Galaxia aztertzen

Ixone S. , Maite G. eta Uxue P.

Aurkibidea:

•Galaxia•Zer da galaxia?

•Galaxien interakzioa.

•Gure galaxia.

•Nebulosak

•Izarrak•Motak

•Eboluzioa

Zer da Galaxia?Izarrez, gasezko hautsezko lainoz eta

materia ilunez osaturiko grabitate-multzoa da. Izarren kopurua 107 eta

1012 bitartean izaten da. Hainbat galaxia motatan osagai garrantzitsuena

materia iluna da, zuzenki aztertua izan ez den materia, bere efektu grabitatorioengandik

baizik. Galaxia baten barruan aurki daitezkeen azpi-egiturak honako

hauek dira: nebulosak, izar multzoak eta izar sistemak.

Galaxien sorreraren teoriaren arabera, materia iluna da aurrenik

pilatzen dena, materia normala erakarriz, izarrak shorts eta hala

galaxias ikusgai bihurtuz.

Galaxien interakzioa:

Galaxien arteko interakzioa sotzen edo gertatzen da galaxia batek beste baten grabitatea eragozten duenean.

Gure Galaxia?Esne bidea: Izarrez, gasezko eta hautsezko lainoz eta materia ilunez osaturiko grabitate-multzoa da. Izarren kopurua 107 eta 1012 bitartean izaten da. Hainbat galaxia motatan osagai garrantzitsuena materia iluna da, zuzenki aztertua izan ez den materia, bere efektu grabitatorioengandik baizik. Galaxia baten barruan aurki daitezkeen azpi-egiturak honako hauek dira: nebulosak, izar multzoak eta izar sistemak.

Nebulosak Hautsez eta metatutako gasez osaturiko espazioko hodeiak dira. Partikulek elkarren artean egiten duten grabitate indarrari esker loturik mantentzen dira gas eta hauts partikulak.

Helix

Anular

Izarrak Izar bat plasmazko gorputz biribil handia eta trinkoa da, bere erdigune beroan fusio nuklearra mantentzeko bezain handia. Fusioa da izarrek beren kanpo geruzetatik etengabe kanporatzen duten energiaren iturburu. Hidrogenoa eta helioa baino astunago den ia gai guztiak izarretako erdigunean sortzen dira.Izar taldeek galaxiak sortzen dituzte eta unibertsoko argizagi nagusiak dira. Lurretik hurbilen dagoen izarra Eguzkia da eta Lurraren energia iturri nagusia, argia barne. Honek 1026 watt inguru (ehun koatrilioi watt) igortzen ditu.

Izar Motak:

Izarren Eboluzioa

Sorrera:Molekula-hodei batetan du jatorria izarrak eta grabitate ezegonkortasunak bultzatzen du bere sorrera. Ezegonkortasunaren jatorria supernoben leherketa edo bi galaxien arteko talkak eragiten du sarri. Gune horretan dentsitatea behar adina handia denean, Jeansen ezegonkortasuna, bere grabitate indarraren ondorioz kolapsatu egingo da.

Sekuentzia nagusia:Izarrek beren bizitzako denboraren %90 inguru fusio bidez hidrogenoa helio transformatzen iragaten dute, prozesu horretan bero eta presio altuko erreakzioak sortuz. Fase honetan dauden izarrak sekuentzia nagusian daudela esaten da eta nano deitzen zaie. Izarraren sekuentzia nagusiak irauten duen denbora bere masa eta ‘argitasuna’k baldintzatzen dute. Eguzkiaren kasuan 10.000.000.000 urte duela aurreikusten da. Izar handiek erregaia oso azkar erretzen dute eta bizitza oso motza dute. Izar txikiek ordea, nano gorri deituak, erregaia oso poliki erretzen dute eta biziraupen oso luzea dute, ehunka bilioi urte. Beraien bizitzaren bukaeran argitasuna galtzen doaz poliki, nano beltz bilakatuz. Halere, nano beltzen biziraupena egun unibertsoari estimatzen zaion adina baino handiagoa denez, 13,7 bilioi urte, oraindik ez da halako izarrik dagoenik aurreikusten.

Sekuentzia nagusiaren ondoren:

0,4 eguzki-masa baino gutxiago duten izarrek erdiguneko hidrogenoa kontsumitzen dutenean, kanpo geruzak zabaldu eta hoztu egiten dira, erraldoi gorri bat sortuz. 5 milioi urte barru, eguzkia erraldoi handi bilakatzen denean, Artizarra eta Merkurio irentsiko dituela aurreikusten da.

http://mundugaraikidekozientziak.blogspot.com/2010/11/izarren-eboluzioaren-bideo.htmlBideo

a:

Amaiera

Ixone, Maite G. eta Uxue P.