â¤Ã§¡ÒÃÂØ·¸ÈÒʵÃ�¨Ñ§ËÇÑ´ÊØÃÒÉ®Ã�¸Ò¹Õ »‚ 2554

¨Ñ´·Óâ´Âกลมงานแผนสงแวดลอม

สำนกงานสงแวดลอมภาคท 14130 ¶.ÇÑ â¾¸Ôì µ.ÁТÒÁàµÕé Í.àÁ×ͧ ¨.ÊØÃÒÉ®Ã�¸Ò¹Õ 84000

â·ÃÈѾ·� 0 7727 2789 â·ÃÊÒà 0 7727 2584http://www.reo14.go.th

คมอธนาคารขยะรไซเคลคมอธนาคารขยะรไซเคล

เปลยนขยะเปนเงนตราชวยรกษาสงแวดลอม

คานา องคประกอบของขยะมลฝอยประกอบดวยขยะอนทรยประมาณ 64 % ขยะรไซเคล ประมาณ 30 % ขยะทวไป ประมาณ 3 % และขยะอนตรายอกประมาณ 3 % โดยขยะทมมลคามากทสดกคอขยะรไซเคล เพราะสามารถนากลบไปแปรรปผลตเปนผลตภณฑใหมได ทาใหมการเปรยบเทยบวาขยะคอทอง ถาเราสามารถนาขยะรไซเคลมาใชประโยชนใหมไดทงหมดกจะชวยใหลดการใชทรพยากร และยงชวยใหเกดรายไดกบตวเราเอง ลดภาระใหกบทองถนในการจดสรรงบประมาณเพอกาจดขยะมลฝอย คมอธนาคารขยะรไซเคล จดทาเพอเผยแพรความรความเขาใจ ในเชงปฏบตเกยวกบการดาเนนงานกจกรรมธนาคารขยะรไซเคลใหแก คณะคร และนกเรยน รวมทงประชาชนทวไปทสนใจ ไดนาไปใชเปนคมอในการทากจกรรมธนาคารขยะในโรงเรยน และชมชน และนาไปสการมสวนรวมในการแกไขปญหาและปองกนปญหาขยะมลฝอยชมชนไดตอไปในอนาคต

กลมงานแผนสงแวดลอม กรกฎาคม 2554

สารบญ

หนาธนาคารขยะรไซเคล 1

ขนตอนการดาเนนงานธนาคารขยะรไซเคล 2

คณะทางานธนาคารขยะรไซเคล 3

หนาทของคณะทางานธนาคารขยะรไซเคล 3

การเตรยมการเปดธนาคาร 5

การดาเนนการในวนเปดธนาคาร 7

การดาเนนการหลงปดธนาคาร 11

การตดตามประเมนผล 12

การสนบสนน 12

ประโยชนอนๆ ของธนาคารขยะรไซเคล 13

1¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ

ธนาคารขยะรไซเคล จะดกวาไหมถาเราทกคนจะชวยกนคดแยกขยะรไซเคล และแทนทแตละคน แตละบานจะขายขยะกนเอง เรารวมกนจดตง “ธนาคารขยะรไซเคล” ทเปนตวกลางในการดาเนนการนแทน

หลกการของธนาคารขยะรไซเคล คอการสงเสรมการคดแยกขยะมลฝอยโดยเรมตนทเยาวชนและชมชน และใชโรงเรยนเปนสถานททาการธนาคาร ดาเนนการโดยใหนกเรยนสมครเปนสมาชกของธนาคารขยะรไซเคล และนาขยะรไซเคลมาฝาก เจาหนาทธนาคารจะทาการคดแยก และชงนาหนกแลวคานวณเปนจานวนเงน จากนนบนทก

ลงสมดคฝาก โดยใชราคาททางโรงเรยนประสานกบรานรบซอของเกาเปนเกณฑ ผลพลอยไดคอเยาวชนและนกเรยนจะมรายไดจากการนาขยะมาฝากกบธนาคาร สวนธนาคารกมรายไดจากการเปนตวแทนขายขยะรไซเคลใหกบรานรบซอของเกาและสามารถนากาไรหลงหกคาใชจายในการดาเนนการไปเปนกองทนเพอการศกษา หรอสนบสนนกจกรรมอนๆ ในโรงเรยนไดอก

¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ2

วตถประสงค 1) เพอปลกจตสานกในการจดการขยะและการรกษาสงแวดลอมภายในชมชน 2) เปนการชวยลดปรมาณขยะและเสรมสรางความรในเรองการคดแยกขยะทถกตองเหมาะสม 3) เพอนาผลพลอยไดจากการตงธนาคารขยะมาตงเปนกองทนสนบสนนกจกรรมตางๆ ในชมชน 4) เพอเปนการสรางรปแบบการจดการขยะโดยการมสวนรวมของชมชนในการดาเนนงาน 5) เพอเปนตวอยางทดในการจดการขยะของชมชนอปกรณ 1) เครองชงนาหนก 2) สถานทเกบรวบรวมวสดรไซเคล 3) สมดคฝากและเอกสารบญชขนตอนการดาเนนงานธนาคารขยะรไซเคล

1

3

5

2

4

6

รบสมครคณะทางาน

การจดเตรยมสถานทเกบรวบรวมขยะ

การเปดธนาคารขยะรไซเคล

คณะทางานมการประชม

การประชาสมพนธ

การประเมนผล

คณะทางานธนาคารขยะรไซเคล รบสมครคณะทางานจากนกเรยนในโรงเรยน โดยมครทปรกษากจกรรมปนหนงในคณะทางานดวย ควรจดตงคณะทางานไวสองชด เพอสะดวกในการปฏบตงานและสามารถทาหนาทแทนกนได คณะทางานตองมการประชมเพอเตรยมงาน เชน การประชาสมพนธวางแผนกาหนดวน และสถานทเปดธนาคารขยะรไซเคล การกาหนดระยะเวลาการรบฝาก เวลาการขายขยะรไซเคล ฯลฯ และการดาเนนการตางๆ เพอ

เปดธนาคาร และการประเมนผลกจกรรมหนาทของคณะทางาน 1. ผจดการธนาคารขยะ จานวน 1 คน มหนาทรบผดชอบการดาเนนงานในภาพรวมของธนาคารขยะ

2. ครทปรกษากจกรรม จานวน 1 คน มหนาทรบผดชอบการดาเนนงานของธนาคารขยะรไซเคล การประสานรานรบซอของเกา และดแลเกยวกบการเงนของโครงการ พรอมทงดแลเอกสารเบกจายเงน ซงเอกสารทกฉบบสามารถตรวจสอบได

3¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ

3. เจาหนาทคดแยกขยะและชงนาหนก จานวน 2 คน มหนาทคดแยกและชงนาหนกขยะรไซเคลทสมาชกนามาฝาก

4. เจาหนาทจดบนทก จานวน 1 คน มหนาทรบผดชอบการจดบนทก รายละเอยดเกยวกบสมาชก ประเภท และปรมาณขยะรไซเคล เพอสงตอใหเจาหนาทคดเงน

5. เจาหนาทคดเงน จานวน 1 คน มหนาทรบผดชอบการคดจานวนเงนของขยะรไซเคลทสมาชกนามาฝาก พรอมรบผดชอบการฝาก-

ถอนเงนของสมาชก 6. เจาหนาทบญช จานวน 1 คน มหนาทดแลรบผดชอบเอกสาร การเงน เชน สรปยอดการนาฝากของสมาชก สรปยอดรายรบรายจายของธนาคาร บนทกยอดคงเหลอของ

ขยะรไซเคล ฯลฯ โดยตองทาการบนทกทกวนทเปดทาการ

¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ4

ภารกจเบองตนทเจาหนาทในคณะทางานตองปฏบตงาน 1. จดหาสถานททใชในการจดเกบขยะรไซเคลกอนนาไปขาย ยดหลกวาเปนสถานททสามารถเกบรวบรวมขยะรไซเคลได ปองกนแดดฝนได ถามพนท เ พยงพอควรแยกประเภทขยะรไซเคลอยางชดเจน เปนชองสาหรบขยะรไซเคลแตละประเภท เชน แกว โลหะ/อโลหะ พลาสตก กระดาษ เปนตน ในกรณทไมมสถานทเกบรวบรวม สามารถใชวธการรบฝากตอนเชา และใหรานรบซอของเกามารบซอในตอนเยน

2. จดหาอปกรณทจาเปนในการจดทาธนาคารขยะ เชน เครองชง 3. ระบบเอกสารบญช เอกสารทตองจดเตรยม ไดแกจดทาใบสมครสมาชกธนาคารขยะรไซเคล ทะเบยนลกคา ใบนาฝาก ใบถอนเงน สมดคฝาก สมดการนาฝาก และเอกสารในการทาบญชทจาเปนการเตรยมการเปดธนาคาร

1. ตดตอประสานงานกบรานคาของเกาในเรองเกยวกบราคาขยะรไซเคล ประเภทตางๆ เพอจดทาตารางเปรยบเทยบราคาขยะรไซเคลแตละประเภท (ราคาสามารถเปลยนแปลงได) พรอมทงกาหนดวนทเขามารบซอจากธนาคาร

5¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ

2. การประชาสมพนธ คณะทางานควรเผยแพรความรความเขาใจเรองขยะไซเคลและธนาคารขยะ เพอใหเกดความรวมมอในโรงเรยน โดยการจดบอรดนทรรศการ การเดนบอกในแตละหองเรยน การแทรกในกจกรรมของแตละรายวชา เพอใหมสมาชกมาสมครเขารวมกจกรรมใหมากทสด นอกจากนทางโรงเรยนควรทาหนงสอแจงผปกครองทราบถงการเขารวมกจกรรม ซงจะเปนวธทไดรบความรวมมอเพมขน โดยเฉพาะทาใหเกดการคดแยกขยะทบานกอนนามาฝากธนาคาร

3. การอบรมใหความร ความเขาใจเกยวกบการคดแยกขยะ และการใชประโยชนจากขยะในรปแบบตางๆ กบผทเกยวของ

¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ6

การดาเนนการในวนเปดธนาคาร รบสมครสมาชก เรมแรกจะตองรบสมครสมาชกของธนาคาร โดยผทสนใจกรอกรายละเอยดลงในใบสมคร จากนนเจาหนาทธนาคารจะใหเลขทสมาชกพรอมทงลงรายละเอยดในสมดคฝาก โดยธนาคารจะเปนผเกบรวบรวมสมดคฝากไวทธนาคาร ซงสมาชกสามารถขอดไดในวนทธนาคารเปดทาการ

7¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ

ใบสมคร เลขท 001

ธนาคารขยะ สาขา โรงเรยนไมมขยะวนท 15 สงหาคม 2554ชอ เดกหญงสวย นารกวน/เดอน/ป เกด 1 มนาคม 2546การศกษา โรงเรยนไมมขยะ ชนประถมศกษาปท 3ทอย เลขท 9 หมบานสะอาดจงตาบล อากาศด อาเภอ นาใสจงหวด รกสงแวดลอม โทรศพท 08x-xxx-xxxx สวย นารก (ลงชอสมาชก) หลอ ใจด (เจาหนาท)

การฝาก เมอสมาชกนาขยะรไซเคลมาฝากทธนาคารใหดาเนนการดงน 1. สมาชกเขยนใบนาฝากตามประเภทขยะรไซเคลทนาฝาก แลวนาใบนาฝากพรอมขยะรไซเคลทนามาสงใหเจาหนาทคดแยก

2. เจาหนาทคดแยก ทาการคดแยกประเภทขยะตามใบนาฝาก แลวชงนาหนก เสรจแลวสงใบนาฝากใหเจาหนาทจดบนทก 3. เจาหนาทจดบนทก เรยกสมาชกเจาของบญชมาดการชงนาหนก และบนทกขอมลนาหนกของขยะรไซเคลลงในใบนาฝาก แลวสงใบนาฝากใหเจาหนาทคดเงน

¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ8

4. เจาหนาทคดเงนจากใบนาฝาก โดยเปรยบเทยบจากราคาทรบซอ แลวบนทกลงใบนาฝาก

5. เจาหนาทบญชทาการลงบนทกขอมลในสมดคฝาก เพอเกบเปนหลกฐาน การฝาก-ถอนของสมาชก

6. ผจดการธนาคารตรวจสอบความถกตองของใบนาฝาก (ชอ-สกล เลขทสมาชก ราคาตอหนวยของขยะรไซเคล การคานวณจานวนเงนในแตละชอง และจานวนเงนยอดรวมทงหมด) และใหสมาชก

9¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ

ตรวจดความถกตอง แลวทาการลงลายมอชอผนาฝาก ผจดการลงลายมอชอในใบนาฝาก และสมดคฝากของสมาชกรบรองความถกตองการถอน หากสมาชกตองการถอนเงน จะสามารถถอนไดกตอเมอธนาคารขยะรไซเคลเปดทาการครงตอไป และสมาชกตองนาขยะรไซเคลมาฝากในวนนนดวย จงจะสามารถถอนเงนได

¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ10

การดาเนนการหลงปดธนาคารจดทาเอกสารทะเบยนลกคา หลงจากปดธนาคารแลวเจาหนาทจะตองรวบรวมใบสมครสมาชก มาลงในเอกสารทะเบยนคมลกคา เพอเกบขอมลจานวนสมาชกทงหมดทเขารวมกจกรรม

การขายขยะใหรานรบซอของเกา

ผจดการธนาคารขยะ และครทปรกษา ประสานงานขายขยะใหแกรานรบซอของเกาทตดตอไว โดยสวนใหญจะใหมารบซอขยะรไซเคลทธนาคารขยะในเวลาหลงเลกเรยนของวนเปดธนาคารนนสรปการดาเนนการของธนาคาร เจาหนาทตองลงรายละเอยดในเอกสารสรปการนาฝาก และควรมการสรปผลการดาเนนงานในแตละเดอนและแจงใหแกสมาชกของธนาคาร โดยการจดบอรดนทรรศการประชาสมพนธผลการดาเนนงาน ณ บรเวณททาการ

11¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ

¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ12

การตดตามประเมนผล พจารณาไดจากปรมาณขยะรไซเคลทรวบรวมไดจากจานวนสมาชกทเขารวมกจกรรม และจากกาไรในการซอขาย โดยควรตดตามอยางตอเนองเพอเปรยบเทยบความเปลยนแปลง รวมทงยงอาจดจากจานวนครงทสมาชกแตละคนเขารวม ซงจะบอกไดวา ธนาคารขยะชวยจะชวยสรางใหเกดนสยการคดแยกขยะทบานไดผลหรอไมการสนบสนน ทางโรงเรยนควรใหการสนบสนนเพอใหธนาคารคงอยและสามารถดาเนนไปไดอยางตอเนอง เชน - ใหเกยรตบตรหรอเงนตอบแทนตามความเหมาะสมแกคณะทางาน - แจกของทระลกใหแกสมาชกในเทศกาลตางๆ - ใหโบนสพเศษแกสมาชกทมยอดเงนฝากสง

- ใหโบนสพเศษหรอคะแนนพเศษแกสมาชกทหาสมาชกมาเพมได

13¤Ù‹Á×͸¹Ò¤ÒâÂÐÃÕä«à¤ÔÅ

- การจดทาหลกสตรพเศษเรองสงแวดลอมใหนกเรยนไดเรยนรเรองการจดการขยะ - การจดกจกรรมการประดษฐสงของจากขยะรไซเคล แลวนาสงประดษฐนนมาจาหนาย หรอแจกเปนของทระลก - ตดตามและขอความสนบสนนจากองคกรปกครองสวนทองถน หรอองคกรสวนกลาง เชนกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

ประโยชนอนๆ ของธนาคารขยะรไซเคล 1. เยาวชนเกดความเขาใจในคณคาของวสดบางประเภท วาสามารถนาไปใชประโยชนไดหลายครง หรอสามารถเปลยนเปนเงนได 2. ฝกนสยการออมทรพยของเยาวชน 3 . ชวยลดปรมาณการใชทรพยากรธรรมชาต และใชทรพยากรธรรมชาตไดอยางมประสทธภาพสงสด 4. ชวยลดปญหาสงแวดลอมทาใหสภาพแวดลอมดขน

คณะผจดทาคมอธนาคารขยะรไซเคล

ทปรกษานายจมพล ศรสวสด ผอานวยการสานกงานสงแวดลอมภาคท 14

คณะทางานนางอโณทย ธรสงห นกวชาการสงแวดลอมชานาญการนายคณาสน ไวยรตน นกวชาการสงแวดลอมปฏบตการนายนพชย สงเสยง นกวชาการสงแวดลอมปฏบตการนางสาวเพชรรง กมานนท ลกจางปฏบตงานกลมงานแผนสงแวดลอม

พมพครงท 1 ปทพมพ 2554 จานวน 1,000 เลม

คณะผจดทา