RAMÓN CABANILLAS

BIOGRAFÍA EN IMAXES

“Nacín o 3 de San Xoán do 1876, ás tres da tarde, chovendo a Dios dar aguas, nunha casiña

vella, cun vello patín de pedra, da viliña feudal de Fefiñáns”.

Carta a Carballo Calero

Ramón Cabanillas Enríquez é fillo de José Cabanillas Rodríguez, natural de Sanxenxo e de Joaquina Enríquez García, de Vilariño.

Os pais coñécense na casa do avogado Eugenio Fraga Mascato, onde ambos traballaban, pero non casan.

José Cabanillas casa anos máis tarde con Peregrina Pérez, coa que ten varios fillos, que terán boa relación co seu medio irmán Ramón.

Manuel Cabanillas Pérez Pío Cabanillas e Ramón

O neno Ramón estuda na escola do convento.

AMOR DE NENO, NO DESTERRO, 1913

O meu amor morréu. Foi un que tiven cando tiña dez anos.

Era unha nena branca como un lirio coa que xoguéi ó arco,

axuntéi estampiñas, collín rosas e brinquéi polos agros.

¡Veu nas azas dun morno Abril; levouna irto vento dun Marzo!

E teño unha esperanza. Cando eu morra,

Ela estará agardando... ¡ e xuntiños iremos cortar rosas

e brincar polos agros!.

Seminarista en Compostela

“ Antre o 89 e o 93 paseéi os craustros de San Martiño Pinario, de onde salín cun revoltixo na cachola, de Historia, Retórica e

Matemáticas. De Latín, Grego e Filosofía, nada, nin polo forro; catro vaguedades penduradas dun fío”.

Volta a Cambados

“nese tempo divertínme nas tascas, antre mariñeiros, e faguendo, ás veces, copras de rexoubeo” .

Cacabelos, 1905

A Pastora, 1904

Ramón Cabanillas e Eudosia Álvarez casan en 1899

Axiña empezan a chegar os fillos: Manuel (1899), Mª Luisa (1900), Aurora (1902), José (1904), Joaquín (1905),Ramona (1907)e Ramón (1909)

Tal como é, é ditoso. Nada o mágoae nin sabe de envexas nin de dores.Todas as erbas, para él, son frores,pelras de luz todas as pingas de ágoa, e todos os paxaros, reiseñores.

Din que é parvo Xoquín...¡Parvos son os que o din!

Aínda virá outro fillo en 1918, Pío Cabanillas Álvarez.É diminuído psíquico

CabanillasPeriodista

El Umia, 1907

El Cometa, 1910

“O desterro”Embarca, rumbo a América, no vapor Dania en

setembro de 1910.

La Habana, Cuba

Peirao Centro Gallego

Malecón

Portada da revista Suevia, onde empeza a publicar.

Carimbo da empresa na que traballa en Sagua.

Balneario de Amaro en Rodrigo, onde residiu.

O poeta sente morriña. En xullo de 1912 embarca para Galicia, estará uns meses.

Xantar de benvida na casa de Xosé Fraga Peña, “Furruxe”.

Setembro de 1912, morre a nai

A ROSALÍA DE CASTRO

Afundido no dor, frebente, tolo, chamaba a morte a berros ó perdela,cando ó ler os teus libros ¡ou consolo! surdiche Tí :contigo tornou Ela!

Dende entón, si ferido dos penaresque ensangrentan a vida con que loito pouso a ialma nas Follas e os Cantares,

¡Rosalía! ¡miña nai! ¡miña santiña...! ¡méntrela Rula milagreira escoito, sinto unha doce man que me acariña!

DA TERRA ASOBALLADA, 1917

Volta a Cuba

Xosé Fontenla Leal anímao a publicar.

Tertulia na cafetería do Centro Gallego.

Basilio Álvarez prologa o libro.

Portada da 1ª Edición de No desterro. La Habana, 1913

Novo libro: Vento Mareiro, La Habana, 1915. En xuño dese ano volve a Galicia definitivamente

O Vento Mareiro é “o ventiño maino e leve do noroeste que na primavera e no verán sopra desde o mediodía á tardiña baixa en Cambados e outras partes da Ría de Arousa”. Francisco Fernández Rei

Fotos enviadas desde Cuba

“ A Joaquín Sánchez en recuerdo de los días y las noches de golfemia cambadesa, su buen amigo, Cabanillas”

As Irmandades da Fala

Antón Villar Ponte

1ª edición de Da Terra Asoballada, Vilagarcía, 1917.

Nº 1 do xornal A Nosa Terra, voceiro das Irmandades.

Cabanillas convírtese no poeta das Irmandades, “O poeta da Raza”

O poeta acode á Asemblea Nacionalista de Lugo, en 1918

Colabora nos máis importantes xornais galegos da época

Nós, fundado por Vicente Risco en1920.

La Zarpa, fundado por Basilio Álvarez en 1921.

Galicia, fundado por Valentín Paz Andrade en1922.

A man de Santiña,1920, 1ª obra teatral publicada e representada.

Ingresa na Real Academia Galega, o 31 de agosto de 1920

R.Caban

Villar PonteRisco

Peinador

Fco Lloréns

Antonio Palacios

A recepción académica ten lugar no Balneario de Mondariz. O discurso de ingreso foi: “A saudade nos poetas gallegos”

Novo “desterro” en Madrid

2ª edición de Vento Mareiro, Madrid, 1921.

Revista As Roladas, 1922, revista para nenos.

1923, creación do Seminario de Estudos Galegos.

Cabanillas ingresa en 1927, coa comunicación “As romaxes de Nosa Señora de Franqueira”.

O Bendito San Amaro, Mondariz-Balneario, 1925.

1926, “Ano de gracia”Publicación de O Mariscal, 2ª edición de No Desterro e Da

Terra Asoballada, na Editorial Lar da Coruña

En torno a 1925, o poeta instálase en Mondariz

Sagas de Na Noite Estrelecida, Ed. Imprenta Mondariz-Balneario, 1926

A Rosa de Cen follas, imprenta Mondariz-Balneario, 1927

No centro da foto, Enrique Peinador, Valle-Inclán e Cabanillas en Mondariz

Ingresa na Real Academia Española en 1929, pronuncia o discurso, “Un somero recuerdo de la vida y la obra de Eduardo Pondal”

Estrea da ópera O Mariscal, no Teatro Tamberlick de Vigo o 31 de maio de 1929

2ª edición de O Mariscal, ed. Nós, 1929

O compositor Eduardo Rodríguez Losada

Camilo Díaz Baliño , autor dos decorados e o seu fillo Isaac Díaz Pardo

14 de abril de 1931, proclamación da 2ª República, Cabanillas está en Madrid

Participa nas eleccións a Cortes Constituíntes de 1931, xunto a Castelao e Valentín Paz Andrade. Non sae

elixido, Castelao si

Fundación do Partido Galeguista, decembro de 1931, o poeta non asistiu, hai un certo

distanciamento cos nacionalistas

Aprobación do proxecto de Estatuto de Autonomía para Galicia polos representantes dos Concellos reunidos no Pazo de Raxoi de Santiago en 1932

O goberno de Azaña retrasa a aprobación en plebiscito

Cambio de goberno: “O Bienio de dereitas”

Alejandro Lerroux, presidente do goberno

O poeta vese favorecido polo novo goberno e a súa precaria situación económica mellora

Febreiro de 1936, vitoria da Fronte Popular, convócase o plebiscito para a aprobación do Estatuto, Cabanillas

participa timidamente na campaña

Campaña electoral

Vótase o 28 de xuño, gaña o SI

Co inicio da Guerra Civil, o poeta volve a Cambados (en 1937)

Franco en Ceuta, 18 de xullo de 1936Franco en Burgos, 1º de abril de 1939. Fin da Guerra

A difícil Postguerra

CAVILACIÓNS

Á boa memoria do mártir Darío Álvarez Limeses

O sangue seco, durecido, mouro,tingue os valos dos probes camposantos ;un estricado, barboante estourourro na escuridade dos recantosde carballeiras, matos e pinales ;a fratricida furiaenche de espantos, de tremos, de anguria,o acocho dos piedosos milleirales.

O Galeguismo reorganízase. Escollen a estratexia cultural

Ramón Piñeiro, Ramón Otero Pedrayo, Francisco Fernández del Riego

Creación da Editorial Galaxia, 1950

1- Xaime Illa Couto

2- Xosé Mª Álvarez Blazquez

3- Xesús Ferro Couselo

4- Otero Pedrayo

5- Gómez Román

6- Francisco Fdez Del Riego

Pasa tempadas no Mosteiro de Samos entre 1948 e 1951

Portada do Libro Camiños no Tempo, editada por Bibliófilos Gallegos, Santiago de Compostela, 1949. É o primeiro libro publicado polo poeta despois da Guerra, e un dos primeiros editado en galego na postguerra.

1949

Anos 50, de novo en Madrid

Con Fermín Penzol e Pura Vázquez.

Coas herdeiras de Dona Emilia Pardo Bazán na entrega da casa coruñesa de Tabernas á RAG.

Xantar na Real Academia Española, xunto a Vicente Aleixandre, Dámaso Alonso, Laín

Entralgo e outros académicos

En xaneiro de 1950, morre Castelao en Bos Aires, edítase un recordatorio clandestino co poema de Cabanillas

NA MORTE DE CASTELAO

¡Irmán Daniel!Na praia de Rianxo

caían como bágoas as estrelas, espallaban teus aies derradeirosbruantes ventos das andinas serras,

(...)De qué morte morréu a nosa prenda?¡Morreu do mal dos bós e xenerosos!

¡Morreu de amor á Terra!

Portada do libro: Antífona da Cantiga, editado por Galaxia, Vigo, 1951. É o primeiro libro publicado pola nova editorial.

1951

1954

Portada do libro “Da miña zanfona por Ramón Cabanillas (de la R.A.E.). Colección Xistral, al cuidado de Angel Johan, 1954”

1955

Portada do libro Versos de alleas terras e de tempos idos, editado por Bibliófilos Gallegos. Paráfrasis galegas por Ramón Cabanillas. Santiago de Compostela. 1955.

BARACALDO-SANTIAGO-CAMBADOS A mala saúde leva ao poeta á casa da súa filla a

Baracaldo e logo de novo a Galicia

Celebración do 80 aniversario en Baracaldo, cos seus fillos Na casa santiaguesa de García-Sabell

Portada do libro Samos, publicado pola editorial Galaxia, con ilustración de Agustín Portela. Vigo.

1958

A Homenaxe de Padrón, 1958“Coroación poética”

“Ha estado en Cambados el gran escultor don Francisco Asorey para dirigir el emplazamiento y la erección del monumento a don Ramón Cabanillas. (...) Don Francisco Asorey visitó en su domicilio a don Ramón Cabanillas, cuyo estado de salud no es muy satisfactorio”.

La Voz de Galicia, 11-10-1959

A morte do poeta,9 de novembro de 1959

O poeta amortallado co hábito franciscano como fora o seu desexo.

Bando da alcaldía publicado no xornal de Vigo El Pueblo Gallego

O enterro

Cemiterio de Fefiñáns

Celso Emilio Ferreiro portando o féretro

Toda a prensa galega se fai eco da nova

Esquela do Centro Galego de Madrid

Máscara funeraria en xeso, conservada no Museo de Pontevedra.

1959A Obra Completa remátase de imprimir en Bos Aires o día 12 de novembro de 1959, tres días despois da súa morte.

A edición estivo ao coidado de Luís Seoane e Eduardo Blanco-Amor.

Páxina interior da Obra Completa, coa célebre foto de Moneo Sanz

“Epitafio”. Panteón familiar de Fefiñáns

ENCOMENDA

Quero na lousa que me dé sosego

esta palabra que ten luz: “Gallego”

e esta palabra que ten ás: “Poeta”

Sono Dourado, Vento Mareiro, 1915

3 de xullo de 1960, homenaxe póstuma, inauguración do monumento de Asorey na

Calzada de Cambados.

Lectura de poemas no cemiterio de Fefiñáns, na foto Xosé Mª Álvarez Blázquez.

1967

Tumba do poeta na Igrexa compostelá de S. Domingos de Bonaval.

1976, centenario do seu nacemento, dedícaselle o Día das Letras Galegas.

1984, 25º cabodano Exposición fotográfica Conferencia de

Francisco Fernández del Riego

Recital poético con: Bernardino Graña Manuel María e X. L. Méndez Ferrín

1998, Inauguración da Casa Museo

2009, “Ano Cabanillas”Cincuenta aniversario da súa morte

“Díaz Pardo fíxome un óleo que non sei que será d-el: gustábame moito”.

Carta a Ramón Otero Pedrayo desde Samos, 25-9-1948.

Fotos cedidas por:

Real Academia GalegaMuseo de Pontevedra

Biblioteca Penzol Rede de Museos de Cambados

Pitusa Vidal Cabanillas Adela Leiro

Xoán Antonio Pilladoe Manuel Núñez

Montaxe: Maribel Iglesias Baldonedo coa axuda de:

Manuel Busto, Mª José Carballo, Lidia Soutullo e Aurora Souto

IES FRANCISCO ASOREY

CAMBADOS

FIN