Rol del Turismo en la valorización y Conservación del Patrimonio Natural

Post on 20-Jun-2015

1.098 views 6 download

description

Presentación Manuel Gedda

Transcript of Rol del Turismo en la valorización y Conservación del Patrimonio Natural

ROL DEL TURISMO EN LA VALORACION Y CONSERVACION DEL PATRIMONIO

NATURALREFLEXIONES DESDE EL SUR DE CHILEManuel Gedda Ortíz

CENTRO DE DESARROLLO LOCALPONTICIA UNIVERSIDAD CATOLICA DE CHILE

Aquellos ecosistemas naturales, formaciones geológicas y demás sitios del paisaje que tienen un valor relevante estético, científico, medioambiental y de biodiversidad.

(UNESCO)

Reservas de la biósfera, geoparques, monumentos naturales, reservas y parques nacionales, santuarios de la naturaleza, parques provinciales y diversas otras categorías de áreas protegidas públicas y privadas.

PATRIMONIO NATURAL

COMPONENTES DEL PATRIMONIO NATURAL

COMPONENTES DEL PATRIMONIO NATURAL

PAISAJES

ECOSISTEMAS

GEOFISICOS

Clima

Geología

Geomorfología

BIOTICOS

Fauna

Flora

Vegetación

BIO

DIV

ER

SID

AD

Todas las expresiones o formas de vida que la evolución natural ha creado sobre la faz de la Tierra = especies.

Todos los sistemas e interacciones que establecen las especies entre sí y con su medio físico = ecosistemas.

CONCEPTO DE BIODIVERSIDAD

genesecosiste

masespecies paisajes

VALORACION DEL PATRIMONIO NATURAL

VALOR ESPIRITUAL

VALOR RECREATIVO

VALOR AMBIENTAL

VALOR PRODUCTIVO

fuente de inspiración, identidad y pertenencia

a un territorio y/o comunidad

como recurso para actividades deportivas, recreativas y turísticas

para servicios ambientales: producción

agua, protección de suelos, fijación CO2, etc.

como fuente de materias primas para

elaboración de productos de consumo

VALORACION DEL PATRIMONIO NATURAL

Bien conocemos el uso y la valoración que el patrimonio natural ha tenido en Chile, especialmente el bosque nativo.

Su valoración económico-productiva ha sido básicamente como productor de materias primas: madera, leña, carbón.

Esta explotación económico-productiva ha sido, además, totalmente insustentable en cualquiera de sus dimensiones..

Nunca se le ha valorado como un activo capaz de generar servicios ambientales, turísticos; ni menos espirituales.

VALORACION DEL PATRIMONIO EN CHILE

LA PERDIDA DEL PATRIMONIO NATURAL

LA PERDIDA DEL PATRIMONIO NATURAL

LA PERDIDA DEL PATRIMONIO NATURAL

.

VEGETACION HISTORICA Y ACTUAL DE LA ECORREGION VALDIVIANADE LOS BOSQUES TEMPLADOS DE CHILE Y ARGENTINA

Conductas humanas que impulsan este proceso de pérdida y deterioro del patrimonio natural de biodiversidad :

IGNORANCIA NECESIDAD CODICIA

LA PERDIDA DEL PATRIMONIO NATURAL

ROL DEL TURISMO: APORTAR CONOCIMIENTO, VALORACION Y ALTERNATIVAS DE USO SUSTENTABLE DEL PATRIMONIO NATURAL

Una valoración para el uso sostenible del patrimonio natural implica implementar un proceso de conocimiento de sus componentes en torno a ciertos ejes principales:

identidad

originalidad

potencialidad

pristinidad

fragilidad

accesibilidad

CONOCIMIENTO Y VALORACION DEL PATRIMONIO

VALORACION

PATRIMONIO DE BIODIVERSIDAD DEL

SUR DE CHILE Y ZONAS ADYACENTES DE

ARGENTINA

LA ECORREGION VALDIVIANA DE LOS

BOSQUES LLUVIOSO-TEMPLADOS DE

SUDAMERICA AUSTRAL

UN CASO CONCRETO DE VALORACIÓN DEL PATRIMONIO

NATURAL

Región ecológica de unos 248.100 km2 (un tamaño similar al Estado de Oregón en E.E.U.U.). Se ubica en la región austral de Sudamérica: principalmente en el territorio de Chile entre los 35º y 48º de latitud Sur, y en menor medida en la franja andino-patagónico colindante de Argentina.

ECORREGION VALDIVIANA

ECORREGIÓN VALDIVIANA DEL

BOSQUE TEMPLADO

ECORREGION VALDIVIANA DE LOS BOSQUES TEMPLADOS

LOS NOTABLES BOSQUES DE LA ECORREGION VALDIVIANA

LOS NOTABLES BOSQUES DE LA ECORREGION VALDIVIANA

LOS NOTABLES BOSQUES DE LA ECORREGION VALDIVIANA

LOS NOTABLES BOSQUES DE LA ECORREGION VALDIVIANA

LOS NOTABLES BOSQUES DE LA ECORREGION VALDIVIANA

“Quien no conoce el bosque chileno, no conoce

este planeta” Pablo Neruda: CONFIESO QUE HE VIVIDO

La Ecorregión Valdiviana sobresale por el

extraordinario endemismo de su flora: 90%

a nivel de especie y 34% a nivel de género

para plantas con semillas; un porcentaje

altísimo, poco común a nivel mundial.

Su composición botánica tiene un origen

muy antiguo y especial; muestra un

parentesco directo con géneros de origen

gondwánicos de Oceanía y en forma más

reciente con géneros de origen tropical.

EL SINGULAR ORIGEN Y COMPOSICION DE

LOS BOSQUES DE LA ECORREGIÓN

VALDIVIANA

BIOTA DE ORIGEN GONDWANICO

BIOTA DE ORIGEN NEOTROPICAL

¿QUE FACTORES INCIDIERON EN LA CONFORMACION DEL

EXCEPCIONAL PATRIMONIO DE BIODIVERSIDAD QUE

OSTENTA LA ECORREGIÓN VALDIVIANA DE LOS BOSQUES

TEMPLADOS ?

SU PARTICULAR UBICACIÓN GEOGRAFICA

UNA ISLA DENTRO DE SUDAMERICA

Los bosques de la ecorregión valdiviana se

aislaron completamente de los otros

bosques de Sudamérica desde el Terciario

Medio (hace unos 32 millones de años) y

han permanecido así durante todo el

Cuaternario (últimos 2 millones de años).

El registro fósil muestra que el 60% de los

géneros tropicales que existían en los

bosques de Chile se extinguieron durante la

segunda mitad del Período Terciario ( entre

20 y 2 millones años AP).

EL NOTABLE AISLAMIENTO Y EVOLUCION

DE LOS BOSQUES DE LA ECORREGION

VALDIVIANA

LAS PARTES DEL SUPERCONTINENTE GONDWANA

AFRICA

SUDAMERICA ANTARCTICA

INDIA

AUSTRALIAM

AD

AG

AS

CA

R

N.CALEDONIA

N.

ZE

LA

ND

IA

TASMANIA

N.GUINEA

LOS ESCASOS BOSQUES LLUVIOSO-TEMPLADOS EN EL MUNDO: SOLO EL 0,2 % DE LA VEGETACION DE LA TIERRA

Bosques Lluvioso-Templados de Costa en el mundo. Los bosques de la ecorregión valdiviana forman el 35% de este tipo de bosques en la Tierra. (Alaback & Weigand, 1991), con la particularidad de que tienen una diversidad y endemismo de especies mucho mayor que los bosques templados del hemisferio norte.

PRODUCTIVIDAD DE LOS BOSQUES LLUVIOSO TEMPLADOS DE COSTA: ¡MAS DE 100 TONELADAS DE BIOMASA POR HA./ LA

MAYOR CONOCIDA!

FAUNA, IMPORTANTE ENDEMISMO A NIVEL DE ESPECIES :

33% aves, 30% mamíferos, 37% reptiles, 86% anfibios, 54% peces continentales

FLORA: EXTRAORDINARIOS NIVELES DE ENDEMISMO.

90% a nivel de especies, 34 % a nivel de géneros en plantas con semillas

RESULTADO: UNA BIOTA UNICA Y SINGULAR

FLORA DE REGIONES DEL MUNDOY SU GRADO DE ENDEMISMO

Nº Especies % spp.Endém.

Hawai 980 89.2

Nueva Zelandia 2.066 81.9

Madagascar 10.000 (estimado) 80.0

Nueva Caledonia 3.250 76.4

El Cabo (Sudáfrica) 8.493 68.0

Juan Fernández (Chile) 168 67.9

Islas Fiji 1.302 61.4

Perú 17.119 31.3

Taiwan 3.350 25.40

Endemismo de flora referido a especies de angiospermas o plantas con flores. (Porter, 1996)

Ecorregión Valdiviana (Chile-Argentina) 2.500 (estimado) 90%

HOTSPOTS: SITIOS PRIORITARIOS PARA LA CONSERVACIÓN DE LA BIODIVERSIDAD EN EL MUNDO (Myers, Mittermeier, Da Fonseca, Kent, 2000. Nature).

ECORREGION VALDIVIANA DE LOS BOSQUES TEMPLADOSPATRIMONIO MUNDIAL DE BIODIVERSIDAD

RASGOS DISTINTIVOS Y SINGULARES EN LA COMPOSICIÓN DE LOS BOSQUES DE LA ECORREGION

VALDIVIANA

COIGÜE LENGA

ÑIRE PELLÍN

RAULI

LA PRESENCIA DEL GÉNERO NOTHOFAGUS

1. Nothofagus obliquaROBLE PELLIN

2. Nothofagus dombeyiCOIHUE, COIGÜE3. Nothofagus antarctica ÑIRE, ÑIRRE4. Nothofagus pumilio LENGA5. Nothofagus nervosa

RAULI

DISTRIBUCIÓN EN EL MUNDO DE LAS ESPECIES DEL GENERO NOTHOFAGUS.

6. Nothofagus glauca ROBLE HUALO *

7. Nothofagus macrocarpa ROBLE DEL NORTE *

8. Nothofagus alessandri RUIL *9. Nothofagus betuloides

COIGÜE DE MAGALLANES10. Nothofagus nitida COIGUE DE

CHILOE *

ESPECIES DE NOTHOFAGUS DE LOS BOSQUES TEMPLADOS DE CHILE Y ARGENTINA

BOSQUES DEL JURASICO

ARAUCARIA ARAUCANA

ECOSISTEMA Y PAISAJE UNICO EN LA TIERRA

LOS BOSQUES MAS ANTIGUOS DE LA TIERRA

LA PUESTA EN VALOR DEL PATRIMONIO

DE BIODIVERSIDAD DE LA ECORREGION

VALDIVIANA DEL BOSQUE TEMPLADO

Y EL ROL DEL TURISMO SOSTENIBLE

CONCEPTO

• Internalización del valor del patrimonio y sus componentes en la conciencia individual y social mediante acciones educativas y de difusión pública.

• En sentido concreto y directo es darle valor a un elemento patrimonial que no lo tiene en la sociedad y las personas.

• Valoración que se propone desde una concepción integral y múltiple del patrimonio en la sociedad y las personas.Valoración Etico-PersonalIdentidadPertenenciaDesarrollo Espiritual

Valoración Económico-Social Bienes y Servicios : Productivos, Ambientales, Turísticos, Recreativos

DIMENSIONES DE LA PUESTA EN VALOR

• La puesta en valor del patrimonio tiene para el turismo objetivos específicos: como recurso para el desarrollo de experiencias turísticas y como factor atractor de un destino.

• Esta puesta en valor se relaciona con los sustratos sociales hacia los que se dirige, y tiene un carácter dialógico:

Dimensión EndógenaPersonas de la comunidad local depositaria del patrimonio (residentes)

Dimensión ExógenaPersonas visitantes que vienen a conocer y disfrutar el patrimonio local (turistas)

PUESTA EN VALOR

GESTION TURISTICA

DEL PATRIMONIO

AMBITOS DE LA PUESTA EN VALOR

• Se distinguen cuatro planos complementarios en función de los actores y los recursos que intervienen:

actores

recursos

• Identificar estos ámbitos permite definir roles y precisar acciones que podemos hacer como actores del proceso.

INDIVIDUAL SOCIAL

PRIVADO PUBLICO

ACCIONES DE PUESTA EN

VALOR

ACCIONES PARA LA PUESTA EN VALOR

• La puesta en valor del patrimonio requiere la participación de todos los actores y recursos disponibles.

• Como actores del turismo podemos realizar también acciones individuales de puesta en valor del patrimonio.

• ¿Cómo en mis actividades empresariales, profesionales u otras asociadas al turismo aporto a este proceso?.

• Un hermoso desafío que abordar, y en el cual si podemos lograr resultados concretos y exhibibles.

ACCIONES DE PUESTA EN VALOR DEL PATRIMONIO

ACCIONES DE PUESTA EN VALOR DEL PATRIMONIO

ACCIONES DE PUESTA EN VALOR DEL PATRIMONIO

ACCIONES DE PUESTA EN VALOR DEL PATRIMONIO

LA INTERPRETACION DEL PATRIMONIO:

HERRAMIENTA PARA SU PUESTA EN VALOR

CONCEPTO

Actividad educativa que busca revelar significados e interrelaciones mediante un contacto directo con el recurso natural o cultural interpretado y el uso de medios ilustrativos originales.

Herramienta especializada para diseñar y conducir experiencias turísticas educativas, entretenidas y memorables basadas en la gestión sostenible del patrimonio natural y cultural.

INTERPRETACION DEL PATRIMONIO

1. CONCIENTIZACION: sensibilidad hacia el medio ambiente, el patrimonio natural y cultural, y sus problemáticas asociadas de uso y conservación.

2. CONOCIMIENTO: como funciona el medio ambiente y los sistemas culturales, y como nos relacionamos e interactuamos con ellos.

3. COMPROMISO: participación activa en la protección del ambiente, las culturas locales y el patrimonio, y en la solución de sus problemas más urgentes de conservación.

OBJETIVOS DE LA INTERPRETACION DEL PATRIMONIO

TIPOLOGIA DE ACTIVIDADES INTERPRETATIVAS

EL ROL DEL GUIA - INTERPRETE DEL PATRIMONIO.

ALGUNAS FORMAS DE PRODUCTOS

/EXPERIENCIAS DE TURISMO

VINCULADAS A LA PUESTA EN VALOR

DEL PATRIMONIO

ECOTURISMO: CONCEPTO LEARNIG TRAVEL

RUTA CULTURALES: CONCEPTO LEARNING TRAVEL

Cristian SolisCo-owner, Patagonia Learning Adventures - Chile Cristian was born and raised in the Aysén region of Chile, Cristian studied guiding with the Guide's School of Patagonia, where he specialized in trekking.

Trace Gale, MBA, PhD Owner, Patagonia Learning Adventures - USA,Co-Owner, Patagonia Learning Adventures Chile Trace was born in Wilmington, Delaware and grew up in the U.S. She earned a MBA from Villanova University and a PhD from West Virginia University.

Mary Brys, MSGuide, Patagonia Learning Adventures - USA Mary grew up outside of Cleveland, Ohio, where she was an avid equestrian and outdoor enthusiast. She studied Recreation, Parks, and Tourism Resources as an undergraduate, and received her Master’s from West Virginia University in Forestry, Sustainable Tourism and Outdoor Education.

Oscar SotoGuide, Patagonia Learning Adventures - Chile Oscar was raised in the tiny border town of Lago Verde, Chile, in the northern part of the Aysén region. His specialties include trekking, kayaking, and glacier hiking. He loves to explore new routes within the region and beyond.

ECOTURISMO DE AVENTURA: CONCEPTO LEARNIG

TRAVEL

ECOTURISMO ESPECIALIZADO: OBSERVACION DE FAUNA

TURISMO CON LUPA: OBSERVACION MICROFLORA Y MICROFAUNA

PROYECTO INNOVA EJECUTADO POR LA FUNDACION OMARA – TIERRA DEL FUEGO

EL DESAFIO DE PONER EN VALOR Y CONSERVAR EL PATRIMONIO DE LOS BOSQUES DE LA ECORREGION VALDIVIANA: TAREA PARA EL TURISMO

PUESTA EN VALOR DEL PATRIMONIO DE BIODIVERSIDAD DE LOS BOSQUES DE LA ECORREGION VALDIVIANA:

DESAFIO PARA EL TURISMO DE CHILE Y ARGENTINA: CONTRIBUIR A

LA CONSERVACION DE UN PATRIMONIO DE NOTABLE VALOR.

DESARROLLO DE UN RECURSO PRIVILEGIADO PARA GENERAR UN

NICHO DE PRODUCTOS/EXPERIENCIAS DE ECOTURISMO.

UNA ALTERNATIVA DE USO SOSTENIBLE PARA NUESTRA MAYOR

RIQUEZA ORIGINAL: LOS BOSQUES TEMPLADOS DEL SUR DEL

MUNDO.

UNA RESPOSABILIDAD FRENTE AL MUNDO ENTERO: HABLAMOS DE

UN UN PATRIMONIO UNICO DE LA TIERRA: ESCASO Y FRAGIL

“AL FINAL, CONSERVAMOS SOLO AQUELLO QUE AMAMOS,

AMAMOS SOLO AQUELLO QUE CONOCEMOS

Y CONOCEMOS SOLO AQUELLO QUE SE NOS ENSEÑA”

Baba Dioum