από κηα

ηξειή δηαδξνκή κε ην ηαμί, κία βόιηα ζην παδάξη, θαηαιήγνπλ κε ηνλ ζείν ηεο ζηνλ

Πύξγν ηνπ Άηθει. Μπιέθνπλ κε κηα νκάδα ηνπξηζηώλ, ε Zazie θαηεβαίλεη ηξέρνληαο

μέθξελα ηα ζθαιηά ηνπ Πύξγνπ, ελώ ν Gabriel θαηεβαίλεη ζην δξόκν πεηώληαο κε

αιεμίπησην έλα κπαιόλη. Οη δπν ηνπο, κπιέθνπλ ζε κηα θπθινθνξηαθή ζπκθόξεζε

θαη έλα ηξειό θπλεγεηό ζηνπο δξόκνπο ηεο πόιεο. Τν ίδην βξάδπ ν ζείνο ηεο παίξλεη

ηελ Zazie ζην λπρηεξηλό θέληξν όπνπ εξγάδεηαη ζε έλα drag show. Γηα κηα αθόκε

θνξά μεζπάεη κηα θηινληθία κεηαμύ ηνπο θαη ε Zazie ην ζθάεη κε ηελ Albertine.

5 Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Β΄ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ, ν Malle παξαθνινύζεζε σο ππόηξνθνο έλα

ξσκαηνθαζνιηθό ζρνιείν θνληά ζην Fontainebleau. Σε ειηθία έληεθα εηώλ, βίσζε κηα επηδξνκή ηεο

Γθεζηάπν ζην ζρνιείν, όπνπ ηξεηο Δβξαίνη καζεηέο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θη ελόο ζηελνύ θίινπ ηνπ,

θαη ελόο εβξαίνπ δάζθαινύ ηνπ, ζπλειήθζεζαλ θαη απειάζεθαλ ζην Άνπζβηηο. Ο δηεπζπληήο ηνπ

ζρνιείνπ, Père Jacques, ζπλειήθζε γηα ππόζαιςε θαη εζηάιε ζην ζηξαηόπεδν ζπγθέληξσζεο ηνπ

Mauthausen. Αξγόηεξα, ν Malle ζα αλαθεξόηαλ ζε απηά ηα γεγνλόηα ζηελ απηνβηνγξαθηθή ηνπ ηαηλία

Au revoir les enfants (1987).

4

Τειηθά ε Zazie εθπιεξώλεη ηελ επηζπκία ηεο λα ηαμηδέςεη κε ην Μεηξν.

Δπηζηξέθνληαο ζηε κεηέξα ηεο, ε νπνία ηε ξσηάεη ηη έθαλε ζην Παξίζη, ε Zazie

απαληά όηη έρεη κεγαιώζεη.

Η ηαηλία παξόηη γπξίζηεθε ηελ ίδηα πεξίνδν κε ηε δπλακηθή εκθάληζε ηεο Nouvelle

Vague δελ κνηάδεη θαζόινπ ζηηιηζηηθά κε ηα πεξηζζόηεξα αληηπξνζσπεπηηθά αξρηθά

δείγκαηα ηεο (ηα νπνία άιισζηε σο επί ην πιείζηνλ βαζίζηεθαλ ζε πξσηόηππα

ζελάξηα), παξόηη καγλεηίδεη ηελ πξνζνρή ηνπ ζεαηή ζηα πνιιαπιά νπηηθά επξήκαηα

θαη ζπλνιηθά ζηελ ηερληθή ηεο, θαη ελώ θάπνηνο ραξαθηήξαο ηεο ηαηλίαο ξσηά αλ

είλαη ε Nouvelle Vague!6 Ο Malle επηρεηξεί λα απνδώζεη ην ζνπξεαιηζηηθό αλαξρηθό

ρηνύκνξ ηνπ βηβιίνπ θαη ηα γισζζηθά ηνπ πεηξάκαηα αληηζηνηρίδνληάο ηα κε κηα

πιεζώξα από θηλεκαηνγξαθηθά ηξηθ, πνπ ζπλδπάδνπλ ηα επξήκαηα ησλ comics θαη

ησλ θσκσδηώλ ηνπ βσβνύ θηλεκαηνγξάθνπ αιιά θαη ηνπ animation –ην 1960 ζε

ηειενπηηθή ζπλέληεπμή ηνπ, ν Malle αθηέξσζε ηελ ηαηλία ζηνλ Charlie Chaplin– κε

ηηο θαηλνηνκίεο ηνπ κνληεξληζηηθνύ θηλεκαηνγξάθνπ πνπ ην κέιινλ επεθύιαζζε:

αξγή & γξήγνξε θίλεζε (πνπ κεηαβάιιεηαη ζε θαλνληθή ζηε δηάξθεηα ηεο ίδηαο

ζθελήο), γνξγό montage (αλάινγν ηεο θξελίηηδαο ηεο Zazie), jump-cuts,7 αιιαγή ηεο

θιίκαθαο ησλ αλζξώπηλσλ ζσκάησλ θαη ησλ αληηθεηκέλσλ, ηνικεξή ρξήζε ηνπ

ρξώκαηνο (ε πξώηε έγρξσκε ηαηλία ηνπ πνπ εκπλέεηαη από ηε ρξσκαηηθή παιέηα ησλ

comics: δσεξά πνξηνθαιί, θίηξηλα, θόθθηλα θαη απαιά πξάζηλα θαη κπιε), ην θόλην

ζηα θάδξα πνπ απξόζκελα αιιάδεη, είλαη θάπνηα από ηα βαζηθόηεξα εθέ πνπ

αμηνπνηεί. Σπλνιηθά, κπνξνύκε δόθηκα λα πνύκε όηη παξόηη απηό ην θηλεκαηνγξαθηθό

εγρείξεκά ηνπ (πνπ πνιινί πξνδίθαζαλ όηη ήηαλ θαηαδηθαζκέλν λα απνηύρεη),

πζηεξεί ζε ρηνύκνξ ηνπ βηβιίνπ, απνηειεί έλα κνλαδηθό παξάδεηγκα

θηλεκαηνγξαθηθνύ πεηξακαηηζκνύ, ηνπ πην αθξαίνπ ζηελ θαξηέξα ηνπ. Η αεηθίλεηε

θάκεξα θαη ηα επθάληαζηα αηζζεηηθά ηερλάζκαηα, ελέπλεπζαλ ηηο ηαηλίεο ηνπ

Richard Lester A Hard Day’s Night (1964),8 θαη πεξηζζόηεξν The Knack… and How

to Get It (1965),9 αιιά θαη ην Play Time (1967)

10 ηνπ Jacques Tati. Δθεί πνπ άιινη

ζθελνζέηεο ζα απνηύγραλαλ, ν Mall επηλόεζε νπηηθά ηζνδύλακα ζην κνλαδηθό

παηγληώδεο ζνπξεαιηζηηθό ύθνο ηνπ Raymond Queneau.

6 Αλ ην θηλεκαηνγξαθηθό απνηέιεζκα δελ παξνπζίαδε όινπο απηνύο ηνπο πεηξακαηηζκνύο ζην επίπεδν

ηεο αηζζεηηθήο, είλαη ζρεδόλ βέβαην, όηη ζα δερόηαλ ηα ππξά ηνπ Truffaut, 7 Τν ρεηκώλα ηνπ 1959-69, ν Malle ζρεδίαζε ην γύξηζκα κηαο ζεηξάο από jump-cuts, κηα ηνικεξή

επηλόεζε πνπ θαξπώζεθε ν ηνικεξόο Godard κε ηελ ηαηλία ηνπ νξόζεκν: (À bout de souffle, 1960). 8 Καιύπηεη κία ηππηθή εκέξα από ηελ δσή ησλ Beatles θαη παξνπζηάδεη θάπνηα από ηα πην δηάζεκα

ηξαγνύδηα ηνπο. 9 Βξεηαληθή θσκσδία πνπ απεηθνλίδεη ηνλ ζεμνπαιηθό αληαγσληζκό αλάκεζα ζε ηξεηο ζπγθάηνηθνπο –

ηνλ επηζεηηθό, γπλαηθά Tolen (Ray Brooks), ηνλ ληξνπαιό παξαλντθό δάζθαιν Colin (Michael

Crawford) θαη ηνλ δσγξάθν Tom (Donal Donnelly)– γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο Nancy (Rita Tushingham)

κηαο λεαξήο επαξρηώηηζζαο πνπ έξρεηαη ζην Λνλδίλν. 10

Σηελ επνρή ηνπ, ην Playtime (1967) ήηαλ ε πην αθξηβή γαιιηθή ηαηλία. Γπξίζηεθε ζην Tativille, έλα

ηεξάζηην ζθεληθό έμσ από ην Παξίζη, ην νπνίν αλαπαξηζηνύζε έλα ηεξκαηηθό αεξνδξνκίνπ, αζηηθέο

νδνύο, πςειά θηίξηα, γξαθεία θαη έλαλ νδηθό θύθιν. Δλέπλεπζε ηελ ηαηλία The Terminal (2004), γηα

ηελ νπνία ν Stephen Spielberg θαηαζθεύαζε έλα ηεξάζηην ηεξκαηηθό αεξνδξνκίνπ ζε θαλνληθή

θιίκαθα.

5

2. Milou en mai (1990).

Ο Μηινύ ηνλ Μάε είλαη κία ηξπθεξή, ιπξηθή, θσκηθνηξαγηθή ζάηηξα δηαλζηζκέλε κε

ζηνηρεία θάξζαο, πνπ θέξεη ζαθείο θαηαβνιέο θαη επηδξάζεηο από ηνλ Chekhov θαη

ηελ ηαηλία νξόζεκν Rules of the Game (1939) ηνπ Renoir. Σπλνιηθά είλαη κία

πεξίηερλε θηλεκαηνγξαθηθή καηηά ζηε δσή κηαο πινύζηαο αζηηθήο νηθνγέλεηαο ζηε

λόηηα Γαιιία. Έρεη θόλην ηελ εμέγεξζε ηνπ γαιιηθνύ Μάε ην 1968,11

ε νπνία

ζπγθιόληζε ηηο θνηλσληθέο ηάμεηο, έζπαζε ηε ξνπηίλα, δηαηάξαμε ηελ απηαξέζθεηα θαη

ηνλ εθεζπραζκό, αλαπηεξώλνληαο (κάηαηα ηειηθά), ηηο ειπίδεο ησλ αλήζπρσλ λέσλ

εηδηθά, πσο ε Γαιιία ζα νδεγηόηαλ ζηε κεγαιύηεξε κεηαξξπζκηζηηθή επαλάζηαζε

πνπ είδε ζηνπο δύν ηειεπηαίνπο αηώλεο. Ο Milou (Picoli), έλαο εμεληάξεο

θαιόθαξδνο ρήξνο ν νπνίνο έρεη δήζεη νιόθιεξε ηε δσή ηνπ κε ηε κεηέξα ηνπ (ζηελ

παξακειεκέλε νηθνγελεηαθή βίια πνπ πεξηζηνηρίδεηαη από έλα αραλέο θηήκα θαη

δάζε), απνιακβάλεη θάζε πηπρή ηεο αγξνηηθήο δσήο, απόιπηα ηθαλνπνηεκέλνο κε ηελ

ύπαξμε ηνπ. Ο ζάλαηνο ηεο κεηέξαο ηνπ Paulette Dubost,12

ηεο εγεηηθήο κνξθήο ηεο

κεηξηαξρηθήο απηήο νηθνγέλεηαο, ζπγθεληξώλεη ηελ επξύηεξε νηθνγέλεηα έλα

Σαββαηνθύξηαθν γηα λα δηεθπεξαηώζνπλ ηα θιεξνλνκηθά ζέκαηα, δηαπιεθηηδόκελνη.

Τα ππόινηπα κέιε είλαη απξόζπκα λα επηηξέςνπλ ζηνλ Milou λα δεη ζην θηήκα,

θαζώο θξνλνύλ, όηη δεη εηο βάξνο ηνπο, ελώ εθείλνη εθπνξλεύνληαη ζηηο πόιεηο

θαιύπηνληαο ηα ρξέε θαη ηηο ππνζήθεο ηνπ αγξνθηήκαηνο, θαη όηη είλαη θαηξόο λα ην

πνπιήζεη θαη λα κνηξαζηνύλ ηα ρξήκαηα. Τα βαζηθά πξόζσπα πέξα από ηνλ Milou,

είλαη ε Camille13

(Miou-Miou) ε

άπιεζηε θόξε ηνπ Milou θαη ε

νηθνγέλεηά ηεο, ε αληςηά ηνπ

Milou, Claire (Dominique

Blanc) θαη ε κπαιαξίλα

εξσκέλε ηεο (πνπ εγθαηαιείπεη

ηελ Claire γηα ηνλ δηαδεισηή

εγγνλό Pierre-Alain), ν

δεκνζηνγξάθνο αδειθόο ηνπ

Milou, πνπ παξακειώληαο ηελ

σξαία, ρίπηζζα ζύληξνθό ηνπ,

δηαξθώο αλεβάδεη ηελ έληαζε

ηνπ ξαδηνθώλνπ γηα λα αθνύζεη ηηο εηδήζεηο γηα ηελ εμέγεξζε, θαζώο θαη αξθεηνί

άιινη, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ππεξέηξηαο Adel, εξσκέλεο ηνπ Milou, θαη ελόο

θαιόθαξδνπ, πξόδεια εξσηνκαλή θνξηεγαηδή, ν νπνίνο κε κπνξώληαο λα

11

ζν αλνηρηόκπαινο ήηαλ ν André Malraux σο ππνπξγόο πνιηηηζκνύ ζηελ εκθάληζε ηεο Nouvelle

Vague, άιιν ηόζν δπζνίσλα αληηδξαζηηθόο έδεημε κε ηελ θαζαίξεζε ηνπ Henri Langlois από ηε

δηεύζπλζε ηεο Γαιιηθήο Ταηληνζήθεο, ιίγνπο κήλεο πξηλ από ην Μάε ηνπ ’68, θάηη πνπ δελ πέηπρε ράξε

ζηηο θηλεηνπνηήζεηο ηνπ Godard (εμέγεξζε πνπ θαηά πνιινύο πξναλήγγεηιε θαη ππξνδόηεζε ηνλ Μάε

ηνπ ’68) θαη ησλ ππόινηπσλ ζθελνζεηώλ ηεο Nouvelle Vague, αιιά θαη ηεο δηεζλνύο ζπκπαξάζηαζεο

από ηνπο θαηά θόζκν auteurs ζθελνζέηεο. (Τεξδήο, Νίθνο: 2013). 12

Υπνδύεηαη ηελ ππεξέηξηα ζην αξηζηνπξγεκαηηθό Rules of the Game (1939) ηνπ Jean Renoir, ηελ

νπνία (ελ κέξεη σο πξνο ην ζέκα) θηιόδνμα ζπκίδεη. κσο, νη πξνζνκνηώζεηο κε ηελ θιαζηθή ηαηλία

ηνπ Renoir δελ είλαη ηδηαίηεξα ππέξ ηνπ Louis Malle, θαζώο ε ηαηλία ηνπ, ήδε ζην επίπεδν ηνπ

ζελαξίνπ, δελ επηηπγράλεη ηε γιπθύηεηα θαη ηε ζνθία, αιιά θαη ην ηδηαίηεξν εηξσληθό ρηνύκνξ, πνπ ν

αγαπεκέλνο ζθελνζέηεο ησλ θξηηηθώλ ησλ Cahiers du Cinema, θαηάθεξε λα αλαδείμεη αθόκα θαη κε

ηνπο πην αληηπαζείο ραξαθηήξεο ηνπ ζε αλάινγεο δξακαηνπξγηθά θαηαζηάζεηο. κσο, απηό δελ είλαη

θαη’ αλάγθε αξλεηηθό γηα ηελ ηαηλία, δηόηη ν Malle θαη ν ζπλ-ζελαξηνγξάθνο Jean-Claude Carrière (ν

πην ζηαζεξόο ζπλεξγάηεο ηνπ Louis Buñuel ζην ζελάξην) ζηόρεπαλ ζε έλα άιιν ύθνο ην νπνίν θαη

πέηπραλ ζε απηή ηε ιπξηθή θσκηθνηξαγηθή ζάηηξα. 13

Δθπξνζσπεί ηελ ππνινγηζηηθή απιεζηία, ζηελνκπαιηά θαη κνρζεξία ηεο αζηηθήο ηάμεο.

6

παξαδώζεη ην θνξηίν ηνκάηαο ζην Παξίζη, καδεύεη από ην δξόκν θαη ηνπο θέξλεη ηνλ

δηαδεισηή θνηηεηή Pierre-Alain (γην ηνπ δεκνζηνγξάθνπ) πνπ είρε πάξεη κέξνο

ζηελ εμέγεξζε. ινη απεξγνύλ, αθόκα θαη νη λεθξνζάθηεο θαη ε κακά ηνπ Milou δελ

κπνξεί λα ηαθεί!

Οη ραξαθηήξεο ηεο ηαηλίαο ηξώλε, πίλνπλ, εξσηνηξνπνύλ, γεινύλ, ηξαγνπδνύλ,

ρνξεύνπλ γύξν από ην άηαθν πηώκα (πνπ κόλν ν Milou έρεη ζξελήζεη ηδησηηθά),

κέρξη πνπ καζηνπξώλνπλ καδί ζηελ εμνρή. Τζαθώλνληαη γηα ηα ρξήκαηα, ηελ

θιεξνλνκηά, ηελ αγάπε, ηνλ έξσηα, ηελ πνιηηηθή. Καζώο κηινύλ γηα ηνλ ζηξαηεγό de

Gaulle πνπ νη εηδήζεηο θέξνπλ λα έρεη εγθαηαιείςεη ην Παξίζη, γηα ηνπο Κνκνπληζηέο

θαη ηνπο εμεγεξκέλνπο θνηηεηέο (ηνλ δηαξθή απόερν ηεο ηαηλίαο), ηα νηθνγελεηαθά θαη

ηα πξνζσπηθά ηνπο θπξηαξρνύλ. Σηελ θηλεκαηνγξαθηθή ζηαδηνδξνκία ηνπ, ν Malle

επηθεληξώζεθε θηικάξνληαο από θνληά ηε δσή θαη ηνπο έξσηεο ησλ αλζξώπσλ.

Ο Μηινύ ηνλ Μάε θαίλεηαη λα πθαίλεη ηα θαζεκεξηλά ζέκαηα ηεο πξνζσπηθήο

ζπκπεξηθνξάο, κηα πνηθηιόκνξθε ηαπεηζαξία αλζξώπηλσλ ζπλδέζεσλ θαη

αιιειεπηδξάζεσλ κε θόλην ηελ πεξίθεκε θνηηεηηθή εμέγεξζε ηνπ γαιιηθνύ Μάε. Ο

Milou πξνζπαζεί λα δείμεη ζηελ νηθνγέλεηά ηνπ, ηη κπνξεί λα ζπκβεί αλ θάπνηνο

αθεζεί έξκαην ζην θύιηζκα ηεο δσήο αληί λα πξνζπαζεί πάληα λα αδξάμεη ηε δσή ζηα

ρέξηα ηνπ. Η νκήγπξε θαηαθεύγεη ζην δάζνο όηαλ αθνύεη θήκεο όηη ε εμέγεξζε ησλ

θνηηεηώλ εμαπιώλεηαη ζηελ ύπαηζξν, θαη εδώ πηα, νη έιμεηο αιιά θαη νη θνβίεο, θαη νη

πάζεο θύζεο αδπλακίεο ηνπο αξρίδνπλ λα αλαιακβάλνπλ ηνλ θπξίαξρν ξόιν

απνγπκλώλνληάο ηνπο. «Η ηδέα ηεο ηαηλίαο ήξζε ζηνλ Malle, όηαλ ηελ Άλνημε ηνπ

1988, νη ξαδηνθσληθέο θαη ηειενπηηθέο εθπνκπέο αιιά θαη άξζξα εθεκεξίδσλ

θαηέθιπδαλ ηελ εηδεζενγξαθία ζηε Γαιιία γηνξηάδνληαο κε θαλθάξεο ηελ

εηθνζαεηία από ην Γαιιηθό Μάε ηνπ 1968. Αθνύγνληαο ηνπο παιηνύο αγσληζηέο λα

ζπδεηνύλ κε πνκπώδε ηξόπν γηα ηελ εμέγεξζε, παξαηήξεζε κηα κεγάιε δηαθνξά

κεηαμύ απηώλ πνπ έιεγαλ θαη ηνπ ηη ζπλέβε. Καλείο από απηνύο, νη νπνίνη πιένλ ήηαλ

γξαθεηνθξάηεο, πνιηηηθνί, πεηπρεκέλνη δηαθεκηζηέο, δελ ηνπ θάλεθε πσο απέδηδε ηη

πξαγκαηηθά δηαδξακαηίζηεθε ηνλ Μάην ηνπ 1968» (Jackson 2011: 325-329).

Σε κηα θαηαιεθηηθή ζθελή θαληαζίσζεο, ν Milou ρνξεύεη κε ηε λεθξή κεηέξα ηνπ,

κηα ζθελή πνπ ζπγθεληξώλεη ηε ραξά θαη ηε ιύπε, αιιά θαη ηε λνζηαιγία ηεο

πεξίηερλεο απηήο ηαηλίαο, απνραηξεηηζηήξην θσκηθνηξαγηθό αθηέξσκα ζην εθξεθηηθό

παξειζόλ ηνπ Μάε ηνπ ’68 πνπ ζηνηρεηώλεη σο απόερνο απηή ηελ θηλεκαηνγξαθηθή

ιπξηθή ζάηηξα ηεο γαιιηθήο κπνπξδνπαδίαο.

Βηβιηογραθία

Adams, Michael. (2011). Zazie dans le metro (review). City University of New York. http://academicworks.cuny.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1113&context=gc_pubs

Frey, Hugo. (2004). Louis Malle. Manchester University Press.

Jackson, Julian, Anna-Louise Milne, James S. Williams (editors). (2011). May 68:

Rethinking France’s Last Revolution. Palgrave Macmillan, p. 325-339.

Malle, Louis, Jean-Claude Carrière. (1990). Milou in May. Faber & Faber.

—— (1996). Malle on Malle. Ed. Philip French. Faber & Faber, ζο. 240.

Modiano, Patrick, Louis Malle.(1974). Lucien Lacombe. Gallimard, ζο.143.

7

Porter, Melinda.1993. Through Parisian Eyes: Reflections On Contemporary French

Arts And Culture. Da Capo Press, ζο. 256.

Southern, C. Nathan, Jacques Weissgerber, Heather McBrier. (2011). The Films of

Louis Malle: A Critical Analysis. Jefferson, North Carolina. McFarland, ζο 422.

Τεξδήο, Νίθνο. (2013). Νouvelle Vague. To Σηλεκά Παίδεη κε ηνλ Εαπηό ηνπ.

Αθεγεκαηηθή Δνκή & Φόξκα ζηνλ Κηλεκαηνγξάθν. Δθδόζεηο Ίσλ. Αζήλα, ζο

496.