ANIMALIEN BIZI FUNTZIOA:UGALKETA

Ugalketa, bizi funtzio bat da, eta landare eta gizakiak bezala, animaliak ere ugaldu egiten dira.

Ugalketa funtzioari esker, animalien espezieak irautea lortzen da. Hau da, espezie horretako izaki barriak sortzen dira.

Animalien kasuan, ugalketa mota bi bereizten dira:

Ugalketa asexuala Ugalketa zelula bakar bategaz gertatzen da. Oso organismo Sinplea daukien animalietan gertatzen da; adibidez;

Ugalketa sexuala (Gizakion ugalketa bezala; bi zelula sexualegaz gertatzen dana)

Izaki barria beste bi izaki alkartzean gertatzen da. Alkartze hori izaki ar eta eme baten artean izan behar da.

Animali gehienek UGALKETA SEXUALA burutzen dabe. Arrak emea ernaltzean, enbrioi barria sortuko da.

Enbrioia modu desbardin bitan garatu daiteke:

Arrautzetan

Amaren sabelean

Barraskiloa animalia berezia da.Ba al dakizue zergatik?

Barraskiloak

HERMAFRODITAK dirala esaten da, hau da, bai ar bai emeen organo sexualak barnean daukiezelako.

Hau da, bere ugalketa SEXUALA da ugalketa organo biak parte hartzen dabelako baina edozein barraskiloagaz lotu daike, danak baitdaukiez organo biak.

Enbrioia arrautzan garatzen danean; UGALKETA OBIPAROA dala esaten da. Ernalketa emearen ugal aparatutik barne edo kanpo gerta daiteke. BARNE

ERNALKETA edo KANPO ERNALKETA deritzo.

Arrainetan adibidez, KANPO ERNALKETA gertatzen da. Arrain emeek arrautzak ipinten dauz eta ondoren, behin kanpoan dagozala, arrain arrak ernaldu egiten dau arrautza.

Obiparo batzuk, batez ere hegaztiak, (ornitorrinkoak ere) arrautzak inkubatzen edo txitatzen dabez; hau da, gorputzarekin beroa emoten deutsie arrautzari, izaki barria jaio arte. Adibidez?

Beste batzuk, leku babestuetan itxiten dabez arrautzak eurak bakarrik garatzen diren arte. Adibidez?

Enbrioia amaren sabelean garatzen daneanUGALKETA BIBIPAROA dala esaten dogu.

Amaren barruko garapen honeri ernaldia esaten jako. Espeziearen arabera ernaldiaren iraupen desbardina da.

Animalia ugaztunetan, kumea jaiotzen danean amaren titietan sortutako esneaz elikatzen da.

Ornodunen barruan dagozan talde bakoitzaren barruan animalia gehienak ugalketa bardina daukie. Zein ugalketa mota daukiela uste dozu?

Taldeetan pentsa egizue eta gero talde handietan konparatuko doguz erantzunak.

ORNODUNAK OBIPARO edo BIBIPARO?

HEGAZTIAK

NARRASTIAK

UGAZTUNAK

ARRAINAK

ANFIBIOAK

Eta intsektuek zelako ugalketa mota daukiela uste dozue?

SALBUESPENA:

Ugaztunen artean ORNITORRINKOA

obiparoa da.

Ugalketa sexuala espezie bardineko animalien artean gauzatzen da.

Baina espezie bakoitzean animali arraza eta mota asko dagoz. Adibidez; Zenbat txakur mota ezagutzen dozuz? Felinoak diran zeintzuk animalia ezagutzen dozuz?

Beraz, arraza desbardineko animaliak, espezie

bardinekoak badira, alkarregaz ugaldu ahal dira eta horrela arraza bien ezaugarriak daukazan animaliak sortu.

LEHOIA ARRA

Tigre emea

Leopardo emea

LIGREA

LEOPOIA

ZEBRA

ASTOAASTOA

ZALDI ARRAMANDOA

ZEBROIDEA